از تماس تجار آمریکایی برای تجارت با ایران تا گزارشی راجع به ریشه حوادث ایران در سال ۵۷

به گزارش تابناک اقتصادی، تاریخ اقتصاد ایران و جهان آینه ای است تمام نما از رویدادهای اقتصادی که در گذشته رخ داده است و بیانگر ریشه های تاریخی بسیاری از واقعیت های امروز ایران و جهان است. موضوع "اقتصاد ایران و جهان در گذر زمان" در این نوشتار به وقایع تاریخی پنجمین روز تیر ماه اختصاص دارد که به طور مستقیم و غیر مستقیم اقتصاد ایران و جهان را متاثر کرده است.

5 تیر 1300، تجار آمريكايي طي تماس هايي كه با سفارت ايران در واشنگتن برقرار كردند آمادگي و تمايل خود را براي خريد مواد خام صنعتي و كشاورزي به ويژه پنبه، ابريشم و توتون از ايران اعلام كردند.

5 تیر 1306، در مجلس شورای ملی به تصویب رسید که 3 نفر متخصص خارجی تلگراف و بی ‌سیم می ‌توانند توسط وزارت پست و تلگراف استخدام شوند. در این لایحه که به تایید اکثریت نمایندگان مجلس شورای ملی رسید، قید شده است که حقوق ماهانه این متخصصان نباید از هفتصد و پنجاه تومان تجاوز کند. این لایحه یک ماده الحاقیه داشت که پس از مذاکرات زیاد توسط تقی‌ زاده، مطرح شد و به تصویب رسید. در این الحاقیه آمده است: دولت مکلف است پنج نفر محصل ایرانی برای تحصیلات در زمینه فن تلگراف و بی ‌سیم و تکمیل این علم به خارجه اعزام کند و مخارج تحصیل آنها را تا شش سال جزو بودجه منظور بدارد. در این جلسه همچنین توسط وزیر مالیه، چند لایحه درباره مسائل مالیاتی و الغای مالیات ارضی و وضع کردن مالیات بر عایدات و مالیات انحصار برخی محصولات مملکتی را به مجلس تقدیم کرد.

5 تیر 1309، مدير كمپاني نفت انگليس در نامه اي به تيمورتاش وزير دربار رضاشاه از حمله 150 نفر از عشاير بويراحمدي به مؤسسات انگليس در بوشهر و غارت آنها خبر داد.

5 تیر 1322، شهرباني بوشهر اعلام كرد افسران ارتش آمريكا يك هزار نفر كارگر را از اطراف شيراز استخدام و آنها را بدون پروانه از طريق بندر شاهپور از مرز خارج كردند. به دنبال اين اقدام، وزارت امور خارجه طي يادداشتي به سفارت آمريكا در تهران به اين عمل ارتش آمريكا اعتراض كرد.

5 تیر 1330، كارگران و مهندسين و كاركنان خارجي شركت نفت كه 4500 نفر بودند، امروز استعفا كردند.

5 تیر 1334، خبرنگاران به نقل از رئیس سازمان صنایع کشور گزارش دادند که به ‌زودی وزارتخانه جدید صنایع و معادن تشکیل خواهد شد. در این گزارش آمده است که کمیسیونی برای رسیدگی به وضع کارخانه‌ های در حال رکود اصفهان به ریاست نمازی، وزیر مشاور در دفتر مهندس حبیب نفیسی معاون صنعتی وزارت اقتصاد ملی و سرپرست سازمان صنایع کشور در محل کاخ جدید تشکیل گردید. در کمیسیون مزبور نمایندگان وزارتخانه‌ های دارایی، کار، کشاورزی، بانک ملی، سازمان برنامه، اتاق تجارت و شورای عالی صنعتی شرکت داشتند و پیرامون بهبود بخشیدن به وضع کارخانجات کشور و تدوین و تنظیم یک آیین ‌نامه کامل برای طرز اداره آنها و ایجاد هماهنگی بین دستگاه ‌های صنعتی کشور مطالعاتی به‌ عمل آمد و تصمیماتی اتخاذ شد. در پایان این جلسه مهندس نفیسی درباره تجزیه وزارت اقتصاد ملی و ایجاد یک دستگاه مستقل و ثابت برای اداره کردن صنایع و معادن گفت: وزارت اقتصاد به‌ صورت تشکیلات مبهمی در‌آمده و باید هر چه زودتر قسمت ‌ها از یکدیگر جدا شوند و هیات دولت نیز موافقت دارد که این وزارتخانه، به دو وزارتخانه بازرگانی و صنایع و معادن تقسیم شود.

5 تیر 1350، وزير خارجه ايران در يك مصاحبه مطبوعاتي طي سفري به بحرين اعلام كرد، اكنون كه بريتانيا در حال ترك منطقه است جزايري را كه حدود 78 سال قبل اشغال كرده بايد به صاحبان اصلي آن بازگرداند.

5 تیر 1357، شاه در مصاحبه با مجله آمريكايي «اخبار آمريكا و گزارش هاي جهان» گفت: «من از پشتيباني 700 هزار نيروي مسلح و كارگران و بسياري از مردم برخوردارم. هر كجا مي روم تظاهرات باشكوهي به نفع من برگزار مي شود. من قدرت دارم و مخالفان قادر به مقابله با دولت من نيستند.»

همچنین در این روز، يك گروه 40 نفره از نمايندگان مجلس شوراي ملي در تحقيقاتي راجع به ريشه حوادث ايران تصریح کردند: «حوادث قم و تبريز معلول ركود حزب، فشار، تورم و نارضائي مردم بود. اين نابساماني ها از ماه ها قبل قابل پيش بيني بود اما گزارش هاي آن را مقامات اجرايي با تمسخر تلقي مي كردند.

منابع: آرشیو روزنامه دنیای اقتصاد، موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی