---

کاربران فضای مجازی و شبکه‌های آنلاین برای دسترسی آسان و امن‌تر به خدمات مالی، هویتی و... می‌توانند به جای استفاده از رمز‌های ثابت و مدت دار، از رمز‌های یک بار مصرف استفاده کنند؛ رمز‌هایی که تنها برای یک بازه زمانی کوتاه فعال است و با گذشت زمان تغییر می‌کند. این رمز‌ها را می‌توان برای استفاده از خدمات بانکی، دسترسی به مدیریت سایت‌ها و... به کار برد.

 

کاربرد رمز یک بار مصرف در حساب‌های بانکی

---

در سال ۱۳۹۷ بسیاری از بانک‌ها با ایجاد قابلیت استفاده از رمز یک بار مصرف برای مشتریان خود این امکان را فراهم کردند که به جای استفاده از رمز‌های مدت دار تنها با نصب یک اپلیکیشن روی گوشی هوشمند خود، از قابلیت رمز یک بار مصرف برای تراکنش‌های بانکی خود بهره ببرند.   هر چند این امکان تا پایان اردیبهشت ماه سال ۹۸ اختیاری بود، اما اردیبهشت ماه سال ۹۸ بانک مرکزی طی بخشنامه‌ای استفاده از رمز یک بار مصرف را به جای رمز دوم از اول خردادماه اجباری کرد.

 

اجباری شدن رمز یک بار مصرف به جای رمز دوم

---

طبق بخشنامه بانک مرکزی رمز دوم موجود کارت‌های بانکی تا پایان اردیبهشت ماه قابل استفاده است و مشتریان بانک‌ها برای فعال‌سازی رمز دوم یکبار مصرف باید به شعبه بانک عامل مراجعه کنند.

این رمز از ابتدای خرداد ماه به صورت خودکار حذف و باید از رمز دوم یکبار مصرف استفاده شود که صرفا برای انجام تراکنش با کارت اعلام شده و فقط ۶۰ ثانیه اعتبار دارد.

در همین راستا مشتریان برای فعال‌سازی رمز دوم یکبار مصرف باید به شعبه بانک عامل مراجعه و نسبت به فعالسازی نرم افزار یا پیامک رمز یک بار مصرف اقدام کنند چرا که به منظور انجام  عملیات پرداخت در خدمات درگاه اینترنتی و نرم افزار‌های موبایلی که نیاز به رمز دوم دارد از ابتدای خرداد ماه باید از رمز دوم یکبار مصرف استفاده شود. این خدمت به صورت رایگان به مشتریان ارائه می‌شود و هیچگونه هزینه‌ای به دنبال ندارد.

 

 

---

بانک روی اپلیکیشن موبایل ویژه خود حساب کاربری و مشخصات شمارا فعال می‌کند. زمانی که قصد خرید اینترنتی یا انتقال وجه آنلاین دارید هم‌زمان این اپلیکیشن را باز می‌کند و یک رمز به شما ارائه می‌شود. این رمز تنها برای تراکنش فعلی شما اعتبار خواهد داشت.

اپلیکیشن‌های بانک‌ها این رمز را با استفاده از الگوریتم پیچیده‌ای تولید می‌کنند که دسترسی به آن برای هکر‌ها بسیار پیچیده یا حتی غیرممکن به‌حساب می‌آید. در قدیم برخی بانک‌ها از پیامک برای ارسال رمز استفاده می‌کردند.

---

در مقابل رمز ثابت، رمز یکبارمصرف One Time Password یا OTP قرار دارد که به معنای کلمه رمزی است که فقط یکبار می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد. علاوه بر جلوگیری از فیشینگ با استفاده از این رمز یکبارمصرف جلوی برداشت از طریق کیلاگر‌ها (نرم‌افزار‌هایی که کلید‌های فشرده‌شده روی صفحه‌کلید را ذخیره می‌کند) را هم می‌توان گرفت.

