در مورد تاجیکستان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

 

کلیات


تاجیکِستان  با نام رسمی جمهوری تاجیکستان کشوری کوهستانی و محصور در خشکی است که با حدود ۸ میلیون نفر جمعیت در سال ۲۰۱۳ میلادی و مساحتی بالغ بر ۱۴۳٬۱۰۰ مترکیلومربع (۵۵٬۳۰۰ مایل‌مربع) در آسیای مرکزی قرار دارد. این کشور با افغانستان از جنوب،  ازبکستان از غرب،  قرقیزستان از شمال، وجمهوری خلق چین از شرق، مرز مشترک دارد.

نتیجه تصویری برای تاجیکستان + تابناک

تاریخ


سرزمینی که امروزه تاجیکستان نامیده می‌شود، پیش‌تر وطنِ فرهنگ‌های باستانی متعددی بوده‌است که آثار برخی از آن‌ها در محوطهٔ باستانی سرزم یافت شده‌است. در دوران نوسنگی و در عصر برنز، و در سده‌های پس از آن، فرهنگ‌ها و ادیان متفاوتی در این سرزمین حضور داشتند که از میان آن‌ها می‌توان به تمدن آمودریا،  فرهنگ آندرونوو،  آیین بودایی،  مسیحیان نسطوری،  مزدیسنا،  آیین مانوی و اسلام اشاره کرد. پادشاهان و حکومت‌هایی همچون شاهنشاهی هخامنشی،  شاهنشاهی ساسانی،  هپتالیان،  سامانیان،  امپراتوری مغول،  تیموریان،  امپراتوری روسیه، و اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی نیز بر این سرزمین سلطه داشتند. سرانجام پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی، تاجیکستان مستقل شد، ولی بلافاصله درگیر جنگی داخلی گردید که از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ به‌طول انجامید.

 

سیاست


نظام حکومتی تاجیکستان ریاستی است که از ۴ استان تشکیل شده. اکثریت ۸ میلیون جمعیت تاجیکستان را تاجیک‌ها تشکیل می‌شوند که به زبان فارسیسخن می‌گویند. بسیاری از تاجیکستانی‌ها به زبان روسی نیز به‌مثابهٔ زبان دوم تسلط دارند.  ولایت مختار کوهستان بدخشان علی‌رغم جمعیت پراکنده‌اش، دارای مردمانی با تنوع گویش‌های متفاوت است، گویش‌هایی همچون روشنی،  شُغنانی،  اشکاشمی و وَخی.
حدود ۹۳٪ تاجیکستان را رشته‌کوه‌های بلند منشعب از تیان‌شان، پامیر و آلای دربر گرفته‌است. این کشور دارای یک اقتصاد گذار است که شدیداً به کمک‌های مالی و تولیدات آلومینیم و پنبه وابسته است.


نام


خاستگاه واژه تاجیک نامعلوم است. شرح و بیان معنای این واژه تاریخی در چند مقاله علمی تحلیل و بررسی شده‌است. در اینجا دیدگاه‌های چند تن از دانشمندان به‌طور فشرده در مورد تاریخ واژه «تاجیک» درج شده‌است: تاجیک نام قبایل «داها» بوده، پارت‌ها و اشکانیان «دئی»، «تاجیک» و «دجیک» خوانده می‌شدند. تاجیک نامی است که ترک‌ها بر ایرانیان نهادند. از آنجا که ایرانیان پارسی کلاهی تاج مانند بر سر می‌نهادند. تاجیک از «تای» است و هم‌ریشه با کلمه یونانی «تگاس» به معنای پیشوا و «ددیک». تاجیک از ریشه «تژی» در زبان سکایی است. تاجیک صفت منسوب است از واژه «تاج»، نام یک قبیله. تاجیک به معنی آریایی و پاک و نجیب و اصیل‌زاده و میهمان‌نواز. بهار در سبک‌شناسی آورده: ایرانیان از قدیم بمردم اجنبی «تاچیک» یا «تاژیک» می‌گفته‌اند، چنان‌که یونانیان «بربر» و اعراب «اعجمی» یا «عجم» گویند. این لفظ در زبان فارسی دری نو، «تازی» تلفظ شد و رفته‌رفته خاص اعراب گردید، ولی در توران و ماوراءالنهر لهجهٔ قدیم باقی و به اجانب «تاچیک» می‌گفتند و بعد از اختلاط ترکان آلتایی با فارسی‌زبانان آن سامان، لفظ «تاچیک» بهمان معنی داخل زبان ترکی شد و فارسی‌زبانان را «تاجیک» خواندند و این کلمه بر فارسیان اطلاق گردید و ترک و تاجیک گفته شد.
به هرحال، اثبات اینکه واژه تاجیک پیش از تسخیر آسیای میانه توسط ترکان کاربرد داشته بسیار مشکل است و اینکه از قرن پانزدهم به بعد باشندگان ایرانی منطقه خود را تاجیک می‌نامیدند تا خودشان را ترک‌ها تمیز دهند. همچنان که شاعر میر علیشیرنوایی هم این را گفته‌است. سعدی در جای دیگر می‌گوید که: نگار ترک و تاجیکم کند صد خانه ویرانه، به آن چشمان تاجیکانه و مژگان ترکانه. همین‌طور، وقتی که ما به متون چه نثر و چه نظم فارسی مراجعه می‌کنیم، درمی یابیم که در تمامی این متنها، از روزگار سعدی به دوران ما، کلمه «تاجیک» جایگزین کلمه «پارسی» و «فارسی‌زبان» بوده‌است. نه کلمه «پارسی» یا «ایرانی» یا «فارسی‌زبان» بلکه محض کلمه «تاجیک کاربرد شده‌است.» بر این اساس واژهٔ تاجیک می‌تواند مترادفی برای «پارسی» باشد و تاجیک‌ها زیرگروهی از اقوام ایرانی‌تبار و اقوام ایرانی‌زبان هستند.


