تبدیل ایده به محصول، بخش ممتاز سازمان انرژی اتمی
به گزارش «تابناک» به نقل از خبرگزاری صدا وسیما، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی با حضور در برنامه تلویزیونی صف اول به پرسش ها در خصوص دستاوردهای این سازمان پاسخ داد.
سوال: خلاصه و چکیده‌ای از آنچه که دیروز در حسینیه امام خمینی (ره) و نمایشگاه صنعت هسته‌ای گذشت بفرمایید.
محمد اسلامی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی: خدا را شاکر هستیم که ما سعادت دیدار با حضرت آقا را داشتیم، آخرین مرتبه‌ای که سازمان انرژی اتمی خدمت حضرت آقا شرف یاب شده بود بیش از ۱۰ سال قبل بود که ایجاب می‌کرد که فرصتی فراهم شود که آخرین دستاورد‌ها خدمت ایشان فراهم شود، نمایشگاه و گزارشی که ارائه شد به معنای واقعی کلمه تبلور عینی ما می‌توانیم و توانستن بود که جلوه ممتازی از خودباوری است که به برکت انقلاب اسلامی و خون شهدا در کشور به وجود آمده و سازمان انرژی اتمی و صنعت هسته‌ای نماد موفق خودباوری است و شما با بیانات و سخنان مقام معظم رهبری داشتند و در مراسم پخش شد و در طول نمایشگاه بازدیدی که دستاورد‌ها داشتند فرمایشات و خرسندی ایشان نشان می‌داد که به معنای واقعی کلمه نماد موفق خودباوری است، این خودباوری دشمن شکن و مایوس کننده دشمنان است و هم امید بخش برای مردم به ویژه برای جوانان است که در راه اعتلای پیشرفت کشور شوق خدمت و تلاش دارند، زمینه‌ای که فراهم شده و شرایطی که به وجود آمده این امکان را فراهم کرده که بتوانند از فرصت استفاده کنند و برای پیشرفت و خدمت به مردم نقش ایفا کنند.
سوال: چندی پیش هم در برنامه صف اول حضور داشتید و درباره کاربرد‌های مختلف انرژی هسته‌ای توضیح دادید، در این فاصله دو سه ماه از آخرین دستاورد‌ها بگویید، به چه چیزی رسیده اید؟
اسلامی: سرفصل‌هایی که در سازمان انرژی اتمی دنبال می‌شود متنوع و فوق العاده گسترده است، عبارتی را بنده سال گذشته عرض کردم سال ۱۴۰۱ ما اعلام کردیم که سازمان انرژی اتمی همکاران ما یک سال پرنشاط و پرتلاشی را تجربه کرده، سال ۱۴۰۱ که شرایط سختی در کشور بود و فضایی که ایجاد شده بود بر خیلی از روند‌ها سایه انداخته بود، اما در سازمان انرژی اتمی این یک جریان فوق العاده متفاوت از گذشته را تجربه کردیم، ما ۱۵۹ دستاورد دانشی، فناوری و صنعتی داشتیم، که تعدادی از آنها به عنوان طرح‌های برتر برای رونمایی ۲۰ فروردین آماده شده بود که به تدریج معرفی و افتتاح شد، مطلبی که برای ما حائز اهمیت بود این بود که بتوانیم هر چه بیشتر با سرعت بالاتر زمان دستیابی به نتایجی را که می‌خواهیم در سرفصل تاثیرگذاری در زندگی مردم ارائه دهیم، آنها را زودتر به ثمر برسانیم، این نکته برای ما این تکلیف را ایجاد می‌کرد که زمان تبدیل ایده به محصول را کو تاه کنیم، این تبدیل کوتاه کردن بخش ممتاز آن عملکرد فوق العاده آن در حوزه