نرخ ارز چگونه تعیین می‌شود؟

مکانیزم های مختلفی برای تعیین نرخ ارز و محاسبه آن وجود دارد که هر زمان نرخ برابری ریال برابر سایر ارزها دچار نوسان می شود، کارشناسان بر استفاده از یکی از آنها تاکید می کنند.

نوسانات پول ملی برابر پول خارجی یا نوسان نرخ ارز همواره یکی از چالش های دوره ای در اقتصاد ایران بوده است. این در حالی است که در اقتصادهای پیشرفته، دایره این نوسان به مراتب کمتر است.

به طور کلی ارزش پول ملی یک کشور نسبت به پول های سایر کشورها تابعی از نظام ارزی حاکم بر آن کشور است. در عین حال از آنجایی که نظام ارزی یک کشور با تراز پرداخت های آن ارتباط متقابلی دارد، نظام های ارزی باید ساز و کاری برای اصلاح کسری ها یا مازادهای جدی و پایدار تراز پرداخت ها داشته باشند.

«نظام پایه طلا»، «نظام پایه طلا-ارز»، «نظام ارزی شناور» و «نظام ارزی شناور مدیریت شده» چهار نظام پایه ای برای تعیین نرخ ارز هستند. از آنجایی که درآمدهای ارزی ایران با دیگر کشورها متفاوت است، در نتیجه سیاست های ارزی نیز متناسب با این شرایط طراحی شود. علت تفاوت این موضوع نیز درآمدهای ارزی صادرات نفت و مشتقات آن است.

روسای بانک مرکزی ایران بارها اعلام کرده‌اند که نظام ارزی کشور ما «نظام شناور مدیریت‌شده» است. در این نظام قرار است تقاضا و عرضه ارز، نرخ برابری را مشخص کند، اما بانک مرکزی می‌تواند با دخالت در بازار ارز، محدوده نوسانات آن را کنترل کند.

درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت در شرایط عادی باعث می شود بانک مرکزی ذخایر ارزی قابل توجهی در اختیار داشته باشد و هر زمان تقاضا برای ارز افزایش یابد، از آن استفاده کند.

البته مواقعی نیز وجود دارد که تقاضا برای ارز بسیار بالا می رود و حتی ذخایر بانک مرکزی نیز کفایت نمی کند و نرخ ها به طور جهشی بالا می روند.

کارشناسان پیشنهاد می کنند که بانک مرکزی نرخی را برای دلار تعیین کند که بتواند از آن نرخ با توجه به پشتوانه ذخایر ارزی خود حمایت کند. همزمان این افراد به بانک مرکزی توصیه می کنند که ماهیانه و با در نظر گرفتن تفاضل تورم داخلی و خارجی به نرخ دلار و یورو اضافه کند تا از شوک های ارزی جلوگیری شود.

با این حال در ماه های گذشته و همزمان با افزایش نرخ ارز یکی از مواردی که مطرح می شد لزوم مداخله بانک مرکزی در بازار برای مقابله با افزایش غیرمنطقی نرخ ارز بود.

منبع: ایبِنا