کلیات
مسجد الاَقصی، از مساجد شهر بیت‌المقدس و نخستین قبله مسلمانان است. بنابر روایات، پیامبر اسلام (ص) از آنجا به معراج رفت. قرآن هنگام ذکر ماجرای معراج در سوره اسراء، از آن یاد کرده است. مسجد الاقصی نزد مسلمانان، یهودیان و مسیحیان محترم است؛ در احادیث اسلامی در کنار مسجد الحرام و مسجد النبی از مساجد بافضلیت دانسته شده و آمده است نمازگزاردن در آن با هزار نماز در مساجد دیگر برابر است.
یهودیان بر این باورند که بقایای معبد سلیمان زیر مسجد الاقصی قرار دارد. از نظر برخی مسیحیان، ویرانی مسجد الاقصی و ساخت معبد سوم سلیمان به‌جای آن، شرط ظهور مسیح است. ازاینرو برخی از یهودیان درصدد تخریب مسجد الاقصی و احیای معبد سلیمان به‌جای آن هستند. به‌سبب همین، نیرو‌های اسرائیلی از ورود مسلمانان به این مسجد جلوگیری می‌کنند. در سال ۱۹۶۹م یک یهودی مسجد الاقصی را به‌آتش کشید و برای همین، در تقویمجمهوری اسلامی ایران، ۳۱ مرداد، روز جهانی مسجد نامگذاری شده است.
ساختمانی که امروزه مسجد الاقصی نامیده می‌شود، در دوره عبدالملک بن مروان در قرن نخست قمری تأسیس شده و در دوره‌های مختلف بازسازی و تعمیر شده است.
موقعیت و نامگذاری
سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَ‌یٰ بِعَبْدِهِ لَیلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَ‌امِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذِی بَارَ‌کنَا حَوْلَهُ لِنُرِ‌یهُ مِنْ آیاتِنَا ۚ. إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ﴿۱﴾ (ترجمه:منزّه است آن [خدایی]که بنده‌اش را شبانگاهی از مسجد الحرام به سوی مسجد الاقصی-که پیرامون آن را برکت داده‌ایم- سیر داد، تا از نشانه‌های خود به او بنمایانیم، که او همان شنوای بیناست﴿۱﴾) سوره- اسراء، آیه۱.
مسجد الاَقصی در لغت به‌معنای دورترین مسجد، به مسجدی در شهر بیت المقدس فلسطین اشاره دارد که در جنوب شرقی شهر واقع شده است.
درباره علت نامگذاری آن به‌مسجد الاقصی، گفته‌اند که دوری مسافتش تا مکه و مسجدالحرام که در آن زمان محل استقرار پیامبر و مسلمانان بود، موردتوجه بوده است. به‌گفته برخی از محققان، منظور از مسجد الاقصی که در قرآن به کار رفته، محوطه وسیعی بوده که شامل مسجد صخره (محل عروج پیامبر)، رواق‌ها و... هم می‌شده است.
از این‌رو برخی از مفسران شیعه، منظور از مسجد الاقصی را که در آیه نخست سوره اِسراء به آن اشاره شده، بیت‌المقدس دانسته که حضرت داود و سلیمان آن را بنا کرده‌اند. در برخی روایات نیز از مسجد الاقصی با عنوان مسجد بیت‌المقدس یاد شده است. برخی گفته‌اند هنگام معراج پیامبر، بنایی به نام مسجد الاقصی نبوده و کلمه مسجد در آیه معراج، به‌معنای مکانِ پرستش و عبادتگاه بوده است. امروزه بنای مسقفی که در دوره عبدالملک بن مروان در محدوده حرم قدس ساخته شده، مسجد الاقصای مسقف یا مسجد الاقصی شناخته می‌شود و از محوطه‌ای که بنای مذکور، مسجد صخره، مسجد عمر در آن جای دارد، با نام مجموعه مسجد الاقصی یاد می‌شود.
فضیلت
مسجد الاَقصی نزد مسلمانان، مسیحیان و یهودیان محترم است. از نظر یهودیان بقایای معبد سلیمان، زیرِ مسجد الاقصی قرار دارد. مسلمانان معتقدند پیامبر اسلام از این مکان به معراج رفته است. تا پیش از تغییر قبله مسلمانان در سال دوم قمری، نخستین قبله مسلمانان همین بوده است. ازاینرو برخی شیعیان ایرانی در دوره قاجار و پهلوی، هنگام سفر حج، اماکن مذهبیِ بیت‌المقدس ازجمله مسجد الاقصی را هم زیارت می‌کرده‌اند. در احادیث، مسجد الاقصی در کنار مسجد الحرام، مسجد النبی و مسجد کوفه یکی از چهار مسجد بافضیلت دانسته شده است. در برخی احادیث مسجد کوفه وجود ندارد و مسجد الاقصی در کنار مسجد الحرام و مسجد النبی از مساجد سه‌گانه بافضیلت است. نمازگزاردن یک نماز در مساجد سه‌گانه برابر با هزار نماز در دیگر مساجد است. البته در منابع روایی شیعه، احادیثی درباره برتری مسجد کوفه بر مسجد الاقصی نیز وجود دارد.
تاریخچه
گفته‌اند نخستین بار حضرت داوود در محل مجموعه مسجد الاقصی، معبدی احداث کرد و حضرت سلیمان آن را تکمیل نمود که معبد سلیمان، معبد اورشلیم، معبد ایلیا و بقعه ایلیا خوانده می‌شده است. به‌گفته گوستاولوبون تاریخ‌دان قرن‌های نوزدهم و بیستم میلادی، قبل از فتح بیت‌المقدس توسط مسلمانان، در مجموعه مسجد الاقصی، کلیسایی به‌نام حضرت مریم وجود داشته است. بنابر اسنادی که از قرن نخست قمری، به‌جا مانده، بنای کنونی مسجد الاقصی در دوره امویان و در قرن نخست قمری ساخته شده است. به‌گفته ابن‌کثیر، مورخ قرن هشتم قمری، ساخت بنای مسجد، در سال ۶۶ق به‌دستور عبدالملک بن مروان (حکومت ۶۵-۸۶ق) آغاز شد و سال ۷۳ق پایان یافت. برخی تأسیس آن را به ولید بن عبدالملک (حکومت ۸۶-۹۶ق) نسبت داده‌اند. ابن‌کثیر نوشته است: عبدالملک با این هدف مسجد الاقصی و بنا‌های اطراف آن را احداث کرد که شامیان را از رفتن به حج بازدارد و آنان را به طواف پیرامون آن وادارد؛ چراکه عبدالله بن زبیر از حج برای تبلیغ برضد عبدالملک و بیعت‌گرفتن از حاجیان برای خود سود می‌جست. او در خطبه‌هایی در روز عرفه و ایام مِنا، با یاد‌کردن از لعنت پیامبر بر حَکم بن عاص، جد عبدالملک و دودمانش، شامیان را به خود متمایل می‌کرد.
مشخصات بنا
ساختمان مسجد الاقصی، مستطیل‌شکل است و ۸۰ متر طول و ۵۵ متر عرض دارد. ساختمان مسجد بر روی ۵۳ ستون مرمری و ۴۹ پایه بنا گردیده است. همچنین مسجد دارای راوق بزرگی است که بر فراز قسمت میانه آن گنبدی قرار دارد. ناصر خسرو (۳۹۴-۴۸۱ق) جهانگرد قرن پنجم قمری که در سال ۴۳۸ق از بیت‌المقدس دیدن کرده در سفرنامه خود توصیفاتی از مسجد الاقصی ارائه داده و از وجود خادمانی برای آن سخن گفته است.
بازسازی و تعمیر
ساختمان مسجد الاقصی در دوره‌های مختلف تعمیر و بازسازی شده است. عباسیان، فاطمیان، ایوبیان و عثمانیان ازجمله حکومت‌هایی هستند که آن را تعمیر و بازسازی کرده‌اند.
منصور دوانیقی، (حکومت: ۱۳۶-۱۵۸ق) و مهدی عباسی (۱۲۶-۱۶۹ق)، از خلفای عباسی، ساختمان مسجد الاقصی را که بر اثر زلزله تخریب شده بود، تعمیر و بازسازی کردند. همچنین برپایه کتیبه‌ای، به‌دستور الظاهر لاِعزاز دین الله از خلفای فاطمی، در سال ۴۲۶ق بر فراز مسجد الاقصی گنبدی ساخته شد و به‌دستور المستنصرلدین الله در سال ۴۵۸ق ایوان شمالی مسجد بازسازی گردید. در سال ۱۰۹۹م برابر با ۵۸۳ق، صلیبی‌ها، بیت‌المقدس را تصرف کردند و در قسمتی از محل مسجد الاقصی، کلیسا ساختند و از قسمت دیگر آن را به استراحت گاه سواران و انبار ذخایر تبدیل کردند. در سال ۵۸۹ق صلاح‌الدین ایوبی بیت‌المقدس را از آن‌ها پس گرفت، محراب مسجد را تجدیدبنا کرد، گنبد آن را کاشی‌کاری نمود و منبری چوبی در آن قرار داد. ممالیک و عثمانیان نیز مسجد الاقصی را بازسازی کرده‌اند.
یهودی‌سازی
یهودیان بر این باورند که بقایای معبد سلیمان، زیرِ مسجد الاقصی قرار دارد. از این‌رو برخی از آنان برای تخریب مسجد الاقصی و احیای معبد سلیمان تلاش می‌کنند. می‌گویند برخی از مسیحیان معتقدند که ویرانی مسجد الاقصی و ساخت معبد سوم سلیمان به‌جای آن، شرط ظهور مسیح است. ازاینرو نیرو‌های اسرائیلی از ورود مسلمانان به مسجد الاقصی جلوگیری می‌کنند. مسجد الاقصی نماد هویت اسلامی در بیت المقدس در برابر اسرائیل دانسته شده است. در ۲۱ آگوست سال ۱۹۶۹میلادی برابر با ۱۳۴۸ش، یک یهودی به نام دنیس مایکل ولیم روهان، مسجد الاقصی را آتش زد که به آسیب‌دیدن بخش‌هایی از مسجد و فروریختن سقف آن منجر شد. منبر قدیمی مسجد هم که متعلق به سال ۵۸۳ق بود، در این آتش سوخت. در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، سالروز آتش زدن مسجد الاقصی در ۳۱ مرداد برابر با ۲۱ آگوست، روز جهانی مسجد نامگذاری شده است.
در مورد مسجد الاقصی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
۱۲۰ هزارنمازگزار فلسطینی جمع 17 فروردین 1403، همزمان با روز جهانی قدس، به رغم کارشکنی‌های اشغالگران آخرین نماز جمعه ماه مبارک رمضان را در صحن‌های مسجد الاقصی اقامه کردند.
کد خبر: ۱۲۳۰۴۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۷
اشغالگران برای نخستین بار و همزمان با جنگ غزه به بهانه تشدید اعتراضات در قدس اشغالی و کرانه باختری و یورش صهیونیست‌های افراطی از امروز (پنجشنبه) برای ۱۶ روز متوالی مسجد الاقصی را خواهند بست.
کد خبر: ۱۲۲۹۱۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۹
به گفته وزارت اوقاف فلسطین با وجود تمام مشکلات و سخت‌گیری‌ها، امروز ۱۲۰ هزار نمازگزار نماز جمعه را در مسجد الاقصی اقامه کردند. / فرهیختگان
کد خبر: ۱۲۲۸۳۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۳
اقامه نماز مسلمانان فلسطین در مسجد الاقصی / فرهیختگان
کد خبر: ۱۲۱۵۲۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۲
معاون سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص یورش وزیر امنیت رژیم صهیونیستی مدعی شد که واشنگتن از این حضور نگران است.
کد خبر: ۱۱۸۵۲۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۶
سخنگوی وزارت امور خارجه در تشریح پروژه جهانی صهیونیست‌ها برای تعرض به مقدسات اسلامی، حضور وزیر کابینه رژیم صهیونیستی در مسجدالاقصی را اقدامی دیگر در روند تعدی به این مقدسات خواند و آن را محکوم کرد.
کد خبر: ۱۱۸۵۲۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۶
منابع خبری چهارشنبه شب از یورش صدها شهرک‌نشین صهیونیست به مسجدالاقصی خبر دادند.
کد خبر: ۱۱۸۵۱۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۵
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه هتک حرمت مجدد مسجد الاقصی توسط عضو افراطی کابینه رژیم آپارتاید صهیونیستی را محکوم کرد.
کد خبر: ۱۱۷۶۱۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۱
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بامداد دوشنبه از یورش وزرای کابینه رژیم صهیونیستی به مسجدالاقصی انتقاد کرد.
کد خبر: ۱۱۷۶۱۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۱
نظامیان صهیونیست به فلسطینیانی که برای اقامه نماز صبح وارد مسجدالاقصی می شدند حمله کردند.
کد خبر: ۱۱۷۱۱۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۵
آیت‌الله مکارم شیرازی با صدور پیامی همگان را به شرکت در راهپیمایی روز جهانی قدس دعوت کرد.
کد خبر: ۱۱۷۱۱۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۴
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی یکشنبه شب در اظهاراتی گفت که اوضاع در همه جبهه‌ها پیچیده است.
کد خبر: ۱۱۷۰۶۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۱
با استقرار بیشتر نظامیان صهیونیستی در اطراف حرم مبارک مسجدالاقصی و هم‌زمانی آیین عید پسح یهودیان تندرو با مراسم اعتکاف فلسطینیان در ماه رمضان، خشونت‌ها ضد نمازگزاران تشدید شد.
کد خبر: ۱۱۷۰۶۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۱
رئیس مجلس شورای اسلامی ضمن محکومیت هتک حرمت به مسجدالاقصی و حملات وحشیانه نظامیان رژیم صهیونیستی به غزه و جنوب لبنان گفت: آحاد مسلمین جهان یکدل و یکصدا پشتیبان برادران و خواهران مقاوم خود در فلسطین هستند و در روز قدس امسال نیز راهپیمایی های باشکوه آنان همچون گذشته نشان خواهد داد که آرمان قدس شریف بالنده تر و نفرت از رژیم صهیونیستی زنده‌تر از هر زمانی است.
کد خبر: ۱۱۷۰۵۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۰
نمایندگی ایران در سازمان ملل در توییتی نوشت: شورای امنیت برای دهه‌ها از انجام مسئولیت‌های خود در پاسخگویی به جنایات رژیم اسرائیل به دلیل حمایت بی‌دریغ ایالات متحده اجتناب کرده است.
کد خبر: ۱۱۷۰۲۲۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۸
وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگوی تلفنی با دبیرکل سازمان همکاری اسلامی، خواستار برگزاری نشست اضطراری برای رسیدگی به تعرض اخیر رژیم صهیونیستی به مسجدالاقصی شد.
کد خبر: ۱۱۷۰۲۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۸
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه چهارشنبه شب در واکنش به حمله صهیونیست‌ها به مسجدالاقصی گفت: توهین به مسجد الاقصی و پایمال شدن حرمت حرم شریف برای ما خط قرمز است.
کد خبر: ۱۱۷۰۱۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۷
یک سازمان مربوط به امور اسیران فلسطینی بامداد چهارشنبه گزارش داد که در حمله صهیونیست ها به مسجد الاقصی تاکنون ۴۰۰ تن توسط نظامیان رژیم اپارتاید تل آویو بازداشت شدند.
کد خبر: ۱۱۶۹۹۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۶
یورش وحشیانه رژیم صهیونیستی به معتکفان در مسجد الاقصی و بیرون راندن نمازگزاران با خشونت و ضرب و جرح ، واکنش کشورهای مختلف منطقه را در پی داشته و خواستار واکنش جامعه جهانی به این جنایت شدند.
کد خبر: ۱۱۶۹۹۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۶
منابع فلسطینی در قدس اشغالی در جنایتی تازه از تیراندازی نظامیان اشغالگر به سمت یک جوان فلسطینی در مقابل یکی از صحن‌های مسجد الاقصی خبر می‌دهند؛ صهیونیست‌ها قصد بستن مسجد الاقصی را دارند.
کد خبر: ۱۱۶۹۴۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۲
