برنده و بازنده‌ نفت ۱۰۰ دلاری، چه کسانی خواهند بود؟

ده روز پیش، وزیر امور خارجه آمریکا در نشست خبری خود در واشنگتن اعلام کرد: در راستای پیشبرد تحریم‌ها علیه ایران، تحریم‌های نفتی علیه تهران اعمال شد و در آغاز ما به هفت کشور در مورد این تحریم‌ها معافیت دادیم که بتوانند وابستگی خود را به نفت ایران کاهش دهند و به دنبال منابع دیگری باشند. ما اکنون تصمیم گرفته‌ایم که دیگر به هیچ کشوری معافیت ندهیم و در راستای صفر کردن درآمد نفتی ایران حرکت کنیم. ما این تحریم‌ها را به پیش خواهیم برد و با دقت بر روند اجرای آن نظارت داریم.

پس از این تصمیم دولت ترامپ، بسیاری از کارشناسان بین المللی در حوزه بازار انرژی نسبت به افزایش بهای نفت خام در بازارهای جهانی هشدار دادند. در این میان کاخ سفید اعلام کرد، آمریکا با عربستان و امارات برای تأمین نیاز بازار به توافق رسیده‌ است؛ هر چند با اعلام لغو معافیت های نفتی ایران، بازار انرژی با شوک افزایش قیمت ها همراه شد.

افزایش قیمتی که بلافاصله باعث رشد بهای بنزین و سوخت در آمریکا شد، تا جایی که دونالـد تـرامپ اعلام کرد از اوپـک خواسته است تا این سـازمان بهـای نفت را کاهش دهد. تـرامپ خطاب به خبرنگاران مدعی شد: «قیمت‌های سـوخت کاهش می‌یابد. من از اوپـک درخواست کرده ام تا بهـای نفت را کاهـش دهد؛ گفتـه ام که شما بایـد قیمت نفت را کاهـش بدهید.»

اما آنچه در این میان، هنوز با ابهام روبه روست، توان عربستان و امارات برای جبران نفت ایران در بازار است. این دو کشور به گفته کارشناسان، ممکن است در کوتاه مدت کمبود عرضه نفت ایران را تا حدودی جبران کنند؛ اما با توجه به روند نزولی تولید نفت در ونزوئلا و تنش‌ها در لیبی و نیجریه، پیش بینی می شود، دو کشور یاد شده توان همراهی با تصمیم نفتی ترامپ را نخواهند داشت و بازار برای افزایش بهای طلای سیاه باید آماده شود.

در این خصوص باید یادآور شد، RBC Capital Markets پیش بینی کرده که احتمال دارد میزان صادرات ونزوئلا تا پایان سال به صفر برسد. علاوه بر آن، هنوز مشخص نیست که آیا عربستان سعودی، بزرگترین صادرکننده نفت در دنیا به وعده خود مبنی بر افزایش تولید در راستای جبران کاهش صادرات سایر اعضای اوپک (ایران و ونزوئلا) عمل خواهد کرد یا خیر؟

استیون اینس، مدیر بخش تجارت شرکت مدیریت دارایی SPI نیز در این باره گفته است: زمانی که میزان نفت خام انبار شده در ایالات متحده به بالاترین میزان خود از سپتامبر 2017 رسیده و حجم تولید هر روز در حال ثبت رکوردهای جدید است، این موضوع را باید به منزله یک هشدار جدی تلقی کرد. با این حال، به عقیده او این کاهش قیمت مقطعی بوده و توجه بازار به زودی به ریسک عرضه به وجود آمده به خاطر وضعیت موجود در ونزوئلا و ایران برمی گردد.

بر اساس این گزارش، آخرین بهای نفت در بازار امروز حکایت از افت قیمت ها دارد. به گونه ای که قیمت نفت خام WTI ایالات متحده امروز 0.6 درصد کاهش یافت. طبق اعلام اداره انرژی ایالات متحده در روز چهارشنبه، ذخایر نفتی ایالات متحده فراتر از میزان مورد انتظار تحلیلگران بوده و هفته گذشته به بیشترین میزان خود از سال 2017 رسید و همچنین حجم تولید این کشور نیز به بالاترین میزان خود رسیده است. اما همان طور که اشاره شد، این کاهش قیمت مقطعی بوده و بازار به دلایل مختلف از جمله تحریم های نفتی ایران و مشکلات دیگر کشورهای نفتی، به زودی تغییر مسیر به سمت افزایش خواهد داشت.

اما پرسش مطرح اینکه افزایش قیمت چه تأثیرات مثبت و منفی بر اقتصاد جهان خواهد داشت و در صورتی که قیمت هر بشکه نفت خام بالای ۱۰۰ دلار برسد، برنده و بازنده‌ این جهش قیمت، چه کسانی خواهند بود؟

در این باره بلومبرگ به تازگی در مطلبی در پاسخ به این که نفت ۱۰۰ دلاری چه تأثیری بر اقتصاد جهانی خواهد داشت، نوشته است: افزایش قیمت نفت خام بعد از تصمیم دولت ترامپ برای به صفر رساندن صادرات ایران تأثیر منفی دیگری بر اقتصاد جهانی خواهد داشت. نفت برنت در سال جاری افزایش ۳۳ درصدی داشته و نزدیک به بالاترین قیمت ثبت شده در شش ماهه اخیر است. با اینکه افزایش قیمت‌ها به علت تقاضای بیشتر معمولاً به معنی یک اقتصاد جهانی قدرتمند است، شوک ایجاد شده حاصل از محدودیت عرضه نشانه‌ای منفی است.

