امروزه سازمانهاي منطقه اي متعددي به منظور همكاري هاي علمي، اقتصادي، فرهنگي و ... در مناطق مختلف جهان وجود دارد، يكي از اين سازمانها، سازمان همكاريهاي منطقه اي اكو مي باشد اكو يك سازمان منطقهاي بين دولتهاست كه در سال 1985 توسط ايران، پاكستان و تركيه با هدف توسعه همكاريهاي اقتصادي، فني و فرهنگي در بين كشورهاي عضو تأسيس شده است.
اكو در واقع جايگزين سازمان همكاريهاي منطقهاي براي توسعه RCD كه از سال 1964 تا 1979 فعاليت داشت، شده است.
در سال 1992 سازمان همكاريهاي اقتصادي با پذيرش عضويت 7 كشور جديد افغانستان، جمهوري آذربايجان، قزاقستان، قرقيزستان، تاجيكستان، تركمنستان و ازبكستان توسعه يافت.
در همين رابطه روز 28 نوامبر به مناسبت اوج فعاليتهاي اين سازمان روز اكو نامگذاري شده است.
موسسه فرهنگی اکو یک موسسه «مستقل» است که زیر نظر هیئت امنایی مرکب از وزرای فرهنگ کشورهای عضو فعالیت میکند. ریاست از سوی این هیئت امنا تعیین میشود و شورای وزرای خارجه اکو نیز این حکم را توشیح میکند. اما به هر حال ابلاغ احکام توسط وزرای فرهنگ صورت میگیرد.
حتی افرادی جز رئیس هم ابتدا در کشور خودشان از وزارت فرهنگ به وزارت امور خارجه آن کشور معرفی و از آنجا به موسسه فرهنگی اکو مامور میشوند. در واقع ماهیت فرهنگی موسسه و هیئت امنای آن به عنوان عالیترین مرجع، ایجاب میکند که همه امور از طریق وزرای فرهنگ پیگیری شود.
اما در وزارت خارجه امور مربوط به موسسه فرهنگی اکو زیر نظر معاونت اقتصادی قرار گرفته است. این سازمان در ابتدا با نام «آر سی دی» - که نام اختصاری سازمان همکاری عمران منطقه ای - است، آغاز به کار کرد. پس از انقلاب اسلامی در ایران، کار سازمان با وقفه مواجه شد و در سال ۱۳۶۴ با نام «اکو» حیات خود را از سر گرفت.(1)
طبق اساسنامه این سازمان، اکو برای بهبود شرایط توسعه اقتصادی پایدار کشورهای عضو تلاش میکند؛و برای حذف تدریجی موانع تجاری در این منطقه فعالیت دارد. از دیگر اهداف اکو، تهیه برنامه مشترک برای توسعه منابع انسانی در این ده کشور است. این سازمان همچنین برای تسریع برنامه توسعه حمل و نقل و ارتباطات فعالیت میکند. زبان رسمی اکو انگلیسی است و مقر اصلی آن، شهر تهران در ایران است.
كشورهاي عضو در اكو هم اكنون عبارتنداز: ايران،آذربايجان، تركمنستان، پاكستان، قرقيزستان، قزاقستان، تاجيكستان، ازبكستان، تركيه و افغانستان، با نگاهي به پيشينه تاريخي، كشورهاي عضو در اكو جملكي مشتركات فرهنگي، ديني و زباني زيادي دارند به طوري كه اين مشتركات زمينه هاي مناسبي را به منظور همكاريهاي فرهنگي و علمي بوجود آورده است. موسسه فرهنگي و كميته علمي، آموزشي اكو جايگاه مناسبي براي پرداختن به امور فرهنگي منطقه اي و بين المللي است.
تعدادي از امور فرهنگي مشترك قابل اجرا ميان اعضا اكو عبارتنداز:
بزرگداشت مشاهير، انديشمندان، شخصيت هاي علمي و فرهنگي و ادبي كشور هاي عضو اكو.
ايجاد نمايشگاه كتاب و كتابخانه هاي علمي مشترك در اكو.
ايجاد دانشگاه علمي با عنوان دانشگاه علمي و بين المللي اكو. و يا تبادل استاد ودانشجو با يكديكر.
ايجاد منطقه كردشگري در كشورهاي عضو اكو.
ايجاد و برگزاري مسابقات ورزشي سالانه در كشور هاي اكو.
ساخت و توليد فيلم هاي سينمايي مشترك به منظور شناساندن فرهنگ و هنر وتاريخ كشور هاي اكو.
برگزاري نمايشگاه هاي صنايع دستي به شكل سالانه در كشور هاي اكو.
تدوين دايره المعارف فرهنگي وهنري ( اطلس فرهنگي) كشورهاي عضو اكو.
بهره مندي از ظرفيت هاي فرهنگي كشورهاي عضو در اكو مي تواند سبب آشنايي و تحكيم دوستي هر چه بيشتر ميان ملت ها و دولتهاي آنان با يكديكر را فراهم آورد.
حسين محمدي ( فومني) ـ كارشناس ارشد روابط بين الملل
پي نوشت:
(1 ) معرفي سازمان همكاري اقتصادي اكو
www.daikondi.com