کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
رئیس‌کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه پایه‌های اقتصاد کشور بر روی نظام بانکی استوار شده است و ۹۰ درصد تأمین مالی کشور برعهده نظام بانکی است گفت: هم‌اکنون نزدیک به ۲۰۰ میلیارد دلار تجارت خارجی کشور در جهان به وسیله نظام بانکی مدیریت می‌شود.
کد خبر: ۱۲۲۱۹۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۶
نمایندگان مجلس شورای اسلامی با موارد اعاده شده از سوی شورای نگهبان در لایحه ارجاع اختلاف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و دولت بحرین به داوری موافقت کردند.
کد خبر: ۱۲۲۱۷۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۵
ناترازی کار دست سه موسسه توسعه، نور و کاسپین داد؛
بانک مرکزی در سال جاری، دکمه انحلال سه موسسه ناتراز را فشرده و به این ترتیب موسسات توسعه، نور و کاسپین از چرخه نظام بانکی منحل شدند. این در حالی است که رئیس بانک مرکزی در خصوص بانک‌های ناتراز تاکید دارد که هشت بانک ناتراز برای رهایی از انحلال باید آستین همت بالا بزنند و اصلاح شوند.
کد خبر: ۱۲۲۰۹۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۱
کد خبر: ۱۲۲۰۸۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۸
وزیر اقتصاد گفت: بانک مرکزی در جهت این است که نرخ دلار به قیمت‌های قبل برگردد و علائم و رفتار چند روز اخیر بازار هم نشان داده که اقدامات بانک مرکزی موثر واقع شده است.
کد خبر: ۱۲۲۰۲۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۷
بانک مرکزی با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که موسسه اعتباری نور منحل شد.
کد خبر: ۱۲۱۹۸۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۵
رئیس کل بانک مرکزی: نرخی که تا پریروز ۵۹ بوده، اما امروز ۵۵ شده، نرخ ارز کشور نیست
مشاهدات میدانی از کف بازار آزاد ارز تهران نشان می‌دهد، هم اکنون نرخ دلار به ۵۵ هزار تومان رسیده است که نسبت به روز‌های قبل، کاهش معنادار چند هزار تومانی دارد.
کد خبر: ۱۲۱۹۷۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۵
موسی آقایی، عضو اتاق بازرگانی ایران مناقشات و درگیری‌های منطقه ای و همچنین اتفاقات و حوادث داخلی اخیر را در نوسانات بازار ارز بسیار موثر دانست.
کد خبر: ۱۲۱۹۷۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۵
امروز (شنبه) رییس کل بانک مرکزی ترکیه تغییر کرد.
کد خبر: ۱۲۱۹۵۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۴
نگرانی وزیر صمت از تنظیم بازار خودرو و تولید خودروسازان
در شرایطی که کمتر از دو ماه تا پایان سال مانده و قیمت‌ها در بازار خودرو در مسیر صعودی هستند، وزیر صمت در نامه‌ای به رئیس کل بانک مرکزی اشاره داشته که برای دو خودروساز بزرگ کشور، خواستار تخصیص اعتبار ۱۵ هزار میلیارد تومانی است.
کد خبر: ۱۲۱۹۵۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۴
به گفته یک اقتصاددان معمولا با نزدیک شدن به پایان سال و ایام نوروز تقاضا برای دلار افزایش پیدا می‌کند و به دنبال آن کمی نوسان در قیمت دلار ایجاد می‌شود؛ اما در سال جدید و با فروکش کردن تنش و شوک‌های سیاسی امکان برگشت دلار به کانال قبلی وجود دارد.
کد خبر: ۱۲۱۹۲۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۲
دو ماه مانده به شروع ۱۴۰۳
با اعلام بانک مرکزی ، حجم نقدینگی در پایان دی ماه ۱۴۰۲ به رقم ۷۵۵۶۲.۲ هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به پایان سال قبل معادل ۱۹.۲ درصد رشد نشان می‌دهد.
کد خبر: ۱۲۱۹۰۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۱
عبدالناصر همتی رئیس کل اسبق بانک مرکزی به افزایش قیمت دلار واکنش نشان داد.
کد خبر: ۱۲۱۸۸۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۰
روز گذشته خبری مبنی بر انتشار گواهی سپرده خاص با نرخ سود علی‌الحساب ۳۰ درصدی منتشر شد که واکنش‌هایی را به همراه داشت. یکی از کاربران نوشت بورس بهمن خونینی را پشت سر خواهد گذاشت!
کد خبر: ۱۲۱۸۸۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۰
درپی مطرح شدن «کاهش سقف انتقال وجه به صورت کارت به کارت از ۱۰ به پنج میلیون تومان»، بانک مرکزی اعلام کرد که سقف کارت به کارت تغییری نکرده و همان ۱۰ میلیون تومان است.
کد خبر: ۱۲۱۸۵۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۹
ساعاتی پیش یکی از رسانه‌های معاند مدعی شد که سقف انتقال وجه به صورت کارت به کارت از ۱۰ به ۵ میلیون تومان کاهش پیدا کرده است.
کد خبر: ۱۲۱۸۵۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۹
در دومین روز هفته و سومین حراج حضوری طلا؛
از مجموع ۱۱۲ شمش طلای عرضه شده استاندارد یک کیلوگرمی با عیار ۹۹۵ در هزار، ۷۹ شمش طلای استاندارد مورد معامله قرار گرفت. از سوی دیگر، در سامانه نیما، در مجموع معادل ۲۵۲ میلیون و ۱۰۰ هزار دلار حواله ارزی عرضه شد
کد خبر: ۱۲۱۸۴۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۸
طبق داده‌های ارائه شده از سوی بانک جهانی در بین ۱۰۰ کشوری که داده‌های مستند در مورد آن‌ها وجود دارد، ایرانی‌ها با فاصله بسیار زیاد اول هستند. این آمار‌ها نشان می‌دهد در ایران به ازای هر بزرگسال (افراد بالای ۱۵ سال) تعداد ۷ هزار و ۷۳۴ حساب بانکی وجود دارد.
کد خبر: ۱۲۱۸۳۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۸
نمایندگان مردم قبل از قانون‌گذاری، سری هم به شعب بانک‌ها بزنند
مشخص نیست وقتی بانک‌ها برای پرداخت وام‌های خرد، این همه سختگیری دارند، چگونه می‌توان انتظار داشت شعب بانک‌ها برای پرداخت چند صد میلیون تومان وام ازدواج، حاضر به قبول حساب یارانه ۳۰۰ هزار تومانی شوند؟
کد خبر: ۱۲۱۸۱۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۷
چند روزی است نرخ ارز به دنبال افزایش تنش‌های منطقه و ریسک‌های سیاسی، افزایش یافته است، تا جایی که نرخ دلار در بازار آزاد به کانال ۵۵ رسیده است؛ هرچند عمق این بازار نسبت به معاملات رسمی زیاد نیست، آثار روانی بر دیگر بازار‌ها دارد. در این باره، رئیس کل بانک مرکزی تاکید دارد: این افزایش قیمت‌ها هیجانی و بدون دلایل اقتصادی است.
کد خبر: ۱۲۱۷۶۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۴