استقلال تاجیکستان


در بهمن ۱۳۶۸ خورشیدی (فوریه ۱۹۹۰ میلادی) به‌دنبال شایعاتی مبنی بر اسکان آوارگان ارمنی در شهر دوشنبه، مردم اعتراض کردند و در نتیجه درگیری آنان و نیرو‌های پلیس عده‌ای زخمی یا کشته شدند. مردم در تظاهرات خود خواستار اصلاحات اقتصادی و سیاسی، بازگشایی مساجد و احیای فرهنگ ملی خود بودند. به‌دنبال این درگیری‌ها، فعالیت حزب رستاخیز و حزب دموکراتیک تاجیکستان و حزب نهضت اسلامی غیرقانونی اعلام شد. در نوامبر ۱۹۹۰ میلادی قهار محکموف به ریاست جمهوری برگزیده شد. در ۳۱ اوت ۱۹۹۰ محکموف که با کودتای نظامیان ضد گورباچف مخالفت نکرده‌بود، به‌دنبال تظاهرات گسترده مردم مجبور به استعفا شد. در نهم سپتامبر شورای عالی تاجیکستان به استقلال تاجیکستان رأی داد.  قدرالدین اصلانف، رئیس شورای عالی و کفیل ریاست جمهوری، فعالیت حزب کمونیست را ممنوع و دارایی آن را ملی کرد، اما شورای عالی ــ که اکثر نمایندگان آن کمونیست بودند ــ اصلانف را برکنار و نبی‌اف را جانشین وی کرد و ممنوعیت فعالیت حزب کمونیست را لغو نمود. در ششم اکتبر شورای عالی در نتیجه فشار مخالفان، فعالیت حزب کمونیست را به حال تعلیق درآورد و فعالیت حزب نهضت اسلامی را آزاد اعلام کرد. نبی‌اف بلافاصله پس از آن از کفالت ریاست جمهوری استعفا کرد تا زمینه برگزاری انتخابات فراهم شود. انتخابات ریاست جمهوری سرانجام در ۲۴ نوامبر ۱۹۹۱ برگزار و نبی‌اف با ۵۷٪ آرا رئیس‌جمهور شد. رقیب اصلی وی، دولت خدانظروف که از پشتیبانی احزاب اصلی مخالف کمونیست‌های پیشین برخوردار بود، ۳۴٪ آرا را به دست آورد، هرچند که مخالفان صحت برگزاری انتخابات را رد کردند. در ماه بعد تاجیکستان به عضویت جامعه کشور‌های مستقل مشترک‌المنافع درآمد.

