کلیات

گمیش تپه یکی از شهر‌های استان گلستان‌ می‌باشد. این شهر در شمالی‌ترین قسمت حاشیه شرقی دریای خزر قرار دارد و از طرف شمال به کشور ترکمنستان، از جنوب به بندرترکمن، از شرق به آق قلا و از طرف غرب به دریای خزر ختم می‌شود. این شهر با بندر ترکمن حدود ۱۹٫۵ کیلومتر فاصله دارد.

این شهر یکی از قدیمی‌ترین شهر‌های ترکمن‌نشین شمال ایران می‌باشد که پیشینه تاریخی کهنی دارد. ۱۰۰٪ جمعیت شهر را ترکمن‌ها تشکیل می‌دهند.

منطقه گمیشان

گمیشان دراصل نام شهر محسوب نمی‌گردد بلکه نام منطقه‌ای است که شهر‌های کمیش دپه، خواجه نفس، امچلی، قارقی و روستا‌های اطراف را دربر گرفته و بیشتر به منطقه‌ای اطلاق می‌شود که قبلاً در آنجا گاو و گوسفند پرورش داده می‌شده و در اوایل نیز گومیشان نوشته می‌شد (گمیشان=گاو+میش (گوسفند) +ان) بعضی ندانسته آن را به منطقه پرورش گاومیش نسبت داده‌اند که این مطلب هیچ سندیت ندارد. در حال حاضر گمیشان نام شهرستان به مرکزیت شهر کمیش دپه می‌باشد که درتاریخ ۲۲ اردیبهشت ۸۸ از شهرستان ترکمن جداشد.

آب و هوا

آب و هوای کمیش دپه استپی محلی است. در طی سال میزان بارش کم است. سامانه طبقه‌بندی اقلیمی کوپن BSk است. میانگین سالانه دما ۱۷٫۶ سانتی گراد است. میانگین بارندگی در اینجا به ۳۸۱ میلی‌متر می‌رسد.

مردم

مردم کمیش دپه ترکمن هستند و به زبان ترکمنی تکلم می‌نمایند. ترکمن‌ها از لحاظ مذهبی مسلمان اهل سنت شاخه حنفی می‌باشند.

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این مکان ۱۹٬۱۹۱ نفر (۵٬۱۲۹ خانوار) بوده‌است.

منطقه‌ای که کمیش دپه در آن پدید آمده از زمان اشکانیان تا دوران اخیر، تأمین‌کننده بخشی از نیاز‌های قاره اروپا بوده‌است؛ و به شواهد برخی از متون تاریخی رودخانه گرگان از طریق کمیش دپه به دریای خزر وارد می‌شده‌است. مسیر قدیمی رودخانه گرگان در لبه جنوبی تپه «کوره سو» معروف به «کهنه گرگان» و ادامه آن به به نام «پرسی آقن» از وسط کمیش دپه گذشته و به دریای خزر می‌ریزد.

تاریخچه

کمیش دپه در اوج شکوفایی جزیره آبسکون، انتهای راه خاکی و آغاز راه آبی جاده ابریشم در قسمت آسیایی بوده‌است. در این اواخر نیز ناوداران (کشتی‌های چوبی بزرگ بادبانی) کمیش دپه با مراوده کالای تجاری با دنیای خارج ادامه دهندگان راه آبسکونیان بوده‌اند و مردم آن با شهر‌های ساحلی شمال کشور از جمله بندر گز، بندر انزلی و از طرف شرق با شهر‌های استر آباد و جرجان و در آنسوی مرز با بنادر حسنقلی، چلکن، حاجی طرخان، باکو مراوده داشته و داد و ستد می‌کردند. (هنوز آثار خرابه‌های تأسیسات به نام گمرک خانه در ۲ کیلومتری غرب کمیش دپه موجود می‌باشد) بطور کلی کمیش دپه در تاریخ معاصر ایران نامی آشنا برای مردم ایران و شوروی سابق بوده‌است.

اقتصاد کمیش دپه

کمیش دپه در گذشته تمام امکانات یک شهر از قبیل: بندر تجاری، گمرک خانه، شهربانی، شهرداری، تئاترخانه و… را دارا بود، ولی با روی کار آمدن دولت پهلوی با بی‌مهری رضاخان مواجه می‌شود و تمام امکانات این شهر را به بندر شاه (بندر ترکمن کنونی) منتقل می‌کند و از آن پس کمیش دپه به شهری متروک تبدیل می‌شود و بسیاری از محصلین این شهر به گنبدکاووس مهاجرت می‌کنند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی همچنان با بی‌مهری دولتمردان مواجه می‌شود و پس از سالیان طولانی در سال ۸۸ به شهرستان تبدیل می‌شود، ولی همچنان با وجود شهرستان شدن این شهر پیشرفت چندانی نمی‌کند.

کشاورزی:عمده تولیدات کشاورزی در کمیش دپه جو و گندم و تا حدودی نیز پنبه می‌باشد. بعلت عدم وجود آب کشاورزی، زراعت پیشرفت چندانی نداشته‌است.

دامداری: دامداری از پر سابقه‌ترین اشتغالات مردم کمیش دپه می‌باشد. در منطقه گوسفند، گاو و شتر نگهداری می‌شود. گله‌های گوسفند در زمستان به مناطق قشلاقی که در مراتع وسیع شمال کمیش دپه واقع است کوچ می‌کنند و در تابستان‌ها جهت ییلاق در نزدیکی شهر به سر می‌برند. در اینجا گوسفند را به خاطر گوشت و پشم آن نگهداری می‌کنند و از شیر آن استفاده مادی نمی‌برند.

ماهیگیری: از عمده اشتغالات مردم کمیش دپه ماهیگری و صیادی از دریای خزر می‌باشد. زندگی مردم کمیش دپه ارتباط تنگاتنگی با دریا دارد. مبالغه نیست اگر بگوییم علت وجود تداوم شهر کمیش دپه وجود دریا و ماهیگیری است. در اینجا انواع ماهی از قبیل: فیل ماهی، اوزون برون، ماهی سفید، ماهی آزاد کپور، کفال، تلاجی، و… صید می‌شود.

قالیبافی: قالیبافی از جمله مشغولیات همه زنان و دختران کمیش دپه می‌باشد. دختران کمیش دپه بر روی دار‌های قالی نقش‌های بدیع و زیبایی را خلق می‌کنند که چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. «خوجاین گول» یکی از نقش‌های ابداعی زنان کمیش دپه است.

بزرگترین سایت پرورش میگو در شمال کشور در قالب ۴هزار هکتار در این شهرستان در حال فعالیت و توسعه می‌باشد وتلاش‌ها برای توسعه شهر با احداث شهرک تخصصی شیلات، ایجاد بازارچه مرزی در شمال شهر کمیش دپه، ایجاد بندرتجاری در غرب کمیش دپه و روستای خواجه نفس و توسعه گردشگری ساحلی در روستای چارقلی ادامه دارد.

تالاب بین‌المللی گمیشان

تالاب گمیشان جزء تالاب‌های بین‌المللی است که با ۱۷۷۰۰ هکتار وسعت و عمق متوسط یک و نیم متر در شمال شرق بندر ترکمن و در شرق کمیش دپه واقع شده‌است، این تالاب از جنوب به رودخانه گرگان، از شمال به رودخانه اترک و از غرب محدود به نواری از تپه‌های شنی است که این محل را از دریای خزر جدا می‌کند. این تالاب با گسترش طولی جنوبی - شمالی است که ضلع جنوبی آن مصب رود گرگان، مرز شمالی مصب رود اترک و مرز غربی محدود به نواری از تپه‌های شنی است که این محل را از دریای خزر جدا می‌کند. متأسفانه این تالاب بدلایل انسانی همچون احداث سد‌های مختلف بر روی گرگانرود و طبیعی همچون خشکسالی و عدم رسیدگی مطلوب در حال خشک شدن می‌باشد و حدود نزدیک به ۵کیلومتر از طول این تالاب خشک گردیده و مکانی برای چرای دام و احشام و بدنبال آن تخریب زیست گیاهی و جانوری گردیده‌است.

تالاب گمیشان علاوه بر تأثیر مثبت در آب و هوای منطقه، زیستگاه بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی بوده و طبق پژوهش‌های انجام شده از غنای ژنتیکی برخوردار بوده و هنوز نیز مورد توجه دانش‌پژوهان در این زمینه است. در تالاب گمیشان ۱۱۶ گونه گیاهی موجود است.

سیل گمیشان

همزمان با آغاز سال شمسی ۱۳۹۸ چند شهرستان استان گلیستان از جمله گمیشان با بحران جدی و سیل گسترده رو به رو شدند؛ سیلی که خسارت‌های بسیار زیادی به مردم این منطقه وارد کرد و خیلی زود ابعاد بین المللی پیدا کرد.

در همین رابطه معاون فرماندار گمیشان گفت: با وجود آنکه ارتفاع آبگرفتگی و سیل در گمیشان به دو متر خواهد رسید، اما متأسفانه برخی از مردم برای جابه‎جایی و تخلیه همکاری لازم را ندارند.
سیدعلیرضا حسینی با اشاره به آخرین وضعیت سیل در گمیشان اظهار کرد: متأسفانه از ساعاتی پیش آبگرفتگی به صورت جدی از روستای «قرنجیک خواجه‎خان» آغاز شده طوری‎که دو قایق را برای جابه‎جایی مردم به این منطقه فرستادیم.
وی تصریح کرد: متأسفانه با وجود آنکه از دو روز گذشته هشدار‌های لازم به مردم داده شد و اعلام کردیم که آبگرفتگی در گمیشان قطعی است، اما متأسفانه برخی از مردم تمکین نکردند.
معاون فرمانداری گمیشان ادامه داد: دو پیک بسیار سنگین را در گمیشان خواهیم داشت و به طور قطع همه روستا‌ها از جمله شهر گمیشان ممکن است تحت تأثیر آبگرفتگی قرار بگیرند.
حسینی با بیان اینکه حدود ۲۰ روستای دیگر از شهرستان گمیشان در معرض آبگرفتگی هستند و باید تخلیه شوند، یادآور شد: از چند روز گذشته برخی از مدیران دستگاه‎های اجرایی را به‎عنوان مدیر معین در نقاط مختلف شهرستان گمیشان قرار داریم که آگاهی و هشداردهی به مردم را انجام دهند، اما از آنجایی که هنوز آب به روستا وارد نشده بود به نوعی برخی از مردم تمکین نکردند.
وی با بیان اینکه سپاه، ستاد اجرایی فرمان امام راحل و ... به یاری ما آمدند، بیان کرد: دو روستای گمیشان که متقاضی بودند جابه‎جایی انجام شده است.
معاون فرمانداری گمیشان اضافه کرد: ۲۰۰ مترمکعب آب که وارد گمیشان شده ممکن است نقاط دیگر این شهرستان را هم تحت تأثیر قرار دهد لذا زمان بسیار اندک است و براساس آخرین اطلاعات از آق‎قلا، بیش از ۳۰۰ مترمکعب آب در پیک عصر به ما خواهید رسید که در این شرایط همکاری مردم ضرورت دارد.

موقعیت جغرافیایی روی نقشه

• در مورد آق قلا چه می دانید؟