بلندپروازی راه آهن ایران، از افغانستان فراتر می‌رود

بین الملل تابناک: اولین راه آهن ایران و افغانستان در دسامبر ۲۰۲۰ راه اندازی شد که شهر خواف در ایران را به شهر غوریان در غرب افغانستان متصل می‌کرد. این پروژه گامی مهم در راستای افزایش تجارت دو کشور است.

شورای آتلانتیک در این رابطه نوشت: پس از سرنگونی رژیم طالبان، ایران مبلغ ۷۵ میلیون دلار به عنوان بخشی از کمک‌های توسعه به افغانستان پرداخت کرده است. شبکه حمل و نقل هرات- خواف پس از راه اندازی توانسته ۶ میلیون تن کالا و سالانه بیش از یک میلیون مسافر را جابجا کند.

راه آهن تازه به عنوان بخشی از کریدور راه آهن شرق به غرب که به چین و اروپا می‌رسد، شامل چهار بخش است که سه بخش آن توسط ایران و آخرین بخش توسط ایتالیا تامین شده و توسعه یافته است. اشرف غنی راه آهن را هدیه‌ای از سوی ایران و بازسازی جاده ابریشم توصیف کرده است.

رئیس جمهور ایران اتمام این پروژه را که از سال ۲۰۰۷ کلید خورده، نشانه روشنی از ارزش گذاری ایران برای همسایه خود عنوان کرد؛ حتی به رغم آنکه ایران در سال‌های اخیر در شرایط دشوار تحریم اقتصادی قرار داشته است. به این ترتیب، راه آهن اخیر پیشرفت بزرگی برای افغانستان و کل منطقه محسوب می‌شود.

راه آهن خواف ـ هرات، بخشی از توافق بزرگ‌تر بین ایران، هند و افغانستان برای توسعه بندر چابهار به عنوان مسیر مطمئنی به آسیانه میانه در رقابت با بندر گوادر با پاکستان بود. بندر چابهار در سال ۲۰۰۰ به عنوان یک مسیر تجاری راهبردی بین ایران، هند و روسیه به رسمیت شناخته شد. این بندر در صورت اتمام یک کریدور چند منظوره محسوب می‌شود که می‌تواند با پیوند زدن آسیا و اروپا، ۴۰ درصد فاصله را کوتاه‌تر و ۳۰ درصد هزینه را کاهش دهد.

راه آهن تازه بخشی از تعهد ۵۶۰ میلیون دلاری ایران برای بازسازی افغانستان است که در سال ۲۰۰۲ در کنفرانس توکیو تعهد کرد. ساخت مدرسه، نیروگاه، گذرگاه و جاده از دیگر برنامه‌های ایران است. در سال ۲۰۰۵، ایران بزرگراه ۱۲۲ کیلومتری دوغارون ـ هرات را افتتاح کرد که دروازه صادرات و واردات به افغانستان بود و توسط خاتم الانبیا با ۶۰ میلیون دلار اجرایی شد. ایران در حال حاضر بزرگ‌ترین شریک تجاری افغانستان پس از چین و پاکستان است.

فراتر از اهداف فرهنگی و اقتصادی، ایران خواهان بهبود روابط با افغانستان به منظور کاهش فقر و مهاجرت‌های غیر قانونی است. دسترسی به مواد اولیه از جمله معادن سنگ آهن در غرب افغانستان از دیگر اهداف ایران است.

بی ثباتی و تغییرات آب و هوایی، توسعه نیافتگی قابل ملاحظه‌ای را در شهر‌های جنوب شرقی ایران رقم زده است. راه آهن خواف ـ هرات و راه آهن چابهار ـ زاهدان ـ مشهد می‌تواند به اقتصاد محلی شهر‌های سیستان و بلوچستان، خراسان و کرمان کمک کند. ایران همچنین از مسیر راه آهن می‌تواند به مقابله با تحریم‌ها و بهبود روابط با همسایگان بپردازد. در حال حاضر ایران با ترکمنستان، ترکیه و پاکستان ارتباط ریلی داشته و قصد دارد تا پایان سال ۲۰۲۱ شش پروژه ریلی دیگر را به اتمام برساند.

موقعیت ایران این کشور را به یک مرکز حمل و نقل ایده آل برای آسیای میانه تبدیل می‌کند؛ هرچند ایران تا کنون در کریدور‌های بین المللی پرشماری عضو شده است، تحریم‌های ایالات متحده ظرفیت‌های کشور را تضعیف کرده است. مقامات ایرانی هشدار داده اند که در صورت ادامه تحریم‌ها چه بسا هزینه آن را همسایگان این کشور به دوش بکشند.

همزمان، اروپا و ایالات متحده مدت هاست تلاش می‌کنند توسعه خطوط ریلی در قفقاز جنوبی را برای دور زدن ایران و روسیه گسترش دهند. در این میان، با توجه به درگیری اخیر قره باغ و آغاز به کار کریدور زنگزور در ارمنستان، ترکیه نیز از برنامه ساخت خط آهن به نخجوان خبر داده که در نهایت به باکو می‌رسد.

مطابق با گزارش مجلس ایران، تنها در صورتی جاه طلبی‌های ترانزینی تهران محقق می‌شود که زیر ساخت‌های قدیمی، بودجه و قوانین نیز به موازات مسائل خارجی به روز شوند.