بانک‌ها درواقع باید به‌وسیله ابزار‌هایی که در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهند تا خردادماه ۹۸ امکان استفاده از رمز دوم را فراهم کنند. پیش‌ازاین برخی بانک‌ها از توکن که دستگاهی جداگانه برای تولید رمز بود، استفاده می‌کردند، اما با گسترش تلفن‌های همراه در کشور‌های مختلف جهان این کار به‌وسیله اپلیکیشن‌ها صورت می‌گیرد. بانک‌ها باید در اپلیکیشن‌های موبایل خود یا با اپلیکیشن جداگانه امکان استفاده از رمز دوم را فراهم کنند.

 

---

در این میان بانک ملی از خردادماه امسال پیش از بخشنامه جدید بانک مرکزی و احراز هویت پویا در قالب یک نرم‌افزار موبایلی با عنوان سامانه ۶۰ این برنامه را اجرا کرد.

بانک انصار از سال ۱۳۹۳ استفاده از رمز یکبار مصرف را بدون استفاده از دستگاه توکن ارائه داد. این محصول از بستر کد USSD، با شماره‌گیری کد#۷۶۳* قابل استفاده است. مشتریان متقاضی این خدمات می‌توانند با مراجعه به نزدیک‌ترین شعبه نسبت به فعال‌سازی و استفاده از آن اقدام کنند.

مشتریان بانک سامان که از خدمت «نت بانک» استفاده می‌کنند، می‌توانند پس از ورود به سیستم، با مراجعه به منوی امکانات بخش تنظیمات ارسال رمزینه، این گزینه را فعال کنند. رمز یکبارمصرف برای ورود به نت بانک در هر مراجعه به تلفن همراه مشتری پیامک می‌شود.

سامانه اینترنت بانک کارآفرین در خدمت جدید خود استفاده از رمز یکبار مصرف را فعال کرده است. کلیه مشتریان حقیقی و حقوقی که از دستگاه تولید رمز یکبارمصرف (OTP) برای ورود و انجام تراکنش مالی در اینترنت بانک استفاده می‌کنند و خدمات مالی با استفاده از دستگاه تولید رمز یکبارمصرف (OTP) را فعال کرده‌اند، می‌توانند در صورت تمایل از خدمت ایجادشده در محیط اینترنت بانک، برای انتقال وجه به‌صورت گروهی (دسته‌ای) تا سقف مشخص‌شده و مجاز برای انجام انتقال وجه‌های داخلی استفاده کنند.

نرم‌افزار رمزساز بانک سپه، یک برنامه قابل نصب بر روی دستگاه‌های همراه دارای سیستم عامل اندروید است. مشتریان بانک می‌توانند پس از مراجعه به شعبه و ثبت درخواست خود و همچنین نصب و فعال‌سازی آن بر روی سخت‌افزار موردنظر، نسبت به تولید رمز یکبار مصرف و انجام عملیات مالی در سامانه‌های مشتری‌محور بانک اقدام کنند. این نرم‌افزار در حال حاضر فقط قابل ارائه برای سیستم‌های اندروید است.

نرم‌افزار رمز ساز بانک ایران‌زمین، قابل استفاده بر روی گوشی‌ها با سیستم عامل اندروید و iOS است. مشتریان این بانک می‌توانند پس از مراجعه به شعب و ثبت درخواست خود و همچنین نصب و فعال‌سازی نرم‌افزار بر سیستم عامل گوشی موردنظر، نسبت به تولید رمز یکبار مصرف برای انجام عملیات مالی و غیرمالی در سامانه اینترنت بانک اقدام کنند.

برنامک رمزساز بانک سرمایه جهت تولید رمز یکبار مصرف برای ورود به اینترنت‌بانک ارائه شده است. مشتریان این بانک می‌توانند از طریق دریافت این نرم‌افزار و نصب آن از این رمز استفاده کنند.

