در مورد طاق بستان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

 

کلیات

طاق‌بستان (به کردی: تاقوەسان) مجموعه‌ای از سنگ‌نگاره‌ها و سنگ‌نوشته‌های دورهٔ ساسانی است که در ایران در محله طاق‌بستان در شمال شرقی شهر کرمانشاه و در غرب ایران واقع شده‌است. این مجموعه در قرن سوم میلادی ساخته شده‌است و ارزش هنری و تاریخی زیادی دارد. چند صحنهٔ تاریخی از جمله تاج‌گذاری خسرو پرویز، تاج‌گذاری اردشیر دوم، تاج گذاری شاهپور دوم و سوم و هم‌چنین چند سنگ نوشته (کتیبه) به خط پهلوی کتیبه‌ای و مراسم شکار گراز توسط سوار کاران و نواختن موسیقی با آلات موسیقی چنگ در آن حک شده‌است. وجود کوه و چشمه و دریاچه‌ای که در کنار آن قرار دارد، این مکان را به گردش‌گاهی زیبا تبدیل نموده که از زمان‌های دیرین تا به امروز مورد توجه بوده‌است. طاق‌بستان یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین آثار باستانی ایران به‌حساب می‌آید.

تاریخچه

طاق‌بستان در زبان کردی کرمانشاهی تاق‌وه‌سان گفته می‌شود. «طاق» همان «طاق»، «وه» بمعنی «از» و «سان» بمعنی «سنگ» است و به این ترتیب «طاق‌وه‌سان» در زبان کردی «طاق سنگی» یا «طاقی از سنگ» معنا می‌دهد.

این مجموعه در سدهٔ سوم میلادی ساخته شده‌است. شاهان ساسانی نخست نواحی اطراف تخت جمشید را برای تراشیدن تندیس‌های خود برگزیدند، اما از زمان اردشیر دوم و شاهان پس از او، طاق‌بستان را انتخاب کردند که در مسیر جادهٔ ابریشم قرار داشت و دارای طبیعتی سرسبز و پرآب بود که امروزه نیز به همین شکل است.

هنر نقاشی و موسیقی

سنگ‌نگارهٔ شکارگاه سلطنتی طاق بستان نخستین تابلوی سنگی با رعایت قاعده و اصول نقاشی در جهان به حساب می‌آید. در این حجاری خسرو سوار بر شبدیز به گونه‌ای است که گویی اثر از روی نقاشی، نقش شده‌است. هم‌چنین در طاق بزرگ آثاری از زنان موسیقی دان به چشم می‌خورد که به نواختن چنگ و سازهای بادی مشغول هستند. در قسمتی دیگری از طاق بزرگ صحنهٔ شکار گراز به چشم می‌خورد که از نظر حرکت و نمایش از جمله شاهکارهای هنر سنگ‌نگاری به‌شمار می‌رود، که در سبک هنری، نزدیک به سبک نقاشی بر روی دیوار است.

پوشاک استفاده شده

با مطالعهٔ تحلیلی در نقش‌برجسته‌های طاق بستان، لباس رنگارنگ سوار با نخ‌های زرّین بافته شده و دارای سبک‌های لوزی شکل و تزئین کاملاً هندسی است. در صحنهٔ شکار گراز شاه لباسی در تن دارد که پارچهٔ آن مزین به نقش سیمرغ در نشانه‌های دایره‌وار است. لباس پاروزن‌ها نیز نقش‌های نمایشی دارد. در نقش برجسته‌ای در دیوارهٔ جانبی طاق بستان، زیور تشریفاتی جامهٔ پادشاه که بر تخت نشسته درون شمهٔ مرکزی به روی قرصی از بلور مهر کنی شده و با انواع زردوزی و گل‌اندازهای تنگ هم، تزئین فراوان یافته و جامه‌های ملتزمان و فیل‌سواران با نگاره‌های گیاهی و پرندگان، دست‌دوزی شده‌است.

بخش‌ها

نقش‌برجستهٔ تاج‌گذاری اردشیر دوم

این نقش برجسته نخستین نقش برجستهٔ طاق‌بستان است که در کنار طاق کوچک قرار دارد. در سمت راست ایوان کوچک، سنگ‌نگاره‌ای وجود دارد که صحنه تاج‌ستانی اردشیر دوم، نهمین شاه ساسانی را نشان می‌دهد. در این صحنه، شاه ساسانی به حالت ایستاده با صورتی سه ربعی و بدنی تمام رخ در مرکز صحنه نقش شده که دست چپ را بر روی قبضهٔ شمشیر گذاشته و با دست راست حلقهٔ روبان‌داری را از اهورا مزدا می‌گیرد، درحالی که میترا با هاله‌ای از نور در سمت چپ، پشت سر او قرار دارد. زیر پای اردشیر دوم، ژولیان امپراتور روم که در جنگ اسیر شده‌است، قرار دارد. شاه ساسانی چشمانی درشت و ابروانی برجسته دارد. ریش او مجعد و موهای سرش به صورت انبوه بر روی شانه‌ها آویخته شده‌است. وی گوشواره‌ای بر گوش و گردن‌بندی در گردن و دست‌بندی در مچ دارد. گوشوارهٔ او به شکل حلقهٔ مدوری است که گوی کوچکی به آن آویزان است. گردن‌بند او نیز شامل یک ردیف مهره‌های مرواریدی درشت است. از قرار معلوم امشاسپند واسط بین آدمیان و اهورا مزدا، و هومن (بهمن) بوده‌است چه در گزیده‌های زاتسپرم می‌خوانیم: «وهومن زرتشت را به آسمان برین فراز برد که همه روشنی بود، که فروغ جاویدان و بی‌انتها بود که اهورا مزدا بود به سان روشنایی محض و خالص» (تاریخ مطالعات ایرانی، هاشم رضی صفحه ۲۴۶). لذا تصویر پشت سر اردشیر دوم، امشاسپند وهومن است.

 

طاق بزرگ

مهم‌ترین اثر در طاق بستان، طاق بزرگ با سنگ نگارهٔ تاج‌گذاری خسرو پرویز است که دارای ایوانی با فضای مستطیل به عرض ۷ متر و ۸۵ سانتیمتر، ارتفاع ۱۱ متر و ۹۰ سانتیمتر و عمق ۷ متر و ۶۵ سانتیمتر است که در کنارهٔ ورودی طاق، سنگ نگاره‌ای از فرشتگان بال‌دار، درخت زندگی، مجالس شکار گراز و شکار مرغان و ماهیان در مرداب و نقش‌های فیل، اسب و قایق می‌باشد که حاکی از مراسم بزم و شادی است.

در زیر نقش تاج‌گذاری خسرو پرویز سواری زره‌پوش سوار بر اسب قرار دارد.

در این تصویر شاه در میان و در سمت راست وی فروهر قرار دارد. فروهر تاجی کنگره‌دار بر سر دارد و حلقه فر ایزدی را به شاه می‌دهد. لباس شاه و نگاره فروهر تا حدی یک‌سان است. هر دوی آن‌ها شلواری چین‌دار به پا دارند که توسط بندی به مچ پایشان چسبیده‌است. هم‌چنین هر دو دارای کمربند و دست‌بند هستند. در سمت چپ شاه، میترا قرار دارد.

در سترگ‌ترین طاق، سه تندیس مشاهده می‌شود. شاه در میان، فروهر در سوی راست وی، که مانند تاج‌گذاری اردشیر دوم است و آناهیتا در سوی چپ شاه. آناهیتا ایزدبانوی آب‌هاست و نماد خرمی و سرسبزی.

 

طاق کوچک

طاق کوچک در میان سنگ نگاره تاج‌گذاری اردشیر دوم و طاق بزرگ قرار دارد که دارای فضای مستطیل شکل به عرض ۵ متر و ۸۰ سانتیمتر و ارتفاع ۵ متر و ۳۰ سانتیمتر است و مراسم تاج‌گذاری شاهپور دوم و سوم را به تصویر می‌کشد، این طاق دارای دو نقش در بالای دیوارهٔ طاق و دو کتیبه است. این کتیبه‌ها به خط پهلوی کتیبه‌ای هستند و برگردان آن به فارسی چنین است:

برگردان سنگ نبشتهٔ شاهپور دوم (۹ سطر در پهلوی)
این پیکری است از بغ مزداپرست. خدایگان شاپور،
شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد.
فرزند بغ مزداپرست، خدایگان هرمز،
شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد،
نوهٔ خدایگان نرسه شاه شاهان

برگردان سنگ نوشتهٔ شاهپور سوم (۱۳ سطر در پهلوی)
این پیکری است از بغ مزداپرست، خدایگان شاپور،
شاهنشاه ایران و انیران که چهر (نژاد) از ایزدان دارد،
فرزند بغ مزداپرست خدایگان شاپور،
شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد،
نوهٔ خدایگان هرمز شاهنشاه

 

چشمه و دریاچۀ طاق‌بستان

محوطهٔ چشمهٔ طاق‌بستان

در محوطهٔ طاق‌بستان و در شرق طاق‌ها چشمه‌ای وجود دارد که آثار تاریخی دیگری در آن به چشم می‌خورد. در ضلع شرقی طاق‌ها پلکانی سنگی در دل کوه تراشیده شده که از ۷۸ پله تشکیل شده‌است. همچنین یک طاقچهٔ سنگی در دیوارهٔ بالادست محوطهٔ چشمه وجود دارد که احتمال دست‌کند بودن آن داده شده و در آبان ۱۳۹۸، نقش‌برجستهٔ جدیدی در آن کشف شده‌است. سنگ‌نگاره تصویری شبیه به یک انسان را نشان می‌دهد که دستانش را به سوی آسمان باز کرده و شیئی در دست دارد. چند حرف نیز در کنار این سنگ‌نگاره وجود دارد که به گفتهٔ باستان‌شناسان به حروف لاتین شبیه بوده و ناخوانا است. قدمت این سنگ‌نگاره به درستی مشخص نیست. علاوه بر این نقش‌برجستهٔ دیگری نیز در کنار پلکان سنگی جنب چشمه وجود دارد که شباهت بسیاری به نقش‌برجستهٔ تازه‌ مکشوف دارد.

خشک شدن چشمه

در تابستان ۱۳۹۴ چشمۀ طاق‌بستان به صورت ناگهانی خشک شد. پس از شش سال در ۱۷ مرداد ۱۴۰۰ نیز مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان کرمانشاه اعلام کرد که این چشمه به دلیل بارش بسیار کم و خشکسالی بار دیگر در آستانۀ خشک شدن قرار گرفته و دبی آن از ۷۰۰ تا ۸۰۰ لیتر در ثانیه در سال‌های پربارش، به ۷۰ تا ۸۰ لیتر در ثانیه رسیده‌است. وی اعلام کرد که شرکت آب و فاضلاب استان کرمانشاه به دنبال وقوع خشکسالی و افت دبی تعدادی از منابع آبی شهر قصد داشته از آب چشمۀ تاق‌بستان برای تأمین آب آشامیدنی شهر کرمانشاه استفاده کند، اما دبی این چشمه به قدری کم بوده که آب خروجی حتی تا تصفیه‌خانه نیز نمی‌رسیده‌است. میانگین دبی آب چشمۀ طاق‌بستان از ۴۲۷ لیتر در ثانیه در سال آبی گذشته (۱۳۹۸-۱۳۹۹) به ۴۶ لیتر در ثانیه در سال ۱۴۰۰ رسیده‌است.

پرندگان مهاجر

در پاییز ۱۴۰۰ برای نخستین بار یک پرندۀ‌ مهاجر دریاچۀ طاق‌بستان را برای کوچ فصلی خود انتخاب کرد. در اواخر آبان ۱۴۰۰ یک باکلان که پرنده‌ای آبزی آسیایی دارای منقاری دراز و پر و بالی تیره است و به نظر می‌رسید که یا از گروه جدا شده و یا اینکه به تنهایی سفر کرده، چند روز در دریاچۀ طاق‌بستان اقامت کرد.

آسیب‌ها

آسیب‌های انسانی

نقش برجستهٔ محمد علی میرزا

در بالای این تابلوی حجاری بسیار نفیس، متأسفانه در زمان قاجار دستکاری‌هایی صورت گرفته و تصاویری را حجاری کرده‌اند که لطمه فراوانی به طاق‌بستان وارد کرده‌است. تصویر یک حاکم خودخواه در زمان قاجار که خواسته‌است از خود زیر این طاق یادگاری گذاشته باشد.

این حجاری، مجسمهٔ محمدعلی دولتشاه پسر فتحعلی شاه قاجار را نشان می‌دهد. تصویر چنان نامناسب و بی‌ارزش است که حتی ناصرالدین شاه در سفرنامه خود در این باب چنین نوشته‌است:

بالای این صفحه آغاغنی، خواجه پاشی محمد علی میرزای مرحوم، که از طوالش گیلان بوده، زحمت کشیدن صورت مرحوم شاهزاده را نشسته و حشمت الدوله پسرش و پسر کوچک‌تر را داده‌است حجاری نموده. خود آغاغنی را هم با هیئت مکروه ایستاده در جلوی شاهزاده نقش کرده‌اند. طوری به او بیفتاده که واقعاً مهوع است و طاق را ضایع کرده‌است و بس‌که بد حجاری شده روی اشکال را رنگ‌آمیزی کرده‌اند. الحق مایه تضییع طاق شده‌است.

— .

عمارت مسعودیه

تا دوره قاجار در منطقه طاق بستان اثری از بناهای دیگر دیده نمی‌شود. در نقاشی‌هایی اوژن فلاندن که در دوره محمدشاه قاجار از طاق بستان کشیده‌است، اثری از بناهای دیگر نبوده‌است.

در میانه‌های دوره قاجاریه این بنا که به نام عمارت مسعودیه شناخته می‌شد؛ توسط امام قلی میرزا عمادالدوله حاکم وقت کرمانشاه ساخته شد. در سال ۱۳۴۲ به منظور نمایان ساختن آثار باستانی و آزادسازی چشمهٔ آناهیتا تخریب شد. رومن گیرشمن و هیئت همراه وی بر پایه فرضیه‌های باستان‌شناسی بنای مسعودیه کرمانشاه در کنار طاق بستان را تخریب کردند.

آسیب‌های طبیعی

به دلیل حرکت زمین در این منطقه بر دیواره‌های طاق بزرگ و طاق کوچک، ترک‌هایی ایجاد شده‌است که به مرور زمان و با تجمع خزه‌ها بر دیواره‌های آن باعث محو شدن بخشی از نقوش این طاق‌ها شده‌است و این روند با نفوذ آب به داخل ترک‌ها تشدید شده؛ باعث شده باستان شناسان به فکر مرمت این بنا باشند.

در مورد طاق بستان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

#فوتو_نیوز_تابناک
از وزیر معاونش را فرستاد و کنسرت برگزار شد تا فروش جدید خودرو نداریم، برنامه روسیه و چین برای نصب نیروگاه هسته‌ای روی ماه، فرونشست ۳ کیلومتری زمین در ورامین، میشل اوباما کاندیدا نمی‌شود، خارج کردن تومور ۳.۵ کیلویی از کلیه یک بیمار و...؛ «فوتو نیوز» نیمه اسفند پیش روی شماست.
کد خبر: ۱۲۲۵۵۴۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۵

طاق بستان یکی از ارزشمندترین آثار تاریخی ایران است که در شهر کرمانشاه واقع شده است، بنایی باشکوه و جادویی از دوره ساسانیان که هر ساله پذیرای گردشگران داخلی و خارجی زیادی است. طاق بستان ، یک یادگار تاریخی از زمانهای گذشته و از دوران ساسانیان که در قرن سوم میلادی ساخته شده، است. این مجموعه در شمال غربی شهر کرمانشاه و در دامنه ی کوهی به همین نام قرار گرفته است./ فرزاد منتی
کد خبر: ۱۲۰۷۸۶۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۱

طاق بستان یکی از مکان‌های دیدنی کرمانشاه است و از نقش برجسته‌های مهم باقی مانده از دوره ساسانیان محسوب می‌شود که در شمال شهر کرمانشاه قرار گرفته و ۱۵ دیماه سالگرد ثبت ملی این اثر تاریخی است.این مجموعه نقوش بر دامنه کوه و در کنار دریاچه‌ای قرار دارد که به دریاچه طاق بستان شناخته می‌شود.
کد خبر: ۱۱۵۸۳۸۳   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۱۷

طاق‌بستان به معنی طاق درست شده از سنگ، مجموعه‌ای از سنگ‌نگاره‌ها و سنگ‌نوشته‌های دوره ساسانی است که در شمال شرقی شهر کرمانشاه واقع شده است و در این مجموعه دریاچه‌ای نیز قرار دارد. به دلیل برداشت‌های بی رویه، کاهش بارندگی و خشکسالی دریاچه طاق بستان نیز در حال خشک شدن است درحالیکه طی سالیان گذشته چشمه‌های این دریاچه همواره تأمین کننده آب شهر کرمانشاه بوده است.
کد خبر: ۱۱۵۰۱۴۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۲۲

اردیبهشت‌ماه سراسر ایران دیدنی است و یکی از این نقاط طاق بستان کرمانشاه است. امیررضا احمدی این تصاویر را ثبت کرده که دیدن آنها خالی از لطف نیست.
کد خبر: ۱۱۱۶۵۶۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۰

آیین جهانی نوروز با حضور نمایندگان یونسکو و گردشگران داخلی و خارجی در محوطه تاریخی طاقبستان برگزار شد. آیین نوروز در ۱۲ کشور جهان برگزار می‌شود و در راستای معرفی این آیین، جشن هایی در مسیر تاریخ و تمدن ایران زمین برگزار می‌شود که کرمانشاه هم به عنوان یکی از سه شهر مسیر گردشگری تاریخ و تمدن ایران، میزبان کاروