کلیات
بارها در خبرها واژه نقدینگی را شنیدهاید. برای مثال دولت بیان می کند که یکی از راهکارهای اصلی در سال جاری برای کنترل افزایش قیمتها و تورم، مهار نقدینگی است. اما مفهوم نقدینگی چیست؟ نقدینگی چه تاثیری بر بیکاری، تولید و تورم دارد و راهکارهای افزایش و کاهش آن در اقتصاد به چه صورت است؟مفهوم پول نقد که مشخص است. پولی که در حال حاضر برای مبادله در دسترس است و میتوان برای خرید کالا و خدمات از آن استفاده کرد، اما نقدینگی مفهومی عامتر نسبت به این واژه دارد. نقدینگی به درجه نقدشوندگی داراییهای مختلف در قیمت مشخص اطلاق میشود.
مثال
فرض کنید شما میخواهید منزلتان در سریعترین زمان ممکن به شخصی بفروشید. قیمت منزل شما ۲۵۰ میلیون تومان است. از فرد خریدار در مورد نحوه پرداخت میپرسید. او بیان میکند من ۵۰ میلیون تومان پول نقد دارم، ۱۶۰ میلیون پول منزلم است که میخواهم بفروشم و ۴۰ میلیون مابقی را نیز با فروش ماشینم به شما پرداخت میکنم. در این مثال شخص در ظاهر ۲۵۰ میلیون لازم برای این معامله را دارد، اما آیا همگی این داراییها در حال حاضر قابلتبدیل شدن به پول هستند؟ بدون شک فروش منزل و ماشین او نیاز به زمان دارد. از طرفی نمیتوان دقیقا گفت این داراییها به قیمت گفته شده بهفروش میرسد یا خیر. همه این عوامل موجب میشود شما به این فکر بیفتید که پرداخت مشتری برای مثال ممکن است ۴ یا ۵ ماه بهطول بینجامد. حال اگر شخصی همان لحظه برسد و بگوید که ۲۵۰ میلیون پول نقد در حساب جاری خود در بانک دارد و میتواند همین امروز منزل شما را بخرد بدون شک شما با او وارد معامله خواهید شد.
پول موجود در بانک نیز یک نوع دارایی است. بار دیگر به مثال نگاه کنید، همه این داراییها نهایتا برای داد و ستد باید به پول تبدیل شوند، اما سرعت آنها متفاوت است. هرچه یک دارایی سریعتر به پول تبدیل شود اصطلاحا درجه نقدشوندگی آن بالاتر است. همچنین ملاحظه شد پول نقد سرعت معاملات را بالا میبرد. حال با این مقدمه به تبیین نقدینگی میپردازیم. نقدینگی در اقتصاد شامل پول و شبه پول است. پول بالاترین درجه نقدشوندگی را دارد، شما با پول به سرعت میتوانید هر آنچه را که آماده فروش است تهیه کنید.بهعبارت خیلی ساده پول به اسکناس و سکههای (مسکوکات) در دست مردم، همچنین هر گونه حساب بانکی که در هر زمان امکان برداشت تا ریال آخر از آن وجود داشته باشد اطلاق میشود. به این ترتیب این گونه حسابها مثل پول نقد عمل کرده و سرعت انجام معامله با آنها مثل پول نقد است. مثلا حساب دسته چک، حساب جاری است. اگر کسی چک روز به شما بدهد و به بانک مراجعه کنید چک شما در همان روز تبدیل به پول نقد میشود یا حسابهای قرضالحسنه متصل به عابر بانک.
چیستی شبه پول
شبه پول گونهای از داراییهای پولی شماست که قدرت نقدشوندگی آنها به اندازه پول نیست. به بیان ساده هرگونه پولی که شما در بانک سپرده کردهاید، اما امکان برداشت از آن به زمان خاصی محدود شده شبهپول است. برای مثال وقتی شما ۱۰ میلیون پول نقد خود را تحت عنوان سپرده بلندمدت یکساله ذخیره میکنید، پول شما به مدت یک سال به شبه پول تبدیل میشود یا حتی حسابی که به شما میگوید حداقل ۵ میلیون از پولتان همواره باید در حساب باشد تا به آن سود پرداخت کنیم، اگر ۱۰ میلیون در آن داشته باشید ۵ میلیون آن پول، و ۵ میلیون آن شبه پول است.حال به تاثیر نقدینگی در اقتصاد بپردازیم، تا اینجا مشخص است که هر چه پول در دست مردم بیشتر باشد سرعت انجام مبادلات تجاری افزایش مییابد. از طرفی همواره در جامعه مقدار مشخصی کالا و خدمات وجود دارد که مقدار پول در دست مردم باید با آن متناسب باشد. اگر مقدار پول بیشتر از کالا و خدمات موجود باشد، مردم همان میزان محصول را باید با پول بیشتری خریداری کرده و قیمتها در جامعه بالا میرود و برعکس.
اثرات نقدینگی در اقتصاد
از طرفی پول زیاد تقاضای مردم برای خرید کالاها و خدمات مختلف را افزایش میدهد و اگر محصولات تولیدکنندگان داخلی به اندازه کافی نباشد راه برای ورود کالاهای خارجی ارزان قیمت باز شده و رفته رفته مردم کالاهای خارجی را جایگزین کالای داخلی میکنند که پیامد آن کاهش تولید داخلی و افزایش بیکاری است؛ بنابراین حجم نقدینگی در جامعه باید کنترل شود. توجه داشته باشید این فقط پول نقد نیست که میتواند تورمزا باشد. پولهایی که بهصورت شبه پول در حسابهای بانکی ذخیره میشود نیز میتواند سریعا به پول نقد تبدیل شود. اما چگونه؟ بانکها منابع مالی جمع شده را میتوانند به مردم وام دهند. به این ترتیب حجم پول بیشتر از مقدار اولیه شروع به افزایش میکند. مثلا وقتی ۱۰ میلیون تومان در بانک جمع میشود و بانک آن را در قالب وام به شخص دیگری میدهد اگر نرخ بهره وام ۲۰ درصد باشد او در پایان سال باید ۱۲ میلیون به بانک بازگرداند.
راه کنترل نقدینگی جامعه
اما چطور میتوان نقدینگی یا حجم پول در گردش جامعه را کنترل کرد. هر کالایی در اقتصاد قیمتی دارد و قیمت پول نیز نرخ بهره آن است. برای مثال فرض کنید دولت میخواهد برای دو سال آینده حجم نقدینگی در کشور را کاهش دهد. اگر دولت نرخ بهره سپردههای بلندمدت ۲ ساله را ۲۵ درصد و نرخ بهره وام را ۳۰ درصد تعیین کند چه اتفاقی میافتد؟ از یک طرف مردم تمایل دارند پول خود را تا ۲ سال آینده در بانک سپرده کنند و این یعنی حجم پول نقد که سرعت مبادله بالایی دارد در جامعه کم میشود. از طرفی وام گرفتن برای مردم مشکل میشود و با این نرخ بالا تعداد افراد متقاضی وام نیز در جامعه کم میشود. به این ترتیب حجم پول کلی در جامعه کم شده و تقاضای مردم نسبت به قبل کاهش مییابد و قیمتها کنترل میشوند. عوامل متعددی در کنترل نقدینگی دخالت دارند، اما در این مقاله معمولترین روش آن ذکر شد.
*برگرفته از یادداشت مرتضی زارع در روزنامه دنیای اقتصاد
بر اساس گزارش بانک مرکزی، دارایی بانکهای ایران در سال ۱۴۰۱ با رشد ۴۳۵۰ هزار میلیارد تومانی به ۱۵ هزار و ۳۹۳ هزار میلیارد تومان رسید.
کد خبر: ۱۱۸۴۳۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۳۱
کارنامه نقدینگی در سالی که گذشت
با گذشت چهار ماه از سال، امروز بانک مرکزی گزارش کامل از تحولات نقدینگی و شاخصهای پولی را به روزرسانی کرد؛ گزارشی که نشان از کاهش رشد نقدینگی سالانه و رشد پایه پولی دارد. این در حالی است که سهم پول از نقدینگی بیشتر شده است.
کد خبر: ۱۱۸۳۹۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۸
بررسی ها نشان میدهد به لطف پیاده سازی سیاست تثبیت ارزی، ضمن عبور از بحران تورمی ناشی از اعمال سخت گیرانه ابزار کنترل ترازنامه، نرخ رشد نقدینگی به شکل بی سابقهای کاهش یافته است.
کد خبر: ۱۱۸۲۴۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۸
بورس امروز شنبه ۱۷ تیرماه در حالی کار خود را آغاز خواهد کرد که این ده خبر میتواند بر روی روند آن تاثیرگذار باشد؛ بنابراین پیشنهاد میشود قبل از معاملات فردا این ده خبر را بخوانید.
کد خبر: ۱۱۸۲۲۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۷
بهدنبال تدوین و اجرای برنامه پولی و تعیین هدف رشد نقدینگی برای سالهای ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ در کنار پیگیری جدی سیاست کنترل مقداری رشد ترازنامه بانکها و جریمه بانکهای متخلف از حدود تعیین شده از طریق افزایش نسبت سپرده قانونی، نرخ رشد دوازدهماهه نقدینگی در پایان خردادماه ۱۴۰۲ با ۸.۸ واحد درصد تنزل نسبت به دوره مشابه سال قبل (معادل ۳۷.۸ درصد در خردادماه ۱۴۰۱) به ۲۹.۰ درصد کاهش یافت.