مشتریان بانک پاسارگاد‌ می‌توانند از طریق نرم‌افزار پرداخت‌همراه، کد USSD و همچنین پیام کوتاه، کد عامل دوم را دریافت کنند. در روش دریافت کد از طریق نرم‌افزار پرداخت‌همراه، مشتریان پس از نصب و فعال‌سازی برنامه پرداخت‌همراه از طریق سایت بانک پاسارگاد، می‌توانند با کلیک بر روی دکمه رمز یک‌بار مصرف، رمز دوم مربوطه را دریافت کنند. در روش کد USSD، مشتریان می‌توانند با شماره‌گیری کد #۱*۱*۷۲۰* از روی تلفن همراه خود، این کد را دریافت کنند. همچنین در روش پیام کوتاه، مشتریان با کلیک بر روی دکمه ارسال کد، کد عامل دوم را دریافت می‌کنند.

بانک سینا اقدام به ارائه برنامک رمزساز برای گوشی‌های دارای سیستم عامل اندورید و ios کرده است. کاربران می‌توانند با دانلود این نرم‌افزار و فعالسازی آن مطابق با راهنمای فعالسازی، هربار برای ورود به اینترنت بانک رمز یکبار مصرف از نرم‌افزار مربوطه دریافت کرده و پس از ورود با رمز دریافت شده، از سرویس‌های اینترنت بانک استفاده کنند.

مشتریان بانک صادرات ایران‌ می‌توانند با عضویت در سامانه اینترنت‌بانک این بانک و درخواست رمز یاب USSD و سپس مراجعه به شعبه انتخابی خود، رمز یک‌بار مصرف ورود به سامانه اینترنت بانک را دریافت و همچنین امضای الکترونیکی عملیات مالی این سامانه را با شماره‌گیری#۷۱۹* دریافت کنند.

مشتریان بانک ملت از طریق یکی از روش‌های توکن رمز یک‌بار مصرف (OTP)، یک‌بار رمز همراه (Mobile OTP) یا یکبار رمز پیامکی (SMS OTP)  از این مزیت بهره‌مند شوند. همچنین امکان استفاده از این سه روش به صورت همزمان وجود دارد. مشتریان جهت ثبت نام رمز یک‌بار مصرف همراه / پیامکی پس از ورود به سامانه بانکداری اینترنتی، خدمت تخصیص رمز یک‌بار مصرف همراه / پیامکی را از منوی تنظیمات کاربر انتخاب کرده یا در صورت تمایل به دریافت دستگاه تولید رمز یک‌بار مصرف (OTP) به شعب افتتاح‌کننده حساب خود در بانک ملت مراجعه کنند.

همچنین کلیه مشتریان بانک کشاورزی اعم از مشتریان حقیقی و حقوقی شرکت‌ها می‌توانند با مراجعه به هر یک از شعب این بانک و تکمیل فرم درخواست بانکداری دیجیتالی و دریافت توکن از خدمات بانکداری دیجیتالی به وسیله توکن استفاده کنند. همچنین مشتریان می‌توانند با دریافت رمز حساب همراه بانک و با ایجاد پروفایل بانکداری دیجیتالی اقدام به ساخت پروفایل و استفاده از خدمات بانکداری دیجیتالی از این طریق کنند.

مشتریان بانک رفاه کارگران‌ می‌توانند با مراجعه به شعب بانک نسبت به اخذ شماره سریال و شماره فعال‌سازی نرم‌افزار رمز یکبار مصرف موبایلی اقدام کنند. سپس با استفاده از لینک‌های ارائه شده در سایت این بانک و با توجه به اینکه شماره سریال اخذ شده از شعبه با FDL یا FDN شروع می‌شود، نرم‌افزار مربوطه را دانلود و طبق راهنما نصب کنند.

 

 

علی رغم ابلاغ صریح بانک مرکزی در رابطه با الزام بانک های عامل برای فعال ساختن رمز یک بار مصرف، بسیاری از شهروندان پس از مراجعه به بانک های عامل از بی اطلاعی و یا نبود توان بانک برای فعال سازی رمز یک بار مصرف گلایه دارند. گویی هنوز دستور ابلاغی بانک مرکزی به صورت عملیاتی در همه بانک ها امکان فعال شدن ندارد.