نتایج افزایش فشار آمریکا بر ایران چه خواهد بود؟

رسانه‌های بین المللی طی روز‌های گذشته و در پی اعلام آمریکا مبنی بر لغو معافیت‌های تحریمی برای واردات نفت ایران به ارائه تحلیل‌های مختلف پیرامون تاثیر رفتار‌های اخری دولت ترامپ بر امنیت و ثبات جهانی پرداخته اند.

به گزارش «آزادی» در همین راستا نشریه دیلی صباح ترکیه در مطلبی به قلم «مهیتین آتامان» روزنامه نگار و تحلیلگر مسائل منطقه‌ای این نشریه به مساله تاثیر تحریم و رفتار آمریکا بر تغییرات اساسی در نظم جهانی و تبعات بی ثبات ساز آن برای منطقه و جهان پرداخته.

قدرت‌های جهانی دیر یا زود پاسخ خواهند داد

در این یادداشت آمده است: دولت ترامپ همچنان به تخلف از اصول اساسی نظم بین المللی که پس از جنگ جهانی دوم توسط خود ایالات متحده تأسیس شده است، ادامه میدهد، تنها به این دلیل که این سیستم دیگر منافع این کشور را تامین نمیکند. خیزش قدرت‌های جهانی و منطقه ای، مانند هند، اندونزی و به ویژه چین، اصلی‌ترین مزایای ادامه سیستم فعلی است. ایالات متحده آمریکا به ویژه در دهه گذشته سیاست‌های متناقضی را دنبال کرده است.

از یک طرف، ادعا می‌کند که هژمون جهانی است و یک سیستم تک قطبی یکجانبه گرا وجود دارد. تلاش میکند که قوانین را تنظیم کرده، هر کشوری است که سیاست هایش با منافع آمریکا مخالف است را مجازات کند و کسانی را که در خدمت منافع آمریکا هستند، پاداش می‌دهد. به عنوان نشانه‌ای از این سیاست، دولت ترامپ پیگیر سیاست‌های یکجانبه در قبال دیگر بازیگران بین المللی است.

از سوی دیگر، ایالات متحده نمی‌خواهد برای حفظ هژمونی جهانی آمریکا بهایی پرداخت کند. کاری را برای حامیان خود انجام نمی‌دهد و از تمامی قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای برای کمک به هژمونی خود درخواست می‌کند. از جمله دیگر موارد، دولت ایالات متحده اغلب از اعضای اروپایی ناتو می‌خواهد که هزینه‌های نظامی خود را افزایش دهند و حداقل ۲ درصد از بودجه خود را برای هزینه‌های دفاع اختصاص دهند.

بر همین اساس، دولت ترامپ که تحت سلطه چهره‌های ضد ایران مانند مایک پومپئو وزیر امور خارجه و جان بولتون، مشاور امنیت ملی است، به دنبال انحراف از سنت‌های دولتی و پیمان‌های بین المللی برای تعاقب سیاست‌های ضد ایران است. به عنوان مثال، رئیس جمهور دونالد ترامپ امضای آمریکایی را از پای توافق هسته‌ای بین المللی ایران که اعضای دائم شورای امنیت و ایران در ماه مه ۲۰۱۸ آن را امضا کردند، پاک کرد. بعدا در ماه اوت و نوامبر ۲۰۱۸، تحریم‌های جدید اقتصادی علیه ایران را اعلام کرد.

در روز ۸ آوریل، ترامپ و پومپئو اعلام کردند که دولت ایالات متحده سپاه پاسداران ایران را به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی معرفی کرده است. این اولین بار است که ایالات متحده امریکا نیروی نظامی یک کشور دیگر را به عناون یک سازمان تروریستی نامیده است. با این تصمیم، آنگونه که توسط ترامپ اعلام شده، واشنگتن به این نتیجه رسیده است که "ایران نه تنها حامی تروریسم است، بلکه سپاه پاسداران نیز به طور وسیعی در فعالیت‌های تروریسم، حمایت و تامین مالی آن به عنوان وسیله‌ای برای حکومتداری مشارکت دارد. " ایران با انتقامجویی، نیرو‌های ایالات متحده در خاورمیانه را، سازمان تروریستی اعلام کرد.

دیروز، دولت ترامپ اعلام کرد که آمریکا از این پس هیچ کشوری را که به واردات نفت ایران ادامه دهد، از تحریم‌های آمریکا معاف نخواهد کرد. افزایش فشار بر ایران به طور کلی بر روی هشت عمده وارد کننده نفت ایران یعنی چین، هند، ژاپن، کره جنوبی، تایوان، ایتالیا، یونان و ترکیه تاثیر خواهد گذاشت. واشنگتن تاکید کرده که هر کشوری که به واردات نفت ایران ادامه می‌دهد، تحت تحریم‌های ایالات متحده قرار خواهد گرفت. ایالات متحده قصد دارد تحریم کامل نفت را به ایران تحمیل کند و صادرات نفت ایران را به صفر برساند.

واشنگتن به این امر اهمیتی نمیدهد که تحریم‌های ایران به کشور‌های دیگر، یعنی ترکیه و عراق، آسیب برساند. هر کشور یا بازیگر بین المللی در ارتباط با ایران را تهدید کرده است. در حالی که برخی از کشور‌ها مانند هند، دومین خریدار بزرگ نفت ایران، آماده یافتن منابع جایگزین برای مقابله با کمبود احتمالی منابع نفت هستند، برخی دیگر از جمله چین و ترکیه خشم خود را ابراز کرده و حرکت جدید آمریکا را غیر قابل قبول اعلام کرده اند. چین به ویژه توانایی نادیده گرفتن تحریم‌های ایالات متحده را دارد. اگر چین به نفت ایران نیاز داشته وبخواهد آن را خریداری کند، این کار ادامه خواهد یافت. مهم نیست که ایالات متحده چه اقداماتی را انجام دهد.

به همین ترتیب، ترکیه تحریم‌های یکجانبه و فشار آمریکا به دیگر کشور‌ها که چگونه روابط خود را با همسایگان خود تنظیم کنند، را رد کرده است. وزیر امور خارجه ترکیه، مولود چاووش اوغلو، توضیح داده که "تصمیم آمریکا مبنی بر لغو معافیت بر واردات نفت ایران، به صلح و ثبات منطقه خدمت نخواهد کرد". در حالی که ترکیه در بسیاری از مسائل منطقه‌ای با ایران روبرو است، هنوز نمیخواهد ایران به خاطر اقدامات یکجانبه غیرقانونی مجازات شود. ترکیه به دلیل حمایت آمریکا از حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) وابسته به PKK و جناح مسلح آن، واحد حفاظت از خلق (YPG) در شمال سوریه، نسبت به انگیزه سیاست‌های ایالات متحده در قبال به ایران متقاعد نشده است.

قطبش بیشتر و فشار واشنگتن تنها باعث افزایش بی ثباتی منطقه و جهان خواهد شد. حرکت‌های ضد ایرانی ترامپ حتی ممکن است به یک جنگ منطقه‌ای یا جهانی تبدیل شود. تلاش ایالات متحده برای رساندن صادرات نفت ایران به صفر، ممکن است تهران را مجبور به اقدامات تلافی جویانه، از جمله بستن تنگه هرمز کند. به نظر می‌رسد واشنگتن قصد استفاده از زور علیه ایران را دارد. این طرف ایرانی است که همچنان در مورد خطرات ناشی از افزایش تنش‌های منطقه، هشدار می‌دهد. با این حال، سیاست‌های یکجانبه آمریکا نیز بدون مجازات توسط سایر قدرت‌های جهانی، از جمله کشور‌های اروپایی، نخواهد ماند، زیرا دیر یا زود این حرکت‌های یک طرفه آمریکا به منافع کشور‌های دیگر لطمه خواهد زد و آن‌ها مجبور خواهند شد اقدامات لازم را برای محافظت از منافع ملی خود انجام دهند - همانطور که ایالات متحده اغلب برای منافع خودش کار می‌کند.

جایی که ایران و آمریکا باید به دنبال آن باشند

همچنین نشریه آمریکایی «هیل» نیز در مطلبی در خصوص لغو معافیت‌های تحریمی به مساله تاثیر رفتار ترامپ بر مردم ایران و آمریکا پرداخته است و بیان کرده که ترامپ باید جای فشار حداکثری و رفتار‌های بی پروا مقابل ایران را با دیپلماسی سازنده تغییر دهد. در این مطلب آمده:

اعلام روز دوشنبه دولت ترامپ مبنی بر لغو معافیت تحریم‌های نفتی ایران - از جمله برای کشور‌های دوست - یک اقدام سخت در راهی بی فایده و عبث است.

این حرکت بعید است که رفتار تهران را تغییر دهد و بیشتر به هر دو ملت ایالات متحده و ایران آسیب می‌رساند. نتایج پیش بینی شده شامل افزایش قیمت نفت و گاز (که در واقع، تنها با اعلام موضوع نیز از قبل رخ داده)؛ تندروی و افراطگرایی نسبت به آمریکا در میان مردم ایران؛ و افزایش خطر درگیری نظامی با ایران است. کاخ سفید به جای خاتمه دادن به این معافیت‌ها میبایست به دنبال همکاری دیپلماتیک سازنده با تهران باشد - برنامه‌ای که می‌تواند روابط ایالات متحده و ایران را بهبود بخشد و آرام آرام، اما موثر راه به سوی صلح را هموار کند برساند.

فوری‌ترین هزینه، البته، مالی است. قیمت بهای نفت تا اواسط روز دوشنبه به بالاترین حد خود در سال ۲۰۱۹ رسیده است. اگرچه رئیس جمهور ترامپ در یک توییت تاکید کرد که "عربستان سعودی و دیگران در اوپک برای پوشش اختلاف عرضه بازار در پی قطع صادرات نفت ایران کافی هستند"، انتظار می‌رود که قیمت گاز حداقل ۱۰ سنت در هر گالن افزایش یابد.

اختلال در بازار انرژی اثرات جدی تری برای متحدان وابسته به واردات نفت مانند ژاپن و کره جنوبی خواهد داشت و موجب تشدید تنش بین واشنگتن و مشتریان نفت ایران مانند چین، هند و ترکیه که متحد ناتو است خواهد شد. این امر حتی می‌تواند با تشویق آنانی که مشتاق به ادامه تجارت با ایران هستند برای کار بر روی دور زدن سیستم‌های اقتصادی که میتواند از تحریم‌های واشنگتن متاثر شود، نتیجه ناخواسته تضعیف موسسات مالی ایالات متحده را در پی داشته باشد.

در ایران، قطع کردن صادرات نفت نتایج وخیمی برای مردم عادی خواهد داشت، همانطور که خود دولت ترامپ نیز تصدیق کرده است. بدون این صادرات، ایران پول کافی برای وارد کردن نیازمندی‌های شهروندان مانند مواد غذایی و دارویی ندارد، به این معنی که مردم عادی به دلیل تحریم‌هایی که یک دولت را نمی‌توانند کنترل کنند، رنج می‌برند. این اثر در حال حاضر به شکلی ویژه بی رحمانه است، زیرا ایران همچنان درگیر سیلاب‌های بهاری سنگینی است که ۵۰۰۰۰۰ نفر را آواره کرده است، که نیمی از آن‌ها کودکان اند و همچنین تجهیزات حیاتی پزشکی و مدارس را نابود کرده است.

تحریم‌های ایالات متحده اکنون به شدت کمک‌های بین المللی برای قربانیان سیلاب ایرانی را محدود کرده است و لغو معافیت‌های تحریمی تنها باعث بدتر شدن این وضعیت خواهد شد؛ و میز مذاکره دقیقا همان جایی است که ایران و آمریکا باید به دنبال آن باشند. ایران تهدیدی جدی برای امنیت ایالات متحده نیست؛ نظام تهران در نظر آمریکا نامطلوب است، بله، اما بازدارندگی و عدم تعادل گسترده‌ای از قدرت حاکم است که این امر نمی‌تواند خطرناک باشد و نمی‌تواند خطر آمریکا برای ایالات متحده باشد. این یک مشکل است که واشنگتن میتواند با آن مدارا کند و این مسئله به بهترین شکل از طریق دیپلماسی حل می‌شود - نه تعهد نا معقول به "فشار حداکثری" یا بازی بی پروا با تغییر اجباری رژیم و جنگ. افزاش تحریم‌ها علیه ایران یک طرح ساده لوحانه و غیر سازنده است که دولت ترامپ باید آن را برای رسیدن به یک تعامل دیپلماتیک قوی و واقع بینانه رها کند.