کد خبر: ۱۱۸۱۹۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۵
کارشناس بازار سرمایه در گفتوگو با تابناک اقتصادی؛
گواهی سپرده کالایی نفتی مزیتهای زیادی دارد؛ مهمترین مزیتش این است که فرآیند دسترسی به منابع حاصل از فروش نفت در چرخه سرمایه در گردش دولت، وزارت نفت و شرکت نفت را تسریع میکند و بخش خصوصی به بازار و تجارت نفت کشور وارد خواهد شد و از طرف دیگر فروش نفت نیز شفاف خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۷۷۸۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۴
بازار فرابورس روز شنبه هفته آینده مورخ ۶ خرداد ماه میزبان عرضه اولیه ۱۲ درصدی سهام شرکت بهار رز عالیس چناران در نماد “عالیس” میباشد. عرضه اولیه عالیس چقدر نقدینگی می خواهد؟
کد خبر: ۱۱۷۶۲۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۱
امروز شنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ سهام شرکت کشاورزی و دامپروری فجر اصفهان از زیرمجموعههای بنیاد مستضعفان در فرابورس برای اولین بار عرضه خواهد شد. این عرضه اولیه حدودا چقدر نقدینگی میخواهد؟ زفجر را بخریم یا نخریم؟
کد خبر: ۱۱۷۵۸۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۳۰
این روزها شاهد سبزپوشی بورس هستیم و ورود نقدینگی به بازار ادامه دارد. تا حدودی این روزها تداعی کننده روند بورس در سال ۹۹ میباشد. نیما میرزایی کارشناس بازار سرمایه به سه پرسش پرتکرار سهامداران در این روزها پاسخ داده است.
کد خبر: ۱۱۷۳۳۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۱۱
کارشناس بازار سرمایه در گفتوگو با تابناک اقتصادی؛
گواهیهای سپرده کالایی مثل سهام نیستند که روی آنها معاملات سفته باز گونه انجام شود. هدف از گواهی سپردهی، کالایی نفتی این است که کالای اصلی جابجا شود و انتقال فیزیکی و خرید و فروش در بازارهای انرژی هم صورت بگیرد.
کد خبر: ۱۱۷۲۹۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۰۷
رئیس کل بانک مرکزی گفت: اگر بانکی همواره ناترازی داشته باشد و در عین حال بخواهد به فعالیت خود ادامه دهد به ناچار باید به سمت تعیین تکلیف و انحلال آن بانک پیش برویم. البته عموم این بانکها داراییهای مناسبی اعم از املاک و ... دارند.
کد خبر: ۱۱۷۲۴۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۰۴
رئیس کل بانک مرکزی مطرح کرد؛
فرزین در رابطه با میزان ارزی که در اختیار مردم است، گفت: در سرقتی که از ۱۱۶ صندوق بانک ملی صورت گرفت، برآوردی از میزان ارزی که در این صندوقها بود، وجود دارد. بر اساس این برآورد و در نظر گرفتن تعداد تمام صندوقهای کشور بنظر میرسد حدود ۱۶ میلیارد دلار ارز در دست مردم و در صندوقها باشد.
کد خبر: ۱۱۷۰۷۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۲
تابناک بررسی کرد؛
استفاده از نقدینگی موجود در اقتصاد با بسترسازی مناسب از طریق ابزارهای نوین بازار سرمایه و تکیه بر تامین مالی پروژهای، علاوه بر هدایت نقدینگی به سمت تولید، موجبات مشارکت حداکثری مردم در اقتصاد نیز فراهم خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۶۹۴۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۳
تحقق رشد اقتصادی ۳.۷ درصدی در نه ماهه سال ۱۴۰۱ در امتداد رشد اقتصادی ۴.۴ درصدی سال ۱۴۰۰، حکایت از روند رو به بهبود فعالیتهای اقتصادی در کشور به رغم تداوم تحریمهای اقتصادی دارد.
کد خبر: ۱۱۶۷۸۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۳
کارشناس بازار سرمایه گفت: درک و فهم عوامل مؤثر بر سیاست تقسیم سـود عـلاوه بـر حفظ منافع سرمایه گذاران، باعث رشد و شکوفایی شرکتها میشود.
کد خبر: ۱۱۶۵۹۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۰۹
مجتبی کاتب
کد خبر: ۱۱۶۰۴۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۳۰
این روزها اقتصاد ایران با خطر جدی افزایش نرخ بهره مواجه هستند و این در حالی است که با توجه به وضع فعلی اقتصاد، بنگاه های تولیدی و بورسی دیگر تحمل بالارفتن نرخ بهره را ندارند.
کد خبر: ۱۱۵۶۱۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۰۲
تمرکز بانک مرکزی بر بر اجرای سیاست کنترل مقداری رشد ترازنامه بانکها و افزایش نسبت سپرده قانونی بانکهای متخلف، رشد خلق پول بانکها و به تبع آن رشد نقدینگی به میزان قابل توجهی کنترل شد.
کد خبر: ۱۱۵۵۱۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۲۵
ربع سکه به عنوان نماینده تقاضای خرد نشان می دهد ربع سکه در این هفته بازدهی ۱۰ درصدی را کسب کرده است.
کد خبر: ۱۱۵۳۰۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۱۲
پول تورمساز قد کشید
جدیدترین گزارش از شاخصهای پولی نشان میدهد، از آغاز سال تا پایان مهرماه، پایه پولی با روند صعودی همراه بوده و در پایان هفتمین ماه سال به بیش از ۷۱۲ هزار میلیارد تومان رسیده است؛ رکوردی که در کنار ضریب فزاینده، تاثیر مهمی در حجم نقدینگی خواهد داشت.
کد خبر: ۱۱۵۲۵۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۰۸