طراحی و ساخت سامانه‌های مولد پرتو بود، سامانه‌های پرتودهی که نیاز مبرم کشور است که در حوزه سلامت و امنیت غذایی می‌تواند تاثیرات قابل ملاحظه‌ای برای مردم داشته باشد، هم تاثیر در بخش سلامت، در بحث معیشت، امنیت غذایی و اقتصاد ملی دارد که جلوگیری از خیلی ضایعات می‌کند، تنوع این دستگاه ها، سامانه‌های پرتو دهی گاما بود که ما ابتدا برای اولین بار سامانه‌ای با ظرفیت ۲۰ تن گاما را افتتاح کردیم، آن یک نمونه خارجی داشت که همکاران ما از آن الهام گرفته بودند، و بعد با طراحی بومی این را هوشمند و ارتقا کردند و بعد گفتیم ۲۰ تن در روز اگر این دستگاه کار کند برای ظرفیت تولیدی که در کشور است و نیازی که داریم این پاسخگو نیست، افزایش ظرفیت را کار کنیم هدف گذاری کرده ایم و یک سامانه ۵۰ تن و یک سامانه ۱۰۰ تن در روز، هر دو آنها در فاصله چهار ماه به نتیجه رسید و سامانه‌های قابل ارائه شد، همچنین در بحث ماکروویو وقت گذاشتیم که بتوانیم با این روش آفت زدایی کنیم، این سامانه‌ها هر کدام طی سه الی چهار ماه فرایند طراحی مهندسی و ساخت و نمونه معیار تولید آن به ثمر رسید که ۱۰ روز قبل ما با حضور مسئولین وزارت جهاد کشاورزی سامانه‌ای را که از قبل آماده شده بود در ۱۰ روز قبل آن را رونمایی کردیم، سامانه پرتو اشئه ایکس که برای پروژه‌های اس آی تی و عقیم سازی حشرات مورد نیاز است که در بخش کشاورزی باز مورد استفاده قرار می‌گیرد، یعنی شما نگاه می‌کنید ما در فرایند تبدیل ایده به محصول توانسته ایم همه آنهایی را که حرفش را زده بودیم در طول سال ۱۴۰۱ همه آنها را به ثمر برسانیم، با طرح مطالعاتی که انجام داده ایم که کل کشور را پوشش دهند کانون‌هایی که تولید است و اساس تولید مواد غذایی و محصولات کشاورزی ماست که در ۱۲ منطقه تعریف کردیم این قطب‌ها با مشارکت بخش خصوصی و دستگاه‌های مرتبط با پیوسته بودن سازمان انرژی اتمی به لحاظ تکالیف قانونی که دارد و به لحاظ نیاز علمی پژوهشی که دارد باید این فرایند به صورت مداوم در آن ممارست و مشارکت وجود داشته باشد این ظرفیت‌ها به وجود می‌آید و در خدمت مردم عزیز قرار می‌گیرد که همین الان سایت‌ها در خیلی از استان‌ها و مناطق انتخاب شده، طرف‌های مشارکت انتخاب شدند تفاهم نامه‌ها امضا شده، زمین‌ها یا مجتمع‌هایی که آماده بوده که بایستی تبدیل شود، چون به هر صورت یک نوع حفاظ گذاری و جلوگیری از اشئه دارد که در حقیقت حفاظ‌های بتنی زخیم است که بایستی ایجاد شود، دستگاه‌های مولد پرتو که در آنجا قرار می‌گیرد حفاظ داشته باشد و افرادی که در آنجا کار می‌کنند دچار پرتو نشوند، این ساز و کار و این زمینه و تفاهمی که برای انجام کار است اینها همه ابزاری است که فراهم شده بتوانیم این را گسترش دهیم و بتوانیم فعالان این رشته استفاده کنند، ما اول فرضمان ۵ ساله بود که بتوانیم این را انجام دهیم، ولی به لطف خدا با مشارکت شبکه دانش بنیانی این را به صورت فشرده تنظیم کردیم که بتوانیم کشور را پوشش دهیم و اینها را در اختیار مردم قرار دهیم، نکته مهمتر این است که بخشی که الان با ماکروویو دنبال می‌شود، خیلی سریعتر هم می‌تواند در اختیار جامعه قرار گیرد، کل شرکت‌هایی که مواد غذایی را می‌گیرند و بسته‌های دسته بندی را تنظیم دارند تحت عنوان سورتینگ از آنها نام برده می‌شود، می‌توانند خیلی خوب از این سامانه استفاده کنند، دو اتفاق برای اینها می‌افتد اولا آفت‌ها و سموم باقی مانده یا میکروب‌های احتمالی که در مواد غذایی وجود دارد اینها زدوده و از بین می‌رود، و ثانیا ظرفیت نگهداری افزایش پیدا می‌کند و جلوگیری می‌کند از زود فاسد شدن، این دو تاثیر فوری دارد یکی اینکه از سلامت جامعه شما جلوگیری می‌کنید، و نکته مهمتر این است که دیر فاسد می‌شود و ماندگاری بیشتر موجب می‌شود در اقتصاد خانوار موثر باشد، ما در امار داریم که ۳۰ درصد محصولات ما فاسد می‌شود، اگر ۱۳۵ میلیون تن محصولات سالیانه، ۳۰ درصد عدد بزرگ می‌شود که می‌تواند در اقتصاد ملی تاثیر داشته باشد، نکته مهمتر الان در بخش صادرات مرجوع یا پذیرفته نمی‌شود وقتی شما از فرایند پرتو دهی اینها را عبور دادید که پیشرفت‌های پیشرفته جزو الزامات سازمان غذا و دارو شان است خود به خود مسئله مربوط به صادرات را هم حل می‌کند یعنی یک هدف گذاری است که چندین موضوع را حل می‌کند و در اختیار مردم و فعالان قرار می‌دهد، غیر از بحث پرتودهی همزمان بحث پلاسما را هم دنبال کردیم، پلاسما چند زمینه هم در بخش سلامت و پزشکی، کشاورزی، صنعت، محیط زیست، وقتی سال گذشته بحث پلاسما را شروع کردیم مقاله بود مقالاتی که رتبه‌های بالا هم داشت منتهی تجاری و صنعتی نشده بود در عرض همین یکسال سامانه‌های آن طراحی و ساخته شده و بخش پزشکی وارد فاز بالینی شده، بخش صنعتی وارد بخش آزمایش‌های علمیاتی شده و الان به عنوان یک کارخانه تولیدی و الگو بیاید در بحث خشکبار به ویژه پسته، آفت افلوتوکسین که صادرات پسته ما را مختل کرده و اگر این حرکت شتابان را انجام نمی‌دادیم بازارهای مان را از دست می‌دادیم الان آمده و در اواخر تیر ماه و حداکثر در مرداد ماه اولین کارخانه صنعتی فراوری پسته را که سم زدایی آفلوتوکسین را با فناوری پلاسما را که انجام می‌دهد را افتتاح خواهیم کرد و یک الگویی می‌شود به کل بخش مربوط به تولید کنندگان پسته، دو فاز دارد یک فاز دارد که مبارزه با افت که در باغات پسته و دیگری خود محصول پسته، این هم در قالب فناوری پلاسما آمده، آزمایش میدانی و اجرایی را پشت سر گذاشته ایم.
سوال: از رادیو دارو هم بگویید، چون یکی از تاکیدات رهبری این بود که هر چه سریعتر دستاوردهای صنعت هسته‌ای به زندگی مردم بیاید که هم در اقتصاد خودش را نشان دهد، یکی از مواردی که تاثیرش را در زندگی مردم خیلی زودتر نشان داده، بحث‌های پزشکی و رادیو داروهاست.
اسلامی: رادیو دارو‌ها در بخش تشخیصی عمر چند ده ساله دارد، اما رادیو دارو‌های درمانی حداکثر ۱۰، ۱۱ سال است که وارد چرخه سلامت شده، ما در سازمان انرژی اتمی ایران بیش از ۵۰ نوع رادیو دارو تولید می‌کنیم ۲۰۰ مرکز پزشکی هسته‌ای اینها را از ما دریافت می‌کنند و بر اساس آماری که تجربه و ثبت شده تا سقف حدود یک میلیون نفر بیمار از این رادیو دارو‌ها در یکسال استفاده کرده است. واقعاً لطف خداست و این سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران که در حیاط خلوت امریکا ورود پیدا کرده در امریکای لاتین که واقعاً استضعافی که به معنای کلمه وجود دارد برای ملت‌هایی که دارای ذخایر و ثروت هستند ولیکن سلطه ابرقدرت‌ها اجازه نمی‌دهد که اینها ظرفیت‌های خودشان را به شایسته رشد دهند و به سمت پیشرفت حرکت کنند، یکی همین کشور‌های آمریکای لاتین هستند که با رابطه راهبردی که با جمهوری اسلامی ایران دارند هم موجب عصبانیت امریکایی هاست و هم کاری از ان‌ها ساخته نیست که بخواهند مانع شوند، چون بیداری ملت‌های آنجا موجب این پیوند شده، یکی از محور‌هایی که برایمان زمینه همکاری زیادی وجود دارد کشور‌های آمریکای لاتین هستند همین ونزوئلا زمینه‌هایی فراهم شده و به زودی آن را در حوزه هسته‌ای اجرایی خواهیم کرد به خصوص در حوزه رادیو دارو‌ها و خدمات پزشکی، یعنی صحبت از انسانیت که می‌کنند معاون رئیس جمهور ونزوئلا و وزیر علومشان که چند ماه قبل آمده بود و در تهران ملاقات داشت اعلام کرد که تمام دستگاه‌های شتاب دهنده و دستگاه‌های مربوط به حوزه پزشکی هسته شان تمام متوقف است و هیچ گونه سرویسی را نمی‌توانند به مردم دهند، چون شرکت‌های امریکایی که کار می‌کردند اینها را متوقف کردند، ما در این شعار‌ها و بیان‌های فریب کارانه‌ای که می‌دهند و صحبت از حقوق بشر می‌دهند به سادگی می‌بینیم که هیچ ارزشی برای انسانیت قائل نیستند، یکی از فرصت‌های ما برای کار بین المللی این است که در ماههای آینده دنبال خواهیم کرد، نکته مهم در بحث رادیو دارو چند دهه است که در بخش تشخیصی استفاده می‌شود، اما در بخش درمانی ۱۰، ۱۱ سال گذشته، ما جزو همان کشور‌های تراز اول دنیا هستیم که توانستیم رادیو دارو‌های درمانی هم تولید کنیم و آن را عرضه کنیم و مردم و جامعه پزشکی ما توانسته از آن خوب استفاده کند، گامی که ما در سال ۱۴۰۱ به آن شتاب دادیم این است که رادیو دارو‌هایی را که در بخش تشخیصی است دقت آن را افزایش دهیم، وقتی رادیو دارو را به بیمار تزریق می‌کنید و با دستگاه عکس برداری می‌کنید اگر آن بتواند خوب برود بنشیند بر روی سلول سرطانی در تصویر برداری نشان می‌دهد اگر خوب طراحی نشده باشد که بتواند بین سلول‌های بدن حرکت کند و بنشیند روی سلول سرطانی و آن را نمایان کند، خود به خود شما سلول پنهان دارید و درمانتان ناقص می‌شود بنابراین ما برای افزایش دقت مان دقت کار می‌کنیم و در بخش رادیو درمانی اثر بخشی آن که بتوانیم رادیو دارویی را داشته باشیم که مستقیم اصابت کند به سلول سرطانی و آن را از میان ببرد و آثار جانبی نداشته باشد، این مهم‌ترین رویکردی است که در بخش پژوهشگاهی ما کار می‌کند بحث لوتوشیوم، فاپی که خانم جوان دانشمند ما این را ثبت کرده و در تیم پزشکی بر روی پسربچه ۷ ساله در فرایند پیش بالینی استفاده کردند و دانشگاه علوم پزشکی بوشهر که متقاضی این همکاری مشترک بود، فوق العاده اثر بخش بوده و غیر قابل باور توانسته اثر موثر خودش را داشته باشد.
سوال: این دارو سابقه‌ای در دنیا نداشته است؟
اسلامی: اصلا برای اولین بار است که رادیو دارو را استفاده می‌کنیم و باسرعت هم فرایندش طی می‌شود که بتواند بیاید در سایر مراکز پزشکی مورد استفاده قرار گیرد، ۳۰ نوع سرطان را می‌تواند خیلی خوب و سریع تشخیص دهد و کمک کند بتوانیم یک درمان موثر داشته باشید، بیماران عزیز ما که سرطان دارند و متتاسفانه در دنیا فراوانی بالایی هم دارد بتوانند با حداقل زحمت، حداقل زمان و در یک اسایش متفاوتی بتوانند درمان شوند.
سوال: غربی‌ها و آمریکایی‌ها در مان سرطان را تحریم کرده اند؟
اسلامی: تنها شرکت رادیو داروی ما را تحریم کردند، رادیو داروی ما را شرکت‌های هواپیمایی بین المللی حمل نمی‌کنند، چون این شرکت ما تحریم است هر کالایی که به نام، مقصد یا از مبدا داشته باشد را به دلیل تحریم حمل نمی‌کنند، این نماد آشکار حقوق بشری آنهاست که شعار مردم می‌دهند، این ظرفیت‌ها و این شرایطی که برای ما به وجود آمده مستلزم این بوده که ما چرخه سوخت هسته‌ای داشته باشیم، اگر چرخه سوخت هسته‌ای نداشته باشیم اگر معدن اورانیوم نمی‌داشتیم به ما اورانیوم نمی‌دادند ما قبل از انقلاب هم اورانیوم خریداری کردیم که ندادند بعد از انقلاب هم دو مرتبه خریداری کردند ندادند، پول را گرفته اند و وسط راه را برده اند و نگذاشتنه اند به دست ما برسد، اورانیوم که یک ماده طبیعی است را به ما ندادند، قرار است کیک زرد فراوری شود، کیک زرد اگر فرآوری شده باشد، ما بایستی از آنها می‌گرفتیم آنها هم که تحریم می‌کنند و مردم ما از پزشکی محروم می‌شدند، ساده‌ترین و فوری‌ترین بهره صنعت هسته‌ای تولید رادیو دارو است، پیش نیاز تولید رادیو دارو، چرخه سوخت هسته است در این چرخه یکی از فعالیت‌ها و فرآیند‌های اصلی غنی سازی است، آنها با این مخالف هستند، چون قدرت ساز است، وقتی شما می‌خواهید به شما می‌گویند و قدرت طلبی و سلطه خود را به رخ می‌کشند، پول هم داده ایم نمی‌دهند، این زیاد تجربه شده پس ما بایستی چرخه سوخت ایجاد می‌کردیم ما بایستی چرخه سوخت ایجاد می‌کردیم، به ما تکنولوژی می‌دهند، مواد خام، تکنولوژی، تجهیزات هیچ کدام را نمی‌دهند ما بایستی از صفر تا صد چرخه سوخت هسته‌ای را از تحقیق و پژوهش تا دستیابی به فناوری و زیر ساخت و لوازم تجهیزات تولید، دسترسی به لوازم صحه گذاری که با دانش فنی هم قدرت مهندسی و طراحی و همه اینها را در یک فرآیند بسیار پیچیده و تکنولوژی بالا بایستی ما اینها را ایجاد می‌کردیم، اینکه حضرت آقا فرمودند از ۲۰ سال قبل اینها چالش هسته‌ای را شروع کردند و ما تا الان به صد برابر رسید ه ایم، ما از صفر به صد رسیدیم، چه کسی اینها را انجام داده، معدل سومی تمام کسانی که در انرژی اتمی کار کردند و این دستاورد‌ها را دارد یعنی معادل سنی آنها کمتر از ۳۵ سال است، این عشق و ایمان به خدمت است، آن شوقی که در وجودشان است که خدمتی به مردم کنند و برسانند زودتر یک محصول را این متاثر بوده، چرخه سوخت اگر نمی‌داشتیم و ابزار تحقیاقت تهرانی که محل اصلی تولید رادیو دارو است راکتور تحقیقاتی است، ما رادیو دارو در آنجا تولید می‌کنیم آیا سوخت نداشتیم نمی‌توانستیم راکتور را عملیاتی کنیم، راکتور وقتی عملیاتی است می‌توانیم رادیو دارو تولید کنیم، این فرایند آبرو بخش، عزت آفرین و به لطف الهی و همت بچه‌ها پرشور و شوق مومن به وجود امده است، سرمایه گذاری در بخش رادیو دارو را به سمتی می‌بریم که حداقل هفت برابر می‌شود، ما ظرفیت نفسی صنعتی که حداقل هفت برابر ظرفیت امروزمان را احداث کردیم و به سمت تجهیز می‌رویم و به ظهور رسیدن این ظرفیت یعنی اینکه یک جغرافیای خیلی بزرگتری را می‌توانیم تحت پوشش عرضه رادیو داروی پیشرفته و لبه دانش قرار دهیم.
