برنامه‌های انتخاباتی اصلاح طلبان ـ اعتدالگرایان چه تغییراتی کرد؟!

رأی اکثریت اصولگرایان به کاندیداتوری «حجت الاسلام والمسلمین سید ابراهیم رئیسی» تنها برای این جریان سیاسی قابل اهمیت نیست و فقط برنامه احزاب و طیف های مختلف اصولگرایان را زیر و رو نکرده است. از زمانی که رئیسی رأی اول جمنا شد، اصلاح طلبان شوکه شده و مانده اند با کاندیداتوری رئیسی، برگ دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری چگونه رقم خواهد خورد.

به گزارش «تابناک»؛ تلاش برای رسیدن به مقبولیت سیاسی و ایجاد وحدت فراگیر از مهمترین شاخصه های کاری و اقداماتی بوده که جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی برای رسیدن به آن تلاش کرده است؛ لذا در این میان، آنها به دنبال گزینه ای هستند که توان ایجاد این دو فاکتور را در تلاش های انتخاباتی اصولگرایان داشته باشد.

دو قطبی رئیسی ـ روحانی شکل می‌گیرد

در کنار توافق نظر اکثریت اصولگرایان ـ البته در جمنا ـ بر سر کاندیداتوری رئیسی در نشست اخیر ـ که حداقل در سه دوره انتخابات گذشته ریاست جمهوری، یعنی ادوار نهم تا یازدهم بی سابقه بوده است ـ فاکتور مهم دیگری وجود دارد که کاندیداتوری تولیت آستان قدس رضوی را حائز اهمیت بیشتری می کند و آن دو قطبی شدن رقابت های انتخابات ریاست جمهوری بین «حجج اسلام سید ابراهیم رئیسی و حسن روحانی» است.

به همین دلیل هم هست که اصلاح طلبان و اعتدالگرایان، که تا چندی پیش درگیر کشاندن پشتوانه اجتماعی شان پای صندوق های رأی بودند و این نگرانی را داشتند که یأس هوادرانشان از شرایط سیاسی، اقتصادی و حتی اجتماعی اخیر کشور را چگونه به امید بدل کنند، حالا فاکتوری یافته اند که بی تردید می تواند برای آنها ارمغان شتافتن هوادرانشان پای صندوق های رأی باشد.

تئوریسین های ائتلاف اصلاح طلبان و اعتدالگرایان حالا امیدوارند و شعار می دهند با ورود کاندیدای شاخص و احتمالی جبهه مردمی به کارزار، فضای رقابت های انتخابات پیش روی دو قطبی شود و به واسطه این دو قطب، یعنی «سید ابراهیم رئیسی» در برابر «حسن روحانی»، نتیجه انتخابات به نفع گزینه آنها پایان یابد. از همین روست که برای دمیدن در آتش دوقطبی تلاش زیادی دارند.

تحلیل متناقض دو اصلاح‌طلب درباره کاندیداتوری رئیسی

در همین راستا هم هست «صادق زیباکلام» استاد دانشگاه تهران می گوید: «آمدن آقای رئیسی به‌ سرعت انتخابات را دو قطبی آن ‌هم از نوع دوم خرداد ٧٦ خواهد کرد. سؤال اینجاست که اساسا در صورت آمدن او، وضعیت انتخابات به کدامین سو خواهد رفت؟ به عقیده من تشکل‌هایی مانند روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به همراه بسیاری از روحانیون از ایشان پشتیبانی خواهند کرد. همچنین حملات به دولت یازدهم و رئیس‌جمهور و اصلاح‌طلبان، تندتر می‌شود و بالاخره کمپین ستاد اصولگرايان در موقعیت بی‌اعتبار کردن اقدامات چهار سال گذشته قرار خواهد گرفت؛ روشی شبیه تبلیغات انتخاباتی محمود احمدی‌نژاد در برابر مرحوم آیت‌الله هاشمی در سال ٨٤.»

زیبا کلام می افزاید: «کاندیداتوری رئیسی باعث شود بسیاری از کسانی که در شرایط فعلی بنای شرکت در انتخابات را ندارند، برای جلوگیری از موفقیت اصولگرایان، برخلاف تمایل‌شان در انتخابات شرکت کنند و به‌طور طبیعی، انتخاب آنان دکتر روحانی خواهد بود. نکته مهم آن است که از منظر جامعه‌شناسی سیاسی، نامزدی آقای رئیسی بر سبد آرای اصولگرایان تأثیر چندانی نمی‌گذارد. هواداران جریان اصولگرا چه رئیسی بیاید چه نیاید در انتخابات شرکت می‌کنند؛ اما درباره بسیاری از اقشار و لایه‌های اجتماعی دیگر، به‌ویژه در میان دانشجویان و تحصیل‌کرده‌ها، کارکنان دولت و شرکت‌های بزرگ دولتی و بخش خصوصی متولدين دهه‌های ٦٠ و ٧٠، شهرنشین‌ها و طبقات بالای متوسط، اقلیت‌ها، آمدن و نیامدن آقای رئیسی در تمایل به شرکت در انتخابات، تأثیر زیادی خواهد داشت و احتمال زیادی وجود دارد در دقیقه ٩٠، تصمیم به شرکت گسترده در انتخابات بگیرند. این پدیده در دوم خرداد ٧٦ اتفاق افتاد و شرکت این اقشار در آن انتخابات، رقم باورنکردنی ٢٠‌ میلیون رأی به نامزد جناح چپ را به بار آورد. مشابه این پدیده در انتخابات ٢٤ خرداد ٩٢ رخ داد و ١٩‌میلیون رأی (بیش از 18 میلیون رأی) برای دکتر روحانی به بار آورد.»

