بالاخره یک قانون مهم درباره تغییر نگاه به تابعیت افراد ایرانی اجرایی شد

سرانجام «قانون اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی» در دوم مهر ۱۳۹۸ به تصویب مجلس شورای اسلامی و در تاریخ ۱۳۹۸/۷/۱۰ به تأیید شورای نگهبان رسید که در روزنامه رسمی، سال هفتاد و پنج شماره ۲۱۷۲۲، ویژه نامه شماره ۱۲۱۱ در روز شنبه مورخ ۲۰ مهر ۱۳۹۸ منتشر شد.

به گزارش «تابناک»، از سال ۱۳۱۳ که بخش سوم قانون مدنی تصویب شد، تابعیت ایران از پدر ایرانی به فرزند منتقل می‌شد، لکن با تصویب این قانون تمهیداتی اندیشیده شد که تابعیت از مادر ایرانی نیز منتقل شود. درباره اینکه چرا باید این قانون تصویب می‌شد دلایل زیاد و موجهی وجود داشت، از جمله بلاتکلیفی این فرزندان و زمینه سازی همین بلاتکلیفی برای وقوع و بروز جرایم در مناطق کم برخوردار از مهمترین آن‌ها بود.

تصویب این قانون همزمان بیم و امید‌های فراوانی را در جامعه به ارمغان آورد: بیم احتمال سوء استفاده از این قانون، تشویق ازدواج‌های غیررسمی، مشکلات ناشی از امید و آرزوی کودکان بلاتکلیف و زنان ایرانی که به هر دلیلی به ازدواج مردان غیرایرانی درآمده اند، امید به برخوردار شدن از حداقل حقوق شهروندی و بهره مندی خود و فرزندان ناشی از این ازدواج‌ها از افتخارات و مزایای ایرانی بودن. این احساس و تأمل دوگانه از زمان لازم الاجراشدن قانون تا به امروز، مانعی اساسی بر سر اجرای قانون و دستیابی به مقصود آن و اعطای تابعیت به افراد مشمول را موجب شد.

اما گویا بالاخره بعد از مدت‌ها تلاش و حتی بلاتکلیفی پس از تصویب، این قانون با تهیه آیین نامه اجرایی آن به مرحله اجرا درآمد و آن گونه که مسئولان مربوطه اظهار می‌دارند، اولین شناسنامه هم صادر شده است. مدیر کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری تهران از صدور و تحویل نخستین شناسنامه فرزند حاصل ازدواج زنان ایرانی با اتباع خارجی خبر داد.

منصور حاجی در تشریح صدور و تحویل نخستین شناسنامه فرزند حاصل ازدواج زنان ایرانی با اتباع خارجی گفت: به استناد قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، مصوبه سال ۱۳۹۸ مجلس شورای اسلامی ایران، نخستین شناسنامه ایرانی برای فرزندان مادر ایرانی مزدوج با اتباع خارجی در کشور توسط این اداره کل صادر و تحویل شد.

وی افزود: در اجرای قانون تابعیت مصوبه مجلس شورای اسلامی ایران، ۱۸۳۰۰ متقاضی این قانون در سایت اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری تهران و وزارت کشور ثبت نام کردند که به یاری خداوند متعال، اولین شناسنامه ایرانی در کشور توسط اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری تهران صادر و تحویل متقاضی مربوطه شد.

وی ادامه داد: از تعداد افرادی که در سایت فوق‌الذکر ثبت نام نموده اند، ۱۰۵۱ پرونده برای صدور شناسنامه ایرانی تشکیل و در حال انجام مراحل اجرایی بوده و ۱۴۰۰ پرونده نیز در دست اقدام است.

وی تاکید کرد: این اداره کل در راستای تحقق کامل مصوبه مجلس شورای اسلامی ضمن پاسخگویی به مراجعین و فرزندان مشمول قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، جهت اجرای دقیق این قانون با تمامی امکانات اقدامات لازم را انجام خواهد داد.

ماده واحده قانون «تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مرد‌های غیرایرانی» می‌گوید: فرزندان حاصل از ازدواج شرعی زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی، که قبل یا بعد از تصویب این قانون متولد شده یا می‌شوند، قبل از رسیدن به ۱۸ سال تمام شمسی، به درخواست مادر ایرانی در صورت نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) به تابعیت ایران درمی‌آیند؛ بنابراین، فرزندان مذکور پس از رسیدن به ۱۸ سال تمام شمسی در صورت عدم تقاضای مادر ایرانی می‌توانند تابعیت ایرانی را تقاضا کنند که در صورت نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) به تابعیت ایران پذیرفته می‌شوند. پاسخ به استعلام امنیتی باید حداکثر ظرف مدت ۳ ماه انجام شود و نیروی انتظامی نیز مکلف است نسبت به صدور پروانه اقامت برای پدر غیرایرانی در صورت نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) اقدام کند.

تبصره ۱- در صورتی که پدر یا مادر متقاضی در قید حیات نبوده و یا در دسترس نباشند، در صورت ابهام در احراز نسب متقاضی احراز نسب با دادگاه صالح می‌باشد.

تبصره ۲- افراد فاقد تابعیتی که خود و حداقل یکی از والدینشان در ایران متولد شده باشد، می‌توانند پس از رسیدن به ۱۸ سال تمام شمسی تابعیت ایرانی را تقاضا کنند که در صورت نداشتن سوء پیشینه کیفری و نیز نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) به تابعیت ایران پذیرفته می‌شوند.

معاونت حقوقی رئیس جمهور در راستای سیاست‌های دولت دوازدهم، مبنی بر پیگیری و دفاع از حقوق ملت و حقوق شهروندی و تلاش برای به اجرا درآوردن این حقوق اساسی و در راستای فراهم کردن زمینه اجرای قانون فوق، ضرورت تدوین آیین نامه‌ای را برای اجرای آن، مطرح و با همکاری دستگاه‌های مرتبط و فعالان اجتماعی و برگزاری نشست‌های کارشناسانه و اخذ نظر آن ها، آیین نامه اجرایی مربوطه را تدوین کرده که پس از پیگیری‌های مکرر، به تصویب هیات دولت رسید. با توجه به جنبه‌های فنی و تکنیکی مساله تابعیت و ابعاد حقوقی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن، این آیین‌نامه با دقت و با در نظر گرفتن هدف قانون‌گذار و ابعاد مختلف فوق تهیه شده است.

موارد زیر جزو مقررات این آیین نامه است؛

۱- فرزندان متولد شده در ایران باید از طریق استانداری‌ها نسبت به پیگیری امور اقدام نمایند.
۲- پیگیری امور فرزندان متولد شده در خارج از کشور از طریق نمایندگی‌های ایران در کشور‌های خارجی انجام می‌شود.
۳- درخواست قبل از ۱۸ سالگی توسط مادر و پس از آن راسا توسط فرزند ارائه می‌شود.
۴- قابل اعتراض بودن تصمیم مراجع امنیتی در فرض اعلام وجود مشکل امنیتی
۵- قابلیت تجدید درخواست در صورتی که اولین درخواست اعلام تابعیت مردود اعلام شود.
۶- استانداری محل اقامت زن ایرانی صلاحیت بررسی دارد.
۷- در صورت عدم اعلام صریح مشکل امنیتی ظرف سه ماه از سوی مراجع امنیتی به منزله بلامانع بودن است.
۸- پیگیری درخواست‌هایی که قبل از این قانون آغاز شده نیز بر اساس این آیین نامه ممکن است.
۹- امکان درخواست پروانه اقامت برای پدر فرزندان متولد از ازدواج زن ایرانی پیش بینی شده است.