کلیات
اختلال دوقطبی یا بیماری افسردگی شیدایی شامل مجموعهای از اختلالات است که همراه با مراحلی از انرژی بسیار بالاست که تحت عنوان دورههای شیدایی شناخته میشود.
تعریف
اختلال دوقطبی یا همان بیماری شیدایی نوعی اختلال خلقی است که باعث نوسانات شدید در خلق و خوی میشود. این نوسانات نه تنها روی خلق و خوی فرد بلکه روی فکر، رفتار و عملکرد فرد تاثیر میگذارد. این بیماری به صورت دورهای است یعنی فرد در طول زندگی خود تجربه این را دارد که دورههایی حداقل یک هفته را در فاز افسردگی و یا بالعکس در فاز شیدایی یا مانیا به سر برد. در میان این دورهها فرد دورههایی سالم دارد که ممکن است حتی سالها طول بکشد. البته فراز و نشیب در خلق و خو ممکن است به صورت طبیعی در هر انسانی وجود داشته باشد ولی در بیماری دوقطبی دامنه این تغییرات و نوسانات بسیار شدید است. این بیماری اکثرا در اواخر سن بلوغ و شروع جوانی خودش را نشان میدهد هرچند ممکن است در سنین پایینتر هم وجود داشته باشد ولی غالبا با استرسهای دوران نوجوانی اشتباه گرفته میشود و تشخیص داده نمیشود.
انواع اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی انواع مختلفی دارد که به شرح زیر دسته بندی می شوند:
-اختلال دوقطبی نوع اول : این اختلال شامل دوره شیدایی (مانیا) است که حداقل 7 روز به طول می انجامد و یا علائم تکرارشونده شیدایی به قدری شدید باشد که فرد نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. در این نوع اختلال ممکن است فرد قبل از دوره شیدایی دوره افسردگی را نیز تجربه کرده باشد. در برخی موارد شدت شیدایی موجب از هم گسیختگی روانی فرد می شود.
-اختلال دوقطبی نوع دوم : در این نوع اختلال فرد حداقل یک دوره افسردگی و یک دوره نیمه- شیدایی (هایپومانیا) را تجربه می کند.
-اختلال دوقطبی دوره ای یا سیکلوتیمیا : علائم این نوع از اختلال دو قطبی، شامل بروز دوره ای علائم افسردگی و نیمه شیدایی است. این علائم کوتاه مدت تر و ضعیف از اختلال دوقطبی نوع اول و یا اختلال دوقطبی نوع دوم هستند.
-انواع دیگر : انواع دیگری از اختلال دوقطبی شامل "اختلال دوقطبی نوع اول و دوم به صورت همزمان"، " اختلال دوقطبی نوع اول و دوم با دوره های سریع" ، " اختلال دوقطبی نوع اول و دوم با الگوهای تکرار شونده فصلی" و یا برخی از اختلالات ناشی از مصرف مشروبات الکی و یا مواد مخدر باشد.
علت بیماری دوقطبی
در به وجود آمدن بیماری دو قطبی فاکتورهای زیادی موثر هستن از جمله ژنتیک، ساختار و عملکرد مغز. علت بیماری دوقطبی بیشتر از هر بیماری روانپزشکی، ژنتیکی است. این بیماری به علت شرایط استرسزا و تنشهای زندگی به وجود نمیآید بلکه این عوامل میتوانند عاملی برای بروز بیماری نهفته در فرد باشند. همینطور مصرف مواد مخدری مانند کوکائین و آمفتامینها میتواند جرقهای برای شعلهور سازی این بیماری باشند.
روشهای درمان
بهترین روش درمان بیماری دوقطبی استفاده از داروهای تثبیتکننده خلق است. داروهایی مانند: والپرات سدیم، لیتیم، لاموتریژین، کاربامازپین ... . داروها بسته به تشخیص پزشک و فازی که بیمار در آن قرار دارد تجویز میشوند.
البته ممکن است پزشک از ترکیب رواندرمانی و دارودرمانی برای درمان استفاده کند. در صورت تجویز داروی لیتیوم پزشک آزمایش خون تجویز میکند و هر چند ماه یکبار این آزمایش را تکرار میکند. در صورت داشتن هر گونه عوارض جانبی، مشکل را با پزشک خود در میان بگذارید و بدون دستور پزشک هرگز داروی خود را قطع نکنید.
خبر خوب است که این بیماری در صورت انجام اقدامات درمانی صحیح توسط روانپزشک حتی در مواردی که بیماری شدید باشد، به شدت کنترل پذیر است و این اشخاص میتوانند زندگی عادی داشته باشند. جالب است بدانید بسیاری از افراد موفق در دنیا به بیماری دوقطبی دچار هستند و این به علت هایپومانیا (حالت خفیفی از مانیا) است که باعث انرژی بالا، خلاقیت، اعتماد به نفس و عملکرد اجتماعی بالا در این افراد میشود. در نتیجه فرد در بعضی از جنبههای زندگیاش با موفقیتهای چشمگیری روبرو میشود.