این مسأله تا حدود زیادی به این بستگی دارد که افزایش قیمت کنونی تا چه میزان پایدار خواهد بود. درآمد دولت‌ها و شرکت‌های صادرکننده نفت افزایش پیدا خواهد کرد و کشور‌های وارد کننده باید این قیمت‌های بالا را تحمل کنند، که ممکن است منجر به افزایش تورم و کاهش تقاضا در بازار شود. در نهایت به جایی می‌رسیم که قیمت‌های بالا به همه آسیب می‌رساند.

اقتصاددانان بر این باورند در صورتی که قیمت هر بشکه نفت خام بالای ۱۰۰ دلار بماند، رشد جهانی ضربه خواهد خورد. مورد دیگری که در اینجا بااهمیت است وضعیت دلار است، چون نفت خام از طریق این ارز معامله می‌شود. بر پایه برآورد تحلیلگران اقتصادی دانشگاه آکسفورد در صورتی که قیمت هر بشکه نفت برنت تا پایان سال ۲۰۱۹ صد دلار باشد نرخ جهانی تولید ناخالص داخلی حدود 0.6 درصد از پیش بینی‌های فعلی کمتر شده و تورم به طور میانگین 0.7 درصد بیشتر خواهد شد.

طبق گفته تحلیلگران، هم اکنون خطر افزایش شدید قیمت نفت وجود دارد. در کوتاه مدت احتمالاً کمبود عرضه در بازار از طریق افزایش تولید در سایر نقاط جبران می‌شود، اما بازار محدود شده و تنها یک شوک دیگر لازم است تا قیمت نفت به ۱۰۰ دلار برسد.

ترامپ و ایران چه تأثیری بر بازار خواهد داشت؟

مشکلات پدید آمده در معاملات نفتی به خاطر اختلافات دولت ترامپ با ایران، ممکن است تأثیر بسزایی بر بازار‌های مالی داشته باشد، چون صادرات حدود ۸۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز تحت تأثیر این اختلافات قرار دارد.

ترامپ به همراه عربستان سعودی و امارات متحده متعهد شده اند تا به کشور‌هایی که نیاز به تغییر منبع خود از ایران به دیگر صادرکنندگان دارند، کمک کنند. اما ادعای ایالات متحده مبنی بر اینکه تولیدات داخلی این کشور می‌تواند این کمبود را جبران کند دور از دسترس است، چرا که ظرفیت تولید نفت مشابه نفت ایران در آمریکا، حدود یک چهارم ایران است.

برنده بازی افزایش قیمت نفت چه کسانی خواهند بود؟

کشور‌های در حال توسعه اصلی‌ترین صادرکنندگان نفت هستند و این افزایش قیمت به آن‌ها کمک خواهد کرد که کمبود بودجه و بدهی‌های خود را جبران کرده و فرصت‌های بیشتری برای سرمایه گذاری داشته باشند. طبق تحلیل‌های هلدینگ Nomora عربستان سعودی، روسیه، نیجریه و اکوادور از برنده‌های این بازی خواهد بود.

بازنده‌ها چه کسانی هستند؟

کشور‌های در حال توسعه که در حال حاضر با کسری حساب و بودجه مواجه هستند در خطر خروج سرمایه و ضعیف شدن پول خود قرار دارد که چنین اتفاقی می‌تواند منجر به افزایش تورم شود. طبق لیست Nomora ترکیه، اوکراین و هند بازنده‌های اصلی این اتفاق هستند.

تأثیر نفت ۱۰۰ دلاری بر بزرگترین اقتصاد جهان

با اینکه در کوتاه مدت نبود نفت ایران به سود تولید‌کنندگان آمریکایی خواهد بود، در تصویر بزرگتر نفت ۱۰۰ دلاری لزوماً به نفع اقتصاد آمریکا نیست. این اتفاق بر مصرف کنندگان که ستون اقتصاد این کشور هستند اثر منفی خواهد گذاشت. قیمت بنزین در ماه اخیر ۷٪ افزایش داشته و به هر گالن ۲ دلار و ۸۹ سنت رسیده، که در نهایت بر میزان فروش بخش خرده فروشی تاثیر خواهد گذاشت.

آیا افزایش تورم در سطح جهانی خواهیم داشت؟

در صورتی که افزایش قیمت‌ها زیاد باشد و این افزایش ادامه دار باشد، هزینه‌های به وجود آمده، در حمل و نقل و خدمات رفاهی خود را نشان خواهد داد و در نتیجه شاهد افزایش تورم خواهیم بود.

معنای آن برای بانک‌های مرکزی چه خواهد بود؟

در حال حاضر بانک‌های مرکزی به دلیل نبود تورم تمرکز خود را بر کندی نرخ رشد قرار دادند و احتمالاً تغییری در این موضوع ایجاد نشود. صندوق بین‌المللی پول در ماه گذشته پیش بینی خود درباره رشد جهانی را کاهش داد و اعلام کرد جهان در وضعیت حساسی قرار دارد.