کلیات

موصل شهری در شمال عراق، مرکزاستان نینوا و پرجمعیت‌ترین شهر عراق پس از بغداد و مرکز اقتصادی شمال کشور می‌باشد؛ بخش اصلی شهر در کرانه شرقی دجله جای گرفته‌است و در کرانه غربی آن، بازمانده‌های شهر باستانی نینواست. موصل در سده‌های دهم و یازدهم میلادی/ سوم و چهارم هجری، پایتخت دولت‌های جداشده از عباسیان مانند حمدانیان بود.پس از جنگ جهانی اول، مدتی از امپراتوری عثمانی به‌دست امپراتوری بریتانیا افتاد. این شهر در تاریخ۱۰ ژوئن ۲۰۱۴ در سیطره داعش قرار گرفت و پس از مدت ها نبرد آزاد شد.

تاریخچه

موصل در آغاز خلوان و در دوران ساسانیان بوذاردشیر نام داشت. نام بوذاردشیر منسوب به اردشیر بابکان -بنیادگذار دودمان ساسانی- بود. مسیحیت از سدهٔ دوم میلادی در این منطقه حضور داشته‌است.

در سال ۳۳۱ پیش از میلاد قوای هخامنشیان به وسیله اسکندر مقدونی در جنگ گوگمل در شرق موصل امروزی شکست سنگینی متحمل می‌شوند. آخرین ناحیه غربی ایران ساسانی که به دست تازیان افتاده بود سرزمین موصل بود که آن را به دو ناحیه تقسیم می­کردند: ناحیه شهر زور و چامکان یا صامغان.

جغرافیا و مردم

جمعیت شهر موصل در ۲۰۰۸م، ۲٬۷۲۱٬۰۹۶ نفر سرشماری شد. ارتفاع آن از سطح دریا، ۲۲۰ متر است و در نزدیکی آن، چاه‌های نفت عین زاله قرار گرفته‌است. بیشتر مردم شهر عرب هستند، اما اقلیت‌های قابل توجه کرد،  ترکمن و آشوری نیز در شهر زندگی می‌کنند. جمعیت شهر در سال ۲۰۰۸ به یک میلیون و هشتصد هزار نفر رسیده بود، اما در سال ۲۰۱۴ حدود نیم میلیون نفر آواره شدند هرچند هنوز هم جمعیت شهر بیش از میلیون نفر است.
رود دجله از میان موصل می‌گذرد و پنج پل دو قسمت شهر را به هم پیوند می‌دهند. این شهر در ۳۹۶ کیلومتری شمال غربی بغداد قرار دارد.

در طول قرن بیستم موصل یادآور زندگی اقوام و مذاهب گوناگون در کنار یکدیگر بوده‌است. پیش از پروژه عرب سازی موصل توسط صدام و حزب بعث موصل برای قرن‌ها شهری عمدتاً کردنشین به حساب می‌آمد. ولی در این اواخر مردم عرب سنی عمده جمعیت مناطق شهری از جمله شهر موصل را شامل می‌شدند. مانند مناطق کناره رود دجله و در داخل شهر موصل. در امتداد رود دجله و دورتر به سوی شمال و مناطق روستایی، هزاران نفر آشوری،  کرد،  ترکمن و ارمنی و شبک زندگی می‌کردند.

برنامه عرب سازی که در دوران صدام و با نیروی حزب بعث انجام می‌شد، باعث شد تا برخی از این اقلیت‌ها از مناطق شهری موصل خارج شده و به نزدکی مرز‌های اقلیم کردستان بروند. با اشغال موصل توسط داعش، تنها عرب‌های سنی در شهر باقی ماندند و جمعیت این شهر از ۱٫۵ میلیون تن به یک میلیون تن کاهش یافت.

ویژگی های علمی فرهنگی

دانشگاه موصل که از مراکز علمی و تحقیقاتی عراق است در این شهر قرار دارد. مقبره چندین پیامبر از جمله یونس در موصل قرار دارد. این شهر تا سال ۲۰۱۴ مرکز تاریخی مسیحیان نسطوری محسوب می‌شد.

آزادسازی موصل

در روز ۲۶ مهر ماه ۱۳۹۵ عملیات نظامی مشترکی توسط نیرو‌های ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا، ارتش عراق، بسیج مردمی عراق، نیرو‌های پیشمرگه کردستان عراق و برخی گروه‌های دیگر علیه داعش آغاز شد که نبرد وسیعی برای آزادسازی موصل از کنترل نیرو‌های داعش است. سرانجام پس از تقریباً ۹ ماه نبرد، در روز ۱۹ تیر ۱۳۹۶ شهر موصل به‌طور کامل از گروه داعش پس گرفته شد.

پاکسازی موصل

آزادسازی موصل یا نبرد موصل عملیاتی است که از روز دوشنبه ۱۷ اکتبر ۲۰۱۶ به فرمان حیدر العبادی نخست وزیر عراق برای پس گرفتن موصل از سیطره داعش آغاز شد. موصل مرکز استان نینوا و دومین شهر بزرگ عراق در تابستان ۲۰۱۴ به اشغال گروه داعش درآمده بود.

با پیروزی‌های نیرو‌های عراقی بر داعش در سال ۹۵ و اخراج داعشیان از این شهر، قسمت‌هایی از آن بطور کامل از نیرو‌های داعش، خالی شد. در ادامه این عملیات قسمت‌های شمال و شمالشرق و دانشگاه موصل بطور کامل از نیرو‌های داعش پاکسازی شد.

پس از آن نیز فرودگاه موصل و نیروگاه برق الیرموک که اصلی‌ترین نیروگاه شهر موصل محسوب می‌شود، از نیرو‌های داعش خالی و کاملاً آزاد شد.

• در مورد عراق بیشتر بخوانید 
• در مورد اقلیم کردستان چه می دانید؟