کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزارهای سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
روز پرکار سامانه نیما؛
در معاملات امروز سامانه نیما از مجموع ۳۳۳.۶ میلیون دلار حواله عرضه شده ۲۳۶.۳ میلیون دلار آن معامله شد.
کد خبر: ۱۲۲۵۷۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۶
تخصیص ارز مسافرتی هوایی کامل در چهارچوب نیاز ارزی احصا شده در بخش سوم مقررات ارزی بانک مرکزی و برای مسافرت‌های هوایی با اهداف مختلفی نظیر زیارتی، گردشگری، آموزشی و اداری انجام می‌گیرد.
کد خبر: ۱۲۲۵۴۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۵
آگهی دومین جلسه حراج سکه طلا در سامانه مرکز مبادله ایران منتشر شد که براساس آن این حراج در روز چهارشنبه ۱۶ اسفند ۱۴۰۲، برگزار خواهد شد.
کد خبر: ۱۲۲۵۴۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۵
رئیس مجلس در پاسخ به تذکر یک عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس درباره موضوع ارز مبادله‌ای، از کمیسیون اقتصادی خواست تا در این زمینه با رئیس بانک مرکزی جلسه‌ای برگزار کند.
کد خبر: ۱۲۲۵۴۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۵
متقاضی خرید سکه طلا برای شرکت در حراج، ابتدا باید از طریق سامانه اینترنتی نام نویسی کرده و اطلاعات هویتی برای احراز هویت را ثبت کند. متقاضی خرید همچنین باید یکی از شعب منتخب بانک ملی را جهت دریافت فیزیکی سکه طلا در استان مورد نظر انتخاب کند.
کد خبر: ۱۲۲۵۱۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۳
کارشناس ارزی با اشاره به اقدام بانک مرکزی در افزایش تامین ارز مسافرتی از ۵۰۰ یورو به ۱۰۰۰ یورو گفت: به طور معمول در پایان هر سال تقاضای ارز در کف بازار به وجود می آید که این تقاضا ناشی از افزایش سفرهای نوروزی است،
کد خبر: ۱۲۲۵۰۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۳
بانک مرکزی در بخشنامه‌ای به بانک‌ها تأکید کرد که نسبت به پرداخت تسهیلات قرض الحسنه ازدواج و تسهیل در اخذ ضامن این تسهیلات اقدام کنند.
کد خبر: ۱۲۲۵۰۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۳
جزئیات جدید از افزایش سهمیه ارز مسافرتی؛
سیاست گذار ارزی تصمیم گرفته است از هفتم اسفندماه سهمیه ارز مسافرتی را افزایش دهد و به تمام سفرهای هوایی به ازای هر مسافر، هزار یورو یا معادل دلاری آن را تخصیص دهد.
کد خبر: ۱۲۲۴۵۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۰
رییس اسبق بانک مرکزی اظهار داشت: بخشی از تغییراتی که در قیمت ارز به وجود می آید نشات گرفته از عوامل و متغیرهای اصلی اقتصاد از جمله تورم است. اساسا نمی‌توان قیمت ارز را از روند عمومی تورم که بر قیمت همه کالاها و خدمات تأثیر دارد مستثنی کرد و در حالی که با تورم ۴٠ درصدی مواجه هستیم، قیمت دلار ثابت بماند. این منطقی و قابل قبول نیست.
کد خبر: ۱۲۲۴۲۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۸
وزیر اقتصاد با بیان اینکه انتشار گواهی اوراق سپرده خاص (با سود ۳۰ درصد) تصمیم دولت بود، گفت: اگر در این حوزه دغدغه ای وجود داشته باشد بعد از بررسی مجدد، اصلاحی لازم باشد صورت می‌گیرد.
کد خبر: ۱۲۲۳۹۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۷
روابط عمومی بانک مرکزی از آغاز عرضه ارز به متقاضیان سفرهای هوایی به مبلغ ۱۰۰۰ یورو از امروز خبر داد و جزئیات دریافت سهمیه ارز مسافرتی را اعلام کرد.
کد خبر: ۱۲۲۳۹۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۷
معاون نظارت بانک مرکزی از برخورد با بانک‌های متخلف در عدم رعایت نرخ سود سپرده‌ها و تسهیلات خبر داد.
کد خبر: ۱۲۲۳۴۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۴
معاون نظارت بانک مرکزی از برخورد با بانک‌های متخلف در عدم رعایت نرخ سود سپرده‌ها و تسهیلات خبر داد.
کد خبر: ۱۲۲۳۳۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۳
خاندوزی چندی قبل گفته بود، سیاست اعطای نرخ سود ۳۰ درصد به اوراق گواهی سپرده‌های خاص، سیاستی موقت است و ادامه‌دار نخواهد بود؛ حال امروز گفته است، بانک مرکزی همان موضوعی که در ستاد اقتصادی دولت تصمیم گرفته شده بود را اجرایی کرد!
کد خبر: ۱۲۲۳۱۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۲
رئیس‌کل بانک مرکزی با تشکر ویژه از اقدامات قوه قضاییه و دستگاه‌های امنیتی کشورمان در پیگیری مستمر و شناسایی و انتقال اموال بابک زنجانی در خارج از کشور به تهران اعلام کرد: اموال بازگردانده شده بانک زنجانی، دارایی‌های ارزی است و تماما به خزانه بانک مرکزی منتقل شد.
کد خبر: ۱۲۲۲۸۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۱
طبق اعلام رئیس کل بانک مرکزی ، اموال بازگردانده شده بانک زنجانی، دارایی‌های ارزی است و تماما به خزانه بانک مرکزی منتقل شد.
کد خبر: ۱۲۲۲۸۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۱
رییس کل بانک مرکزی
رئیس کل بانک مرکزی گفت: به‌دلیل تحریم‌ها از سوئیفت استفاده نمی‌کنیم. به‌جای سوئیفت از ابزارهای دیگری استفاده می‌کنیم و ابزار مالی خودمان را داریم.
کد خبر: ۱۲۲۲۷۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۳۰
فرزین:
رئیس کل بانک مرکزی گفت: در حوزه بریکس پیشنهادات مشخصی برای رشد تجارت با کشورهایی مثل روسیه، هند و چین داده‌ایم، تا به سمت یک پول مشترک و یک سازکار نقل و انتقال مالی جایگزین برویم. چه اشکالی دارد که اعضای بریکس برای خود سازکاری مثل FATF و سوئیفت داشته باشند.
کد خبر: ۱۲۲۲۷۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۳۰
عرضه گسترده سکه در مرکز مبادله ایران به زودی آغاز خواهد شد. رئیس کل بانک مرکزی پیش از این گفته بود: توان ضرب روزانه ۲۰ هزار سکه را داریم و فعلا با ضرب سکه تمام کار را شروع می‌کنیم.
کد خبر: ۱۲۲۲۵۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۹
رئیس کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق ایران اظهار کرد: از سال 97 موضوع رفع تعهد ارزی و عرضه ارز در نیما برای شرکت‌های بزرگ حل شده است.
کد خبر: ۱۲۲۲۵۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۹
