بازدید 23052
در گفت‌وگوی امیرساعد وکیل ، عضو هیات علمی دانشگاه تهران با «تابناک» بررسی شد؛

باید‌ها و نباید‌های اقدام متقابل ایران علیه امریکا از نگاه حقوق بین الملل چیست؟

این پرسش اساسی مطرح می‌شود که اگر ایران پس از ترور فرمانده سپاه قدس ـ همان گونه که اعلام کرده ـ به دنبال توسل به اقدام متقابل باشد، حقوق بین الملل چه ضوابطی برای این اقدام متقابل معین کرده است؟
کد خبر: ۹۴۹۶۴۱
تاریخ انتشار: ۱۷ دی ۱۳۹۸ - ۰۷:۰۰ 07 January 2020
باید‌ها و نباید‌های اقدام متقابل ایران علیه امریکا از نگاه حقوق بین الملل چیست؟اقدام متقابل به هر عمل یکجانبه دولت قربانی گفته می‌شود که در واکنش به نقض حقوقش در اثر عمل متخلفانه بین المللی دولت دیگر با هدف وادار کردن دولت ناقض به توقف عمل خلاف صورت می‌گیرد. هر چند اقدامات متقابل، یک مفهوم حقوقی با سابقه‌ای بیش از یک قرن است، مقبولیت عمومی این ابزار حقوقی را باید به اواخر دهه ۱۹۷۰ منتسب نمود که دیوان داوری در قضیه موافقت‌نامه خدمات هوایی بین امریکا و فرانسه بر آن مهر تأیید زد و متعاقباً کمیسیون حقوق بین الملل سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۱ طی طرح مسئولیت دولت‌ها راجع به اعمال متخلفانه بین المللی، به آن اعتبار قطعی بخشید.
 
دکتر امیر ساعد وکیل، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، وکیل دادگستری و وکیل دعاوی بین المللی با ذکر این مقدمه به «تابناک» گفت: «نکته مهم اینجاست که حقوق بین الملل بین اقدامات متقابل با اعمال تلافی جویانه قایل به تفاوت می‌شود. اعمال تلافی جویانه، ماهیت نظامی دارند و در وضعیت مخاصمات مسلحانه و در چارچوب حقوق بشردوستانه بین المللی بکار می‌آیند. ماده ۶۰ کنوانسیون وین در زمینه حقوق معاهدات نیز به شکل‌های دیگری از اقدامات متقابل مانند عدم اجرای بخشی از معاهده، تعلیق و یا فسخ معاهده اشاره کرده است؛ هر چند شاید به لحاظ فنی از همدیگر قابل تمایز باشند. برای مثال وقتی یونان مدعی شد که مقدونیه به تعهدات خود در چارچوب پیمان سال ۱۹۹۲ عمل نکرده است، تعلیق آن را به اجرا گذاشت.»
 
باید‌ها و نباید‌های اقدام متقابل ایران علیه امریکا از نگاه حقوق بین الملل چیست؟
 

وی در ادامه افزود: «با توجه به مقدمه بالا، این پرسش اساسی مطرح می‌شود که اگر ایران پس از ترور فرمانده سپاه قدس ـ همانگونه که اعلام کرده ـ به دنبال توسل به اقدام متقابل باشد، حقوق بین الملل چه ضوابطی را برای این اقدام متقابل معین کرده است؟
اقدامات متقابل همان اندازه که باید سختگیرانه به اجرا درآیند تا مورد سوءاستفاده قرار نگیرند، باید به قدری منعطف هم باشند تا زمینه حمایت مناسبی را برای دولت زیان‌دیده فراهم کنند. در واقع توسل ایران به اقدامات متقابل علیه امریکا هم ابزاری برای استناد به مسئولیت بین المللی ایالات متحده به خاطر عمل خلاف بین المللی آن است و هم ابزار ضمانت اجرای حقوق بین الملل به حساب می‌آید. در واقع وقتی یک سازوکار مستقیم بین المللی برای رسیدگی به اختلاف بین ایران و امریکا در خصوص ترور فرمانده سپاه قدس ایران وجود ندارد، توسل به اقدامات متقابل می‌تواند تنها راهکار نسبتاً مؤثرتر حقوقی برای پاسخ به تخلف بین المللی ایالات متحده از دیدگاه موازین حقوقی بین المللی باشد.»

این پژوهشگر حوزه حقوق بین الملل خاطرنشان کرد: «ماده ۲۲ طرح کمیسیون حقوق بین الملل به وضوح اعلام می‌کند اعمالی که در مقام اقدام متقابل صورت می‌گیرند، فاقد هر گونه وصف متخلفانه خواهند بود و لذا هیچ مسئولیت حقوقی بین المللی برای ایران در تعلیق اجرای تعهدات برجامی خود نباید متصور شد. این موضوع هم در رویه دیوان بین المللی دادگستری تثبیت شد و هم در کمیته ششم مجمع عمومی سازمان ملل با اتفاق آرا از آن حمایت بعمل آمد.

ماده ۱۲ طرح کمیسیون حقوق بین الملل راجع به مسئولیت دولت‌ها تصریح دارد که توسل به اقدام متقابل در مورد هر تعهد معاهده‌ای یا عرفی مجاز است؛ بنابراین، توقف تعهدات برجامی ایران به موجب گام پنجم، فارغ از اینکه در راستای مسیر معمول خود در گام‌های قبلی تلقی یا در چارچوب اقدام متقابل ایران علیه امریکا تعبیر شود، این هدف اصلی را دنبال می‌کند که از یک سو ایالات متحده به توقف نقض تعهدات بین المللی خود در قبال ایران ترغیب شود و از سوی دیگر این هشدار را به سایر طرف‌های برجام دهد که هرگونه حمایت و مساعدت به امریکا و یا رسمیت بخشیدن به عمل متخلفانه بین المللی ایالات متحده بی پاسخ از نظر حقوقی باقی نخواهد ماند.»

وی با بیان اینکه ماده ۵۰ طرح کمیسیون حقوق بین الملل درباره مسئولیت دولت‌ها شرایط توسل به اقدامات متقابل را بیان می‌کند، تصریح کرد: «اقدام متقابل نباید توأم با توسل به زور باشد. قواعد آمره بین المللی باید رعایت شود و الزامات بشردوستانه ایجاب می‌کند که اقدام متقابلی که در پی نقض فاحش حقوق بشر و بشردوستانه اتخاذ می‌گردد، خود ناقض حقوق بشر و بشردوستانه نباشد. علاوه بر این شروط، کمیسیون حقوق بین الملل تلاش دارد دولت‌ها را ترغیب نماید که در خلال توسل به اقدامات متقابل خود، نه روش‌های حل و فصل اختلافی که بین دو دولت قابل اجراست را کنار بگذارند و نه تحت عنوان اقدام متقابل، به مأموران، اماکن و اسناد و مدارک دیپلماتیک و کنسولی تعرضی وارد شود. در ادامه، ماده ۵۱ به لزوم رعایت شرط تناسب در توسل به اقدام متقابل اشاره دارد که ایران با توجه به شدت این حادثه تروریستی و منافعی که در آن دخالت دارد، می‌تواند ارزیابی کیفی و کمی از اقدام متقابل خود بدست آورد و همین امر، درجه ضرورت توسل به اقدام متقابل را نیز تعیین می‌کند.»

این استاد دانشگاه تهران در ادامه افزود: «علاوه بر آنچه گفته شد توسل به اقدام متقابل از سوی ایران در برابر شهادت سپهبد سلیمانی در اثر حمله موشکی نیرو‌های نظامی امریکا به خودروی حامل ایشان، نیازمند رعایت دو شرط شکلی نیز می‌باشد: اولاً ایران باید به امریکا فرصت دهد درصدد جبران عمل خلاف خود برآید و اگر ایالات متحده همچنان از جبران تخلف خود قصور ورزید، به اقدام متقابل متوسل شد و ثانیاً هر چند ایران باید قصد خود را مبنی بر توسل به اقدام متقابل در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات و عدم فیصله اختلاف به امریکا اعلام کند، هیچ الزامی در حقوق بین الملل در خصوص اینکه ایران ملزم باشد نوع و نحوه اقدام متقابل خود را به طرف امریکایی اطلاع دهد، وجود ندارد. از همین شرایط شکلی می‌توان دریافت که توسل به اقدام متقابل ایران نباید فوراً پس از عمل خلاف امریکا باشد و حقوق بین الملل عرفی قایل به آن است که جز در موارد استثنایی، اقدام متقابل باید پس از سپری شدن مدتی از عمل متخلفانه صورت پذیرد.»

امیر ساعد وکیل بیان کرد: «نکته دیگری که مفید است از نظر حقوقی مورد توجه قرار گیرد این است که چون بند سوم ماده ۲ و ماده ۳۳ منشور سازمان ملل، دولت‌ها را مکلف به حل و فصل اختلافات خود از طرق مسالمت آمیز می‌کند، آیا می‌توان گفت، ایران ناگزیر به توسل به کلیه روش‌های حل و فصل مسالمت آمیز اختلاف است و چنانچه نتیجه مطلوب حاصل نشد حق دارد به اقدام متقابل روی آورد؟ پاسخ منفی است. به عبارت دقیق‌تر صرفاً اگر عمل متخلفانه متوقف شده باشد و اختلاف فی مابین نزد یک مرجع قضایی یا داوری که صلاحیت صدور تصمیمات الزام آور دارد در جریان باشد و این طرز تلقی باشد که دولت خاطی با حسن نیت در دادگاه حاضر شده است، می‌توان قایل به تقدم آیین حل اختلاف شد و اجرایی شدن اقدام متقابل را به تعویق انداخت.»

این وکیل دعاوی بین المللی در پایان خاطرنشان کرد: «در مورد عدم مشروعیت اقدام متقابل قهری که در حد یک حمله مسلحانه تلقی گردد، در حقوق بین الملل بطور کلی، قطعنامه‌های شورای امنیت و رویه دیوان بین المللی دادگستری رویه ثابتی شکل گرفته و به ظن برخی به یک قاعده عرفی در حقوق بین الملل تبدیل شده است، ولی رویه‌هایی از دولت‌ها وجود دارد که خلاف آن را اثبات می‌کند. در پایان به نظر می‌رسد، توسل به اقدام متقابل در چارچوب شرایطی که گفته شده نه تنها حق ایران بلکه به عنوان یک توقع عمومی در مقابل عمل متخلفانه بین المللی ایالات متحده است، اما باید هشیار بود نحوه اعمال این حق به گونه‌ای باشد که زمینه شکل گیری اجماع بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران را فراهم نیاید و اتفاقاً عملکرد ایران در توسل به اقدام متقابل چنانچه با رعایت موازین حقوق بین الملل صورت پذیرد، راه را به روی واکنش‌های ناقض حقوق بین الملل ایالات متحده در آینده خواهد بست.»

 

سلام پرواز
خیرات نان
بلیط اتوبوس
تبلیغات تابناک
اشتراک گذاری
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۳
در انتظار بررسی: ۶
انتشار یافته: ۲۵
حقوق بین الملل؟ حتما شوخی میکنی...
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۱:۵۱ - ۱۳۹۸/۱۰/۱۷
تا زمانیکه ایران علنا موضوع انتقام را مطرح میکند، طرح قانونی و شکایت از آمریکا در هیچ دادگاهی به نفع ما نخواهد بود
نه دوست عریز از این خبرا نیست.
مگه ترور اونها در قالب قانون‌بود که ما الان برا تلافی بخوایم در قالب قانون عمل کنیم. ما تلافی میکنیم والسلام
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۰۹:۱۸ - ۱۳۹۸/۱۰/۱۷
پس خودت برو خط اول جنگ
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۰:۴۳ - ۱۳۹۸/۱۰/۱۷
دوست عزیز ناشناس 09:18
با کمال افتخار میرم
عاجزانه از خداوند متعال این سعادت را طلب میکنم
ناشناس
| Germany |
۱۱:۵۰ - ۱۳۹۸/۱۰/۱۷
زياد هستند كه برن عزيز دل،شما نترس نوبت به شما نميرسه
اقدام متقابل در حقوق بین الملل علاوه بر اینکه باید متناسب باشد می بایست به موقع و با فوریت انجام بگیرد...اگر قرار بود اقدام متقابلی صورت گیرد می بایست تا الان انجام می گرفت. از این به بعد هر اقدامی صورت بگیرد «انتقام» خواهد بود که در حقوق بین المللی جایگاهی ندارد.
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۰۸:۵۴ - ۱۳۹۸/۱۰/۱۷
قطعا کاری که ایران قراره در جواب انجام بده تناسب زیادی با کار آمریکا نخواهد داشت و چندین برابر بزرگتر خواهد بود. فکر هم نمی کنم علاقه ای داشته باشند که اسمش اقدام متقابل باشه بیشتر به نظر میاد دوست دارن اسمش انتقام باشه که به قول شما جایگاهی در حقوق بین الملل نداره. البته شخصا اعتقاد دارم حقوق بین الملل کشکه چون ما هر کاری که بکنیم اونا هر جوری که دوست داشته باشن برداشت می کنن.
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۰۸:۵۶ - ۱۳۹۸/۱۰/۱۷
اینطور نیست.
حق پاسخ وابسته به زمان نیست.
خواست ملت ایران فقط و فقط یک کلمه است! انتقام انتقام.
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۰:۴۶ - ۱۳۹۸/۱۰/۱۷
آیا سیل خروشان مردم که انتقام را مطالبه میکنند در برابر چند منفی قابل مقایسه هست؟
آیا آمریکائیها به بایدها و نبایدهای حقوق بین الملل پایبند بودن ؟؟! پس لطفا این تحلیل ها رو فقط تو ذهنتون نگه دارید و ابراز نکنید . ما انتقام می خواهیم از نوع دردناکش
هیهات من الذله
باید و نیاید نداریم
مگر آن ها اصول بین المللی را رعایت کردند
جنگ جنگ مستقیم است
هیچ سرباز آمریکایی و اسرایلی در امان نیست.
امام حسین علیه السلام بخوبی ازتعدادوقدرت نظامی دشمن مطلع بودند امازیربارذلت نرفتند
...انتقام را باید باتدبیر گرفت نه احساسی باید این آمریکا جنایت کاررا پیش مردم آزاده جهان رسوا کردبعد انتقام سخت گرفت
اتفاقا اگر ایران عراقی ها را تشویق کند امریکایی ها را بیرون کنند هم قدرت منطقه ای خود را به اثبات رسانده و هم بزرگترین ضربه را به اعتبار و قدرت امریکایی ها وارد کرده است که بهتر از هر انتقام فیزیکی ایت. اصلا نباید احساسی عمل کرد زیر نظامیان ما خوب می دانند که اروپا هم با امریکاست و ممکن است ما به منافع آنان ضرباتی بزنیم ولی ملت ایران هم بشدت آسیب خواهد دید .بنابراین انتقام فیزیکی اصلا عاقلانه نیست.
چقدر باید به آمریکای جنایتکار فرصت جبران اصلاح عمل خلاف داده شود؟ آیا بعد از کودتای آمریکایی28 مرداد تاکنون به ایشان فرصت داده نشده؟ آیا بعد از حمله طبس تاکنون به آمریکا فرصت اصلاح عمل خلاف داده نشده؟ با شعله ور ساختن جنگ تحمیلی با تحریک صدام توسط امریکا آیا تاکنون به آمریکا فرصت جبران عمل خلاف داده نشده؟ از شلیک ناو آمریکا و اسقاط هواپیمای ایرانی و شهادت تعداد زیادی از هموطنان آیا تا کنون به آمریکا فرصت داده نشد؟ و... حالا باز بعد از ترور سپهبد حاج قاسم سلیمانی عزیز باز به آن ها فرصت جبران اصلاح عمل داده شود؟ آیا این یک اختلاف بود یا یک ترور دولتی؟ حاج قاسم سلیمانی فرمانده جبهه مقاومت چندین کشور اسلامی در برابر استکبار بود نه یک کشور. بهترین کاری که می توانند حقوقدان ها انجام دهند زمینه سازی برای تغییر در حقوق بین الملل و نگارش جدید حقوق بین الملل با رعایت فرهنگ و سنت ها و ادیان الهی است نه ملاحظه حال کشورهای پیروز در جنگ جهانی دوم. جنایت آمریکا در جهان به یک رویه مستمر تبدیل شده و طبق ضرب المثل قدیمی ایرانی ها"توبه گرگ مرگه". از این رو بهترین گرینه در حال حاضر انتقام خون حاج قاسم سلیمانی است.
