کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آنها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آنها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
در جلسه علنی؛
رییس مجلس گفت: مجلس شورای اسلامی جلسه‌ای درباره ارز با مسؤولان بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت برگزار خواهد کرد.
کد خبر: ۱۲۳۰۸۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۰
نبض خبر
سرانجام محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی به وضعیت بازار ارز واکنش نشان داد و با حضور در تلویزیون به بازار سیگنالی داد که ممکن است منجر به ریزش بازار -در صورت مداخله موثر بانک مرکزی - شود. فرزین در گفت‌وگو با شبکه خبر گفت: «در سال گذشته، ۲۰ میلیارد دلار ارز ۲۸۵۰۰ به دارو و کالاهای اساسی اختصاص دادیم و در سال جاری نیز این سیاست را ادامه خواهیم داد. ارز تمام نیازهای قانونی کشور را تامین می‌کنیم. نرخ بازار غیر رسمی نرخ قاچاق و فرار سرمایه است. در بازار غیر رسمی مداخله می‌کنیم و این نرخ زودگذر است و پایین خواهد آمد.» حرف‌های فرزین را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۳۰۷۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۰
از ۲۷ دی ماه سال گذشته تا به امروز، در مجموع ۲ هزار و ۸۵ کیلوگرم طلا به قیمت حراجی فروخته شده، به گونه‌ای که بیش از هشت هزار میلیارد تومان نقدینگی جمع آوری شده است.
کد خبر: ۱۲۳۰۷۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۹
حاجی دلیگانی: اگر بانک مرکزی ارز ندارد چرا ارزپاشی می‌کند؟
یک نماینده مجلس گفت: افزایش قیمت ارز و سکه و طلا در کشور زندگی مردم را تحت‌الشعاع قرار داده است. اگر بانک مرکزی ارز ندارد، چرا ارزپاشی می‌کند؟ اگر هم ارز دارد، دلیل افزایش قیمت ارز چیست؟!
کد خبر: ۱۲۳۰۷۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۹
عباس آرگون*
کد خبر: ۱۲۳۰۶۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۹
بسته خبری اقتصادی امروز، تیتر‌هایی مانند افت شاخص کل بورس تهران در اولین روز هفته، بذرپاش: رشد تولید مسکن از منفی به مثبت رسید، نرخ تسعیر ارز شبکه بانکی اعلام شد، نوسان افزایشی دلار در مرکز مبادله و بازار آزاد، سکه از کانال ۴۵ میلیون عقب نشینی کرد و حجم کل بازار ارز‌های دیجیتال چقدر شد؟ را در بر دارد.
کد خبر: ۱۲۳۰۶۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۸
بررسی سامانه ETS نشان می‌دهد در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۴۰۲، نرخ خرید حواله دلار ۴۰۱۸۷ و نرخ خرید حواله یورو نیز ۴۳۷۷۳ تومان بوده است که در مقایسه با سال‌های قبل، افزایش قابل توجهی داشته است.
کد خبر: ۱۲۳۰۶۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۸
سردرگمی مردم برای خرید ارز سهمیه ای؛
در شرایطی که از یک سال قبل، بانک مرکزی تصمیم گرفت تا سهمیه ۵ هزار یورویی تخصیص ارز با کارت ملی را به دو هزار یورو کاهش دهد، حال مشاهدات میدانی و پیام‌های مخاطبان حکایت از پایان این سیاست ارزی دارد؛ موضوعی که هنوز رسمی اعلام نشده است.
کد خبر: ۱۲۳۰۵۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۸
این اتفاق در حالی رخ داده که در این ماه مانده بدهی دولت به بانک مرکزی ۶۵ هزار میلیارد تومان افزایش یافته و از عوامل اصلی رشد پایه پولی بوده است.
کد خبر: ۱۲۳۰۵۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۸
بسته خبری اقتصادی امروز، تیتر‌هایی مانند تداوم افزایش قیمت سکه در بازار تهران، از بازار جهانی طلا چه خبر؟، نرخ دلار در مرکز مبادله ثابت ماند، افزایش غیرمنتظره حقوق و دستمزد در آمریکا، توافق ایران و ترکیه برای تبادل برق و تعلیق یک شرکت خدمات مسافرت هوایی به علت گران‌فروشی را در بر دارد.
کد خبر: ۱۲۳۰۳۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۶
همتی خطاب به رئیس جمهور نوشت: احساس مردم از انچه که برسر سفره آنها آمده و درحال وقوع است، مؤید رها شدگی اقتصاد است.
کد خبر: ۱۲۳۰۳۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۶
در معاملات امروز سامانه نیما از مجموع ۲۸۰.۴ میلیون دلار حواله عرضه شده، ۱۳۰.۷ میلیون دلار آن معامله شد.
کد خبر: ۱۲۳۰۱۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۵
حسین سلاح ورزی در گفت‌وگو با تابناک اقتصادی پاسخ داد؛
وقتی برای نخستین بار، آمار تراز تجاری شش ماه نخست سال ۱۴۰۲ منتشر شد، دیدیم که بیش از ۵ میلیارد دلار منفی بود و همان موقع، کارشناسان پیش بینی می‌کردند که احتمالا در پایان سال با یک فاصله و شکاف حدود ۱۷ میلیارد دلاری در تراز تجاری مواجه شویم.
کد خبر: ۱۲۳۰۱۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۸
بسته خبری اقتصادی امروز، تیتر‌هایی مانند قرمزپوشی بورس، واگذاری پرسپولیس به شرکت‌های تابعه یکی از بانک‌های غیردولتی، افزایش ۲.۵ میلیون تومانی قیمت سکه در یک روز، وعده دی ماه سال گذشته فرزین به کجا رسید؟، نگاه معامله گران طلا به نرخ بهره است؟ و بزرگترین مقاصد صادراتی ایران در ۱۴۰۲ را در بر دارد.
کد خبر: ۱۲۳۰۰۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۴
گزارش تابناک اقتصادی از حال و هوای بازار سکه تهران؛ امروز ۱۴ فروردین ۱۴۰۳
کشتی آرای گفت: در معاملات امروز شاهد افزایش تقاضا در بازار هستیم و این مساله در کنار افزایش نرخ دلار آمریکا و رشد نرخ جهانی طلا، به افزایش هیجانی قیمت انواع طلا و سکه در بازار تهران منجر شده است.
کد خبر: ۱۲۲۹۸۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۴
دولت سیزدهم تلاش کرده است با تثبیت نرخ ارز و سرکوب دستمزد‌ها برای جلوگیری از افزایش هزینه‌های تولید، نرخ تورم را به نوعی کنترل کند، اما به باور بسیاری از کارشناسان اقتصادی، رسیدن به تورم کمتر از ۱۰ درصد در این دولت دشوار است.
کد خبر: ۱۲۲۹۷۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۳
اگرچه آیین‌نامه واردات خودروهای کارکرده بیش از شش ماه پیش در هیات وزیران تصویب شد اما تا به امروز خبری از این آیین نامه نیست.
کد خبر: ۱۲۲۹۷۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۳
نبض خبر
ناتوانی مدیران بانک مرکزی در انجام یکی از اصلی ترین وظایف‌شان یعنی حفظ ارزش پول ملی که همچون ویروس به روئسای بعدی منتقل شده، حالا به انتقاد روی منبرها رسیده است. یک روحانی پشت تریبون از دلار 60000 تومانی و تبعاتش بر روی نابودی زندگی جوانان گفت. سخنان این روحانی را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۲۹۶۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۲
در سالی که گذشت؛
آمار گمرک نشان می‌دهد، در سال ۱۴۰۲ حواشی فساد دبش مانع از واردات چای نشد و ۲۲۹ میلیون دلار برای واردات چای به عنوان کالای اساسی از سوی بانک مرکزی تامین شد. این در حالی است که تورم چای در پایان سال حدود ۴۵ درصد بود!
کد خبر: ۱۲۲۸۸۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۷
پس از اعتبارسنجی متقاضیان و در صورت عدم تکافوی اعتبار آنها، به منظور تأمین رکن ضامن، مؤسسات اعتباری موظفند با توثیق حساب یارانه یا سهام عدالت متقاضیان یا بستگان درجه اول از طبقه اول آنها یا سایر دارایی‌های مالی وی یا تنها دریافت یک فقره سفته و یک نفر ضامن نسبت به پرداخت تسهیلات اقدام کنند.
کد خبر: ۱۲۲۸۷۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۶