نبی‌اف بار دیگر در چهارم ژانویه ۱۹۹۲ به حزب کمونیست تاجیکستان اجازه فعالیت داد. در مارس ۱۹۹۲ در دوشنبه در اعتراض به برکناری نوجوانف، از اهالی بدخشان، از وزارت کشور، تظاهرات ضدحکومتی آغاز شد. در آوریل ۱۹۹۲ به دنبال دستگیری مقصود اکرام‌اف، شهردار دوشنبه که اجازه نصب مجسمه فردوسی به جای مجسمه لنین را داده بود، تظاهرات مردم شدت بیش‌تری گرفت. مخالفان حکومتی تقریباً دو ماه در مرکز دوشنبه ماندند. حکومت نیز با آوردن هواداران خود از کولاب و خجند ــ که از دوره شوروی حامی حزب کمونیست بودند ــ تظاهراتی در دوشنبه ترتیب داد. پس از ۵۱ روز از شروع تظاهرات و کشته‌شدن حدود ۱۵۰ تن، مذاکرات مخالفان با نبی‌اف به نتیجه رسید و حکومت مصالحه ملی در یازدهم مه ۱۹۹۲ تشکیل شد که از ۲۴ وزیر آن هشت وزیر از احزاب مخالف بودند. پس از این مصالحه درگیری در دوشنبه خاتمه یافت، ولی در همان ماه نیرو‌های کولابی طرفدار کمونیسم ضمن مخالفت با حکومت مصالحه ملی و خلع سلاح خود، با هواداران احزاب اسلامی و دموکراتیک در آن منطقه درگیر شدند.

 

جنگ داخلی تاجیکستان


در اواخر مه ۱۹۹۲ شبه‌نظامیان جبهه خلق تاجیک به فرماندهی سنگک صفروف ــ که پس از ۲۳ سال زندان به جرم اعمال جنایی، آزاد شده بود ــ از کولاب به قرغان تپه، پایگاه اصلی احزاب اسلامی و دموکراتیک، حمله کردند. کولابی‌ها ادعا می‌کردند که مخالفان از گروه‌های اسلامی افغانستان، به‌ویژه حزب اسلامی گلبدین حکمتیار، اسلحه می‌گیرند و در پایگاه‌های این حزب آموزش می‌بینند. اتحاد دموکراتیک ـ. اسلامی نیز ادعا می‌کرد که نیرو‌های نظامی روسیه مستقر در تاجیکستان، شبه‌نظامیان طرفدار حکومت را مسلح می‌کنند. در اواخر اوت ۱۹۹۲ شبه‌نظامیان کولابی صد‌ها تن را در قرغان تپه کشتند. تظاهرکنندگان مخالف حکومت با ورود به کاخ ریاست جمهوری ۳۵ تن از مقامات را گروگان گرفتند. در نتیجه فشار مخالفان، نبی‌اف در هفتم سپتامبر مجبور به استعفا گردید و اکبرشاه اسکندراف، رئیس شورای عالی، کفالت ریاست جمهوری را عهده‌دار شد و عبدالملک عبداللّه جانف از خجند را به نخست‌وزیری برگزید. در ۲۷ سپتامبر کولابی‌ها با تصرف قرغان تپه موجب فرار هزاران تن (تا نیمه نوامبر ۰۰۰، ۱۲۶ تن) به دوشنبه شدند.

اسکندراف که در پایان دادن به جنگ داخلی شکست خورده بود مجبور شد برگزاری نشست شورای عالی را در خجند بپذیرد؛ ازین‌رو در دهم نوامبر ۱۹۹۲ به همراه دولت خود استعفا کرد. نشست فوق‌العادهٔ دو هفته‌ای شورای عالی، که کمونیست‌ها در آن بیشترین سهم را داشتند،  امامعلی رحمانف از کولاب را به ریاست کشور و عبدالملک عبداللّه جانف را به نخست‌وزیری برگزید. در حکومت جدید، وابستگان به احزاب اسلامی و دموکراتیک مناصب خود را از دست دادند و بیشتر وزرای جدید نیز کولابی بودند. شورای عالی همچنین با ادغام کولاب و قرغان تپه ولایت جدید ختلان را ایجاد کرد تا اطمینان یابد که جنوب کشور را نیرو‌های کولابی طرفدار کمونیسم اداره می‌کنند.
در دسامبر ۱۹۹۲ نیرو‌های وفادار به حکومت جدید و شبه‌نظامیان کولابی ـ. حصاری، دوشنبه را تصرف کردند و صد‌ها تن از شبه‌نظامیان هوادار گروه‌های اسلامی و دموکراتیک را کشتند و در پایتخت و جنوب کشور به‌ویژه نسبت به مردم غَرم (از پایگاه‌های اصلی نیرو‌های اسلامی و دموکراتیک) و بدخشان، قساوت زیادی به خرج دادند. در همین ماه به درخواست امامعلی رحمانف نیرو‌های ارتش روسیه و ازبکستان وارد تاجیکستان شدند و در سرکوب نیرو‌های مخالف به حکومت تاجیکستان کمک کردند. تا مارس ۱۹۹۳ حکومت اختیار بخش اعظم کشور و از جمله غرم را به دست گرفت. در نتیجهٔ این درگیری‌ها حدود پنجاه هزار تن کشته شدند؛ هرچند که برخی، شمار کشتگان جنگ داخلی را تا صد هزار تن برآورد کرده‌اند. شمار زیادی از روس‌ها و غیربومیان، تاجیکستان را ترک کردند و در داخل کشور حدود هشتصد هزار تن جابجا شدند که این بزرگترین جابجایی جمعیت در آسیای مرکزی از زمان اشتراکی کردن اراضی در دهه ۱۹۳۰ بود. ضمناً چند شهر و شمار زیادی روستا و کشتزار و کارخانه به‌کلی تخریب شد.

در دسامبر ۱۹۹۲ و ژانویه ۱۹۹۳، حدود شصت هزار تن در پی حملات کولابی‌ها به افغانستان گریختند، از جمله قاضی اکبر تورجان‌زاده بالاترین مقام مذهبی تاجیکستان که حکومت، او را به تلاش برای برقراری دولتی اسلامی متهم کرده بود. در فوریه ۱۹۹۳ فتح‌اللّه شریف‌زاده به جای وی مفتی تاجیکستان شد که او نیز در ژانویه ۱۹۹۶ به دست افراد ناشناسی کشته شد.
جنگ داخلی تاجیکستان در ۱۹۹۳ تا حد زیادی آرام شد، ولی درگیری‌ها با شدت کمتری تا چند سال بعد ادامه یافت. در ژوئن ۱۹۹۳ دیوان عالی رسماً فعالیت حزب نهضت اسلامی تاجیکستان، سازمان لعل بدخشان، سازمان رستاخیز و حزب دموکراتیک تاجیکستان را غیرقانونی اعلام کرد و عملاً تنها حزب کمونیست تاجیکستان را قانونی دانست. در دسامبر ۱۹۹۳ در نتیجه اختلاف کولابی‌ها و خجندی‌ها، عبداللّه جانف از نخست‌وزیری استعفا کرد. مذاکرات صلح میان حکومت و مخالفانش از آوریل ۱۹۹۴ در مسکو تحت نظارت سازمان ملل و در حضور نمایندگانی از ایران، پاکستان، روسیه و ایالات متحده آمریکا آغاز شد.
در انتخابات ریاست جمهوری در ششم نوامبر ۱۹۹۴، رحمانف با ۵۸٪ آرا بر تنها رقیب خود عبداللّه جانف، که ۳۵٪ آرا را کسب کرد، پیروز شد. در همین انتخابات ۹۰٪ رأی دهندگان قانون اساسی جدید را تأیید کردند. پس از مذاکرات طولانی نمایندگان حکومت با مخالفان آن، در مسکو، کابل،  آلماتی،  عشق‌آباد،  بیشکک،  مشهد و تهران، سرانجام سیدعبداللّه نوری رهبر حزب نهضت اسلامی و امامعلی رحمانف، سازش‌نامه عمومی استقرار صلح و سازگاری ملی را در ۲۷ ژوئن ۱۹۹۷ در مسکو امضا کردند و رسماً به جنگ داخلی پنج ساله پایان دادند. به دنبال آن شبه‌نظامیان مخالف حکومت عفو شدند و به آن‌ها اجازه بازگشت به کشور داده شد. بسیاری از این شبه‌نظامیان بنابر سازشنامه صلح، در ارتش تاجیکستان ادغام شدند. ضمناً در شورای مصالحه ملی که در نتیجه پیمان صلح به وجود آمد، و هریک از طرفین سیزده کرسی به دست آوردند و ۳۰٪ از مناصب حکومتی در سطح ملی و منطقه‌ای به مخالفان داده شد.

در اوایل نوامبر ۱۹۹۸ نیرو‌های فرمانده شورشی ارتش، محمود خدای بِردی اف، به خجند حمله کردند و پنج روز نبرد شدید میان نیرو‌های او و سربازان حکومتی درگرفت. پس از سرکوبی تهاجم، خدای بردی اف به ازبکستان گریخت. رحمانف، چند تن از جمله عبداللّه جانف نخست‌وزیر سابق، و دوستوف معاون پیشین رئیس‌جمهور، را از محرکان این واقعه اعلام کرد. وی همچنین اسلام کریموف، رئیس‌جمهور ازبکستان، را به دست داشتن در این توطئه متهم کرد. این وقایع به تیرگی روابط دو کشور انجامید.
در اواخر سال ۱۹۹۹ مجلس عالی به طرح‌های رحمانف مبنی بر اصلاحاتی در قانون اساسی رأی داد. این اصلاحات که شامل تمدید دوره ریاست جمهوری از پنج به هفت سال و قانونی کردن احزاب سیاسی و مذهبی می‌شد، در همه‌پرسی ۲۶ سپتامبر ۱۹۹۹ به تأیید مردم رسید. در انتخابات ریاست جمهوری در ششم نوامبر ۱۹۹۹، رحمانف در رقابت با تنها رقیبش، دولت عثمان، به پیروزی دست یافت.


حکومت


حکومت تاجیکستان،  جمهوری است. امامعلی رحمان از سال ۱۳۷۱ ریاست جمهوری تاجیکستان را به عهده دارد. در سال ۱۳۷۱، پس از برکناری اجباری رحمان نبی‌اف، نخستین رهبر این کشور پس از استقلال از اتحاد جماهیر شوروی سابق، امام علی رحمان، که پیشتر رئیس یک مجتمع کشاورزی بود، به مقام ریاست شورای عالی تاجیکستان منصوب شد. در سال ۱۳۷۳، رحمان به مقام ریاست جمهوری انتخاب شد. پس از پایان دوره پنج ساله، او دوباره در سال ۱۳۷۸ به مدت هفت سال دیگر به این مقام برگزیده شد.
در سال ۱۳۸۲، در یک همه‌پرسی، ۹۳٪ مردم به اصلاح قانون اساسی (برای ممکن‌شدن انتخاب دوباره رحمان) رأی مثبت دادند. دولت می‌گوید که ۹۶٪ مردم در این همه‌پرسی شرکت کرده‌اند. درنوروز ۱۳۸۶ ه‍. خ. (۲۰۰۷ م) امامعلی رحمانف خواستار آن شد که او را امامعلی رحمان بخوانند. از آنجا که امکان تمدید دوره ریاست جمهوری در کنار ده‌ها اصلاحیه دیگر به رأی گذاشته شد، منتقدان دولت گفتند که رأی مردم با آگاهی کامل نبوده‌است.

جغرافیا


پهناوری تاجیکستان ۱۴۳٬۱۰۰ کیلومتر مربع (۹۵ ام در جهان) است و جمعیت آن ۸٬۱۶۰٬۰۰۰ تن (۹۸ ام در جهان) است (آمار ۲۰۱۴).  تراکم جمعیت در این کشور ۵۷ تن در هر کیلومتر مربع است. تاجیکستان کشوری کوهستانی و سرسبز با بارندگی فراوان است که می‌تواند صادرکننده آب و برق به سایر کشور‌ها باشد. تاجیکستان کشوری مرتفع است که رشته‌کوه پامیر آن را پوشانده‌است، ولی در شمال کشور، منطقه پست فرغانه وجود دارد. در شمال تاجیکستان دشت فرغانه، در شمال غربی و بخش مرکزی، رشته‌کوه‌های ترکستان، زرافشان، حصار و آلای، در جنوب شرقی رشته‌کوه‌های بلند پامیر (بلندی تا ۷۴۹۵ متر) قرار دارد. در بخش جنوب غربی زمین‌های نسبتاً پست‌تر وخش و حصار و ... قرار دارد. رود‌ها و دریاچه‌های تاجیکستان از قله‌ها سرچشمه می‌گیرند. مجموع طول ۹۴۷ رودخانه تاجیکستان بیش از ۲۸۵۰۰ کیلومتر است که ۶۰٪ ذخیره آبی آسیای مرکزی را تشکیل می‌دهند. در تاجیکستان بیش از ۸۰ گونه از پستانداران، بیش از ۳۶۵ گونه پرنده، ۴۹ گونه خزنده، تقریباً ۴۰ گونه ماهی و بیش از ۱۰ هزار گونه حشره زندگی می‌کنند. از جانوران این کشور می‌توان به پلنگ برفی،  سیاهگوش (به فارسی تاجیکی: سیلاوسین)، خرس، گرگ، و روباه اشاره کرد. در این کشور آهو و گوسفند‌های کوهی بسیاری هم زندگی می‌کنند.

در تاجیکستان چهار حفاظتگاه ملی (بیشه پلنگان، رامیت، دشت جوم و زارغول)، و ۱۳ پرورشگاه و پارک ملی فعالیت دارند. مناطق حفاظت‌شده طبیعی این کشور جمعاً حدود ۲۱٪ از خاک کشور را دربر می‌گیرند.

اقتصاد


تاجیکستان یکی از جمهوری‌های سابق اتحاد جماهیر شوروی است. در سال ۲۰۰۵،  تولید ناخالص ملی آن نزدیک به ۲ میلیارددلار بود.

نفت و گاز تاجیکستان: دولت تاجیکستان حدود ۹۰ درصد از نیاز‌های انرژی خود را با واردات تأمین می‌کند. بیشتر ذخایر نفت و گاز این کشور در جنوب غرب تاجیکستان در امتداد حوزه آمو-دریا قرار دارد. به گزارش پایگاه اینترنتی روزنامه وال استریت ژورنال، شرکت ملی نفت چین (سی ان پی سی)، توتال فرانسه و شرکت انگلیسی-کانادایی تزیس پترولیوم توافقنامه‌ای برای توسعه میدان‌های نفت و گاز در تاجیکستان امضا کردند. بنابر اعلام شرکت تزیس پترولیوم، منطقه بوختار احتمال دارد ۳٬۲۲ تریلیون مترمکعب گاز و ۸٫۵ میلیارد بشکه نفت داشته باشد.

چندی پیش نیز یک شرکت نفتی انگلیس در بیانیه‌ای اعلام کرد، تاجیکستان ذخائر نفت و گاز بسیاری دارد که به‌طور قابل توجهی بیشتر از ذخایر باقی‌مانده منابع نفتی در دریای شمال است. این میزان نفت در تاجیکستان از ذخایر کشور‌های صادرکننده‌ای، چون جمهوری آذربایجان با صادرات روزانه ۸۲۰ هزار بشکه، عمان ۷۰۵ هزار بشکه و نروژ ۱میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه بیشتر است.

همچنین میزان منابع گازی تاجیکستان از کشور‌های صادرکننده گاز مانند الجزایر، مصر و ازبکستان بیشتر است.

 

مردم


جمعیت تاجیکستان در سال ۲۰۱۶ میلادی ۸٬۷۳۰٬۰۰۰ تن برآورد شده‌است. حدود ۷۹٫۹٪ از مردم این کشور تاجیک هستند (که به فارسی تاجیکی سخن می‌گویند)، ۱۵٫۳٪ ازبک‌ها، ۱٫۱٪ روس، ۱٫۱٪ قرقیز، ۰٫۳٪ ترکمن و ۰٫۳٪ تاتار هستند. اقلیت‌های کوچک غیربومی از قبیل:  اوکراینی،  چینی،  کره‌ای و ... نیز در تاجیکستان زندگی می‌کنند که حدود ۲٪ از جمعیت تاجیکستان را تشکیل می‌دهند.

تاریخ و فرهنگ تاجیکستان با ایران اشتراکات بسیاری دارد. در پاره‌هایی از دوران پیش از اسلام، تاجیکستان جزئی از شاهنشاهی ایران بود. پس از اسلام، سرزمینخراسان و فرارود (از جمله تاجیکستان) زنده‌کننده فرهنگ ایرانی و به وجود آورنده زبان پارسی دری بود که جانشین زبان پهلوی شد. نخستین شاعران پارسی‌زبان از این ناحیه به پا خاستند، به ویژه رودکی، که پدر شعر پارسی محسوب می‌گردد. در نخستین سده‌های هجری،  خراسان و فرارود مهد تمدن و علوم ایرانی بوده و بزرگانی مانند ابن سینا و فارابی در آنجا پرورش یافته‌اند. حکومت سامانی نیز از تاجیکستان برخاسته‌است.
دین حدود ۹۵٪ از مردم تاجیکستان اسلام است (۸۵٪ سنی حنفی، اقلیت ۵٪ شیعه که غالباً شیعه اسماعیلی و کمتر از ۱٪ آن شیعه دوازده امامی) است. شیعیان بیشتر در بدخشان زندگی می‌کنند. مسیحیان، یهودیان، زرتشتیان، بوداییان و بهائیان از جمله اقلیت‌های دینی ساکن در تاجیکستان هستند. طریقت نقشبندیه تصوف نیز در تاجیکستان وجود دارد.

 

شخصیت‌ها


باباجان غفورف تاریخ‌دان و نویسنده کتاب تاریخ تاجیکان از اهالی تاجیکستان است.  تیمور ملک نیز از شخصیت‌ها و قهرمانان تاریخی تاجیک به‌شمار می‌آید. بانو گلرخسار شاعر معاصر تاجیکستان از همراهان مهدی اخوان ثالث و احمد شاملو و سیمین بهبهانی و بسیاری از دیگر شاعران و اهل فرهنگ و هنر ایران بوده و است.

 

با کشور سوریه بیشتر آشنا شوید

 * با کشور آمریکا بیشتر آشنا شوید

 * با کشور عراق بیشتر آشنا شوید

 * با کشور لبنان بیشتر آشنا شوید

 *با کشور ایران بیشتر آشنا شوید

 *با کشور افغانستان بیشتر آشنا شوید

 *با کشور روسیه بیشتر آشنا شوید

 * با کشور ترکیه بیشتر آشنا شوید

 * با کشور ونزوئلا بیشتر آشنا شوید

در مورد تاجیکستان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

تاجیکستان نیمه اول را با یک گل به میهمان پرستاره واگذار کرده بود اما در دقیقه ۸۰ روی کار تیمی و سانتر از جناح راست، دروازه عربستان صدرنشین را باز کرد تا جشن نوروزی این تیم و مردم تاجیکستان کامل شود.
کد خبر: ۱۲۲۸۹۴۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۷

نوروز از قدیمی‌ترین جشن‌های ایرانیان است که پیشینه آن به ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح (ع) بازمی‌گردد.در بیشتر داستان‌های اساطیری، پیدایش نوروز را به زمان پیشدادیان نسبت داده‌اند و از جمشید، پادشاه پیشدادی به‌عنوان بنیانگذار این جشن نام برده‌اند، اما از دیرباز این جشن تنها در ایران برگزار نمی‌شد، بلکه بابلیان، فینیقی‌ها، بخش‌هایی از شبه‌جزیره عربستان، ترکان عثمانی و... نیز نخستین روز اعتدال بهار را گرامی می‌داشتند.
کد خبر: ۱۲۲۷۴۵۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۷

سوت
در جریان رقابت‌های یک چهارم نهایی جام ملت های آسیا، تیم های فوتبال اردن و تاجیسکتان به مصاف هم رفتند و در نهایت اردن با نتیجه 1 بر صفر تاجیکستان را شکست داد و حریف کره جنوبی در نیمه نهایی شد. اردن با گل به خودی وحدت حنانوف در دقیقه 66 به این برتری دست یافت. اردن یک بار در مرحله گروهی همین مسابقات توانسته کره جنوبی را متوقف کند. خلاصه این بازی را می‌بینید.
کد خبر: ۱۲۱۹۴۵۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۳

چین برای ساخت سالن کنفرانس در ساختمان جدید دولت تاجیکستان به این کشور ۲ میلیون دلار کمک بلاعوض در نظر گرفته است.
کد خبر: ۱۲۱۹۲۵۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۲

سوت
با وجود آنکه شوخی با اسامی بازیکنان تاجیکستان توسط خیابانی پیش از این بازخورد خوبی نداشت، او بر این رویه دوباره اصرار کرد که با واکنش‌های تندی در فضای مجازی همراه بود. این بخش را می‌بینید.
کد خبر: ۱۲۱۸۵۶۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۹

سوت
پتر شگرت، سرمربی تیم‌ملی تاجیکستان که با حس اخلاقش معروف شده، پس از پیروزی بر امارات، دست به حرکتی زد که تاریخی شد. او پس از صعود تیمش به مرحله یک چهارم نهایی جام ملت‌های آسیا، اقدام به بلند کردن خالد عیسی، گلر امارات از روی زمین کرد و سپس سراغ تک تک بازیکنان و کادر فنی امارات رفت و با آنها خوش و بش کرد. این حرکت به شدت دیده شده و کنفدراسیون فوتبال آسیا آن را پوشش ویژه داد. این لحظات را می‌بینید.
کد خبر: ۱۲۱۸۵۵۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۹

کد خبر: ۱۲۱۸۵۴۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۹

شگفتی در جام ملت‌های آسیا با حذف امارات توسط تاجیکستان
بازیکنان تاجیکستان پس از این پیروزی سر از پا نمی‌شناختند و خوشحالی غیرقابل وصفی در ورزشگاه انجام دادند، اولین حضور آنها در یک تورنومنت بزرگ به حضور بین ۸ تیم نهایی منجر شده و حالا آنها یکی از قدرت‌های آسیا هستند!
کد خبر: ۱۲۱۸۵۱۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۸

سوت
در مرحله یک هشتم نهایی جام ملت های آسیا، تاجیکستان در مقابل امارات متحده عربی توانست پس از به تساوی کشیدن بازی، در ضربات پنالتی به برتری برسد و با حذف امارات به نیمه نهایی برسد؛ دستاوردی تاریخی برای تاجیک‌ها. وحدت حنانوف در دقیقه 30 تاجیک‌ها را پیش انداخت و در حالی که آنها بازی هجومی در پیش گرفته بودند، در دقیقه 5 وقت اضافه نیمه دوم خلیفه مبارک الحمدی برای امارات گل زد و بدین ترتیب، بازی به وقت اضافه کشید. در وقت اضافه، دو تیم نتوانستند به گل برتری برسند، ولی در نهایت در ضربات پنالتی تاجیکستان 5 بر 3 پیروز میدان شد. خلاصه این بازی را می‌بینید.
کد خبر: ۱۲۱۸۵۱۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۸

سوت
در دور سوم مسابقات مرحله گروهی جام ملت های آسیا، تاجیکستان با نتیجه 2 بر یک لبنان را شکست داد و یک شگفتی رقم زد. جی رادی در دقیقه 48 برای لبنان گل زد و انتظار می‌رفت لبنان پیروز میدان باشد اما اوماربائف در دقیقه 81 برای تاجیکستان نخستین گل را زد که نخستین گل تاجیکستان در تاریخ جام ملت‌ها نیز بود. سپس خامروکولوف در دقیقه 2 وقت اضافه دوم گل دوم تاجیکستان را زد و از گروه خود صعود کرد و به یک چهارم نهایی رسید. خلاصه این بازی را می‌بینید.
کد خبر: ۱۲۱۷۳۵۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۲

قطر هر ۹ امتیاز را گرفت، چین دو امتیازی ماند
شاگردان میودراگ رادولوویچ از دقیقه ۵۴ با اخراج قاسم الزین، ۱۰ نفره به بازی ادامه دادند. تاجیکستان نیز با به ثمر رساندن اولین گل‌های خود در تاریخ جام ملت‌ها موفق به صعود شد. هرچند در این مسابقه ۲ گل مردود هم به ثمر رساند.
کد خبر: ۱۲۱۷۳۳۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۲

کد خبر: ۱۲۱۶۴۱۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۷

نبض خبر
در جریان بازی های روز شنبه جام ملت‌های آسیا، نام بازیکن تیم ملی تاجیکستان دستمایه‌ای برای شوخی جواد خیابانی روی آنتن زنده شد. او گفت احسان پنجشنبه، بازیکن تیم استقلال دوشنبه، امروز شنبه به میدان می‌رود. این بخش که برخی نسبت به آن واکنش نشان داده‌اند و آن را تمسخر تاجیکستان تلقی کرده‌اند و در فضای مجازی واکنش برانگیز شده را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۱۵۸۵۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۵

کد خبر: ۱۲۱۵۵۷۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۳

نبض خبر
ابراهیم رئیسی که در جریان سفر به دوشنبه، مورد استقبال رسمی همتای تاجیکستان ی‌اش امامعلی رحمان قرار گرفته‌ بود، در جریان سان از گروه تشریفات نظامی، دستوری داد که سوژه فضای مجازی بود، در حالی‌ که گروه تشریفات زیر باران بودند، او از همراه خود خواست چتر بالای سرش را بردارد و به همین ترتیب فقط بالای سر رئیس جمهور تاجیکستان چتر بود. این لحظات را می‌بینید.
کد خبر: ۱۲۰۳۸۰۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۹

سید ابراهیم رئیسی پس از انجام سفر دو روزه به تاجیکستان و ازبکستان با استقبال معاون اول رئیس جمهور و معاون امور بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری به تهران بازگشت.
کد خبر: ۱۲۰۳۷۲۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۹

سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان و امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان روز گذشته ۱۷ آبان ماه در نشست انجمن تجاری ایران و تاجیکستان حضور پیدا کردند.
کد خبر: ۱۲۰۳۵۶۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۸

وزیر نیرو با اشاره به افزایش حجم مبادلات تجاری و اقتصادی ایران و تاجیکستان گفت: در حال حاضر ما شاهد رشد بیش از ۱۰ برابر هستیم سال گذشته حجم روابط به ۲۸۰ میلیون دلار رسید. در شش ماهه اول سال هم این روابط از ۱۵۰ میلیون دلار عبور کرده است.
کد خبر: ۱۲۰۳۵۲۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۸

سید ابراهیم رئیسی صبح فردا (چهارشنبه) به دعوت رسمی امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان ، به منظور دیداری رسمی به این کشور سفر خواهد کرد.
کد خبر: ۱۲۰۳۱۶۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۶

نبض خبر
عزت‌الله ضرغامی، وزیر گردشگری و میراث فرهنگی که پیش تر در یکی از توالت‌های داخلی ظاهر شده بود و درباره شرایط توالت‌های ایران صحبت کرده بود، اکنون ویدیویی از سفرش به تاجیکستان و بازدید از توالت‌های یک مسجد در شهر دوشنبه را در شبکه اجتماعی ایکس منتشر کرد و نوشت: «متاسفانه در مقایسه با مساجد و اماکن مذهبی کشورهای همسایه دچار عقب ماندگی هستیم.»⁣ حسرت خوردن عجیب ضرغامی به توالت‌های تاجیسکتان را می‌بینید.
کد خبر: ۱۲۰۲۲۲۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۱۱

nabzefanavari
ostanha
bato
farhangi
jahan
economic
sport
social
parliment
نبض بورس - داخلی - ستون چپ