زیبا کلام در حالی دو قطبی شدن فضای انتخابات را به سود ائتلاف اصلاح طلبان و اعتدالگرایان می داند که در مقابل «سعید لیلاز»، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ملتهب شدن فضای سیاسی کشور را به ضرر این ائتلاف و به سود جریان رقیب ارزیابی می کند و به روحانی و دولتمردان توصیه می کند، روند التهابات را در یکی، دو ماه آینده کم کنند.

او می گوید: «در شرایطی که ما به دلیل در اقلیت ‌بودن، بازیگر تعیین‌کننده نیستیم، باید صبر کنیم و منتظر نتیجه تأیید صلاحیت باشیم. اگرچه معتقدم اگر روحانی کاندیدا و تأیید هم شود، با در اختيار داشتن حمایت قاطع اصلاح‌طلبان قطعا پیروز خواهد شد. با این حال، همچنان تأکید دارم باید وضعیت بررسی صلاحیت‌ها روشن شود و البته امیدوارم (حمید بقایی) هم بتواند در این ماراتن شرکت کند تا وزن هرکدام از جریان‌های سیاسی که مدعی پشتوانه مردمی هستند، روشن شود.»

استراتژی‌های انتخاباتی اصلاح‌طلبان ـ اعتدالیون پس از کاندیداتوری رئیسی

از سوی دیگر و در کنار نظرات زیباکلام و لیلاز درباره احتمالاتی که در پی ورود انتخاباتی رئیسی دامنگیر «حسن روحانی» و در پی آن ائتلاف اصلاح طلبان – اعتدالگرایان خواهد شد، موضوع مهم دیگری وجود دارد؛ استمرار رکود اقتصادی و مشکلات معیشتی مردم، عدم چاره جویی برای معضل بیکاری در چهار سال گذشته به رغم شعارهایی که روحانی و دولتمردانش در آغاز به کار دولت به مردم وعده می دادند، پاشنه آشیل هایی است که در مناظره های انتخاباتی رأی رئیس دولت یازدهم را به شدت تهدید می کند که با آمدن رئیسی و دو قطبی شدن فضای انتخابات - برای روحانی - پر قدرت تر و دردسر ساز تر خواهد شد؛ بنابراین، یافتن راهکاری که بتواند روحانی را از هجمه های اقتصادی که تهدیدش می کند رها کند، از جمله دغدغه هایی است که به شدت اصلاح طلبان و اعتدالگرایان را نگران کرده است.

با توجه به این نگرانی به نظر می رسد در روزهای پیش روی، نخستین استراتژی ائتلاف اصلاح طلبان و اعتدالگرایان در برابر اجماع اکثریت اصولگرایان بر سر رئیسی این باشد که یکدست و هماهنگ در مقام پاسخگویی منتقدان برآیند.

آن طور که در خبرها آمده است، رویکرد اصلاح طلبان در روزهای پیش روی این است که آنها بدون تاختن یا خرده گیری به کارنامه رقیب تازه نفس روحانی از طریق تریبون هایشان از کرسی های سبز رنگ بهارستان گرفته تا وزارتخانه ها و معاونت های ریاست جمهوری تا نشست های حزبی و تیترهای رسانه هایشان، فقط و فقط از کارنامه روحانی سخن خواهند گفت که با میراث هشت ساله احمدی نژاد چه می توانسته بکند و چه کرده است!

گویا مقرر شده که صاحب نظران اصلاح طلب و اعتدالیون در روزهای پیش روی، در قالب یک استراتژی واحد برنامه‌ها و عملکرد «حسن روحاني» را بسط دهند و بی وقفه از کارنامه چهار ساله او دفاع کنند که در این میان، شاید برخی اسناد درباره عملکرد هشت ساله دولت احمدی نژاد که تاکنون منتشر نشده است، رسانه ای شود.

اصلاح طلبان همچنین در شورای عالی سیاستگذاری درباره گزینه پوششی در حال غربالگری هستند تا حتما روحانی را با کاندیدای جایگزینی وارد صحنه انتخابات کنند که توان بالایی در پاسخگویی به منتقدان داشته و با دسترسی به آمار و ارقام بتواند از پس انتقادهای احتمالی کاندیدای اصلی اصولگرایان و همراهان انتخاباتی او برآید. اینها را می توان مهمترین تغییرات در تصمیمات انتخاباتی ائتلاف اصلاح طلبان – اعتدالیون پس از جدی شدن کاندیداتوری رئیسی خواند.