دو صد گفته چون نیم کردار نیست
بهترین اقدام شکایت به دیوان بین المللی کیفری است چون دولت ترامپ حتی به منتقدان خودش در آمریکا هم هنوز دلایل محکمه پسند در ترور سردار سلیمانی اراءه نداده است و اگر آمریکا را محکوم کنیم می توان میلیادرها دلار خسارت از آمریکا طلب کرد واقعیت این است که هیچ راهی برای اقدام نظامی ما بر علیه آمریکا به شرط اینکه پس از آن دوباره به ما حمله نشود و آسیب نبینیم وجود ندارد اما به نظر می رسد عده ای خون سردار سلیمانی و شعار دادن هر روز در انتقام گرفتن را کاسبی کرده اند برای انحراف افکار عمومی کشور از شرایط بسیار نابسامان مملکت.
اگر توسط رسانه ها اینطور عبارت "حل گفتمانی(Discorssive Approach)" تنازعات الکن به مسخرگی فرو کاهیده نشده بود٬ شاید اکنون می توانست با سرعت و بازده بیشتری مورد استفاده برای تقارب درست تر به تدارک مقابله مناسب با اقدام آمریکا گردد
معنی و مفهوم درست حل گفتمانی را می توان از سلسله مقالات ماهنامه اطلاعات سیاسی اتصادی منتشر شده در اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد دریافت که بصورت خلاصه میگوید در یک تنازع لزوما کلمه حق به کرسی نمی نشیند بلکه آن کلمه که هم تاب آوری بیشتر داشته باشد و هم در نزد نخبگان ناظر( و ایضا افکار عمومی ناظر) ظاهرالصلاح تر بنظر بیاید به کرسی می نشیند
در حال حاضر رسانه های امریکایی و بویژه فاکس نیوز مشغول این تقارب گفتمانی هستند و خاطر جمع باشید تا وضعیت را به مرحله اقناع گفتمانی ( دقیقا به معنی اصیل نه الکن کلمه) نرسانند کاری جدی را انجام نمی دهند
علت رد ویزایظریف برای حضور در جلسه شورای امنیت دقیقا در همین راستاست. ایران باید چین و روسیه را مجاب کند تا از تشکیل شورا بدون نماینده متناسب ایران جلوگیری کرده و حتی ه منزله بخشی از راهبرد نجات شورای امنیت از این ابزار آمریکا بطور اضطراری خاستار تشکیل جلسه در وین بجای نیویورک شوند
احتجاج گفتمانی از سوی ایران هم نباید محدود به داخل ایران شود باید به سرعت به هر ترتیب پخش بین المللی بیابد. درست در خلاف جهتی که امثال اینستا گرام به منزله بخشی از تاکتیک تقارب گفتمانی پیشه کرده است
با سلام واحترام
پاسخ به جنایت آمریکا باید دارای چند ویژگی باشد.
-هوشمندانه باشد
-احساسی نباشد
-کشور را به سمت جنگ نبرد
-موقت فعلی ایران در خصوص این ترو را که درحال حاضر در جهان به نفع ملت ماست، به ضرر ما نکند
-حقوق بین الملل را هم تاحدودی مد نظر داشته باشد
دوستان زورنا را از دهانه گشادش ندمید اول مسله ترور حاج قاسم را در یک فرودگاه بین المللی به دستور رییس جمهور کشور ثالث با هماهنگی واگاهی اتحاد یه اورپا تجاوز به یک کشور و...... بررسی کنید
نشر نکنید. اصلا تعجیل در واکنش نکنید ایران برای پاسخ مقتضی کمتر از یک سال وقت دارد که زمان و مکان و کم و کیف آنرا خود مشخص خواهد کرد. بگذارید ابعاد قضیه حماقتی که ترامپ شیاد مرتکب شده بیشتر در داخل امریکا و جهان آشکار شود. مواضع اخیر ترامپ شیاد بعد از حماقتی که مرتکب شده در رابطه با استیضاح سنا بسیار قابل ملاحظه است. اینکه دمکرات ها در زمان مشغولیت من در این روزها منظور حماقتی که مرتکب شده بسیار همچنان متمرکز بر استیضاح من هستند غم انگیزد است در ادامه می گوید این حقه بازی از جانب دمکرات ها به هدف کمک شانس شان برای پیروزی در انتخابات است. تعجیل در واکنش نکنید بگذارید در ترس و هراس و وحشت روز مره فعلا قفل باشند.
سلام
بهتر است طبق نظریه ها و روشهای خود سردار شهید قاسم سلیمانی تلافی شود. دید آن والامقام خیلی عمیق تر و برنده تر از تفکرات سطحی بوده است.لطفا" همه چیز را با تفکر و بدور از احساسات به سرانجام برسانید. همین
برچسب منتخب
# ماه رمضان # عید نوروز # جهش تولید با مشارکت مردم # دعای روز هجدهم رمضان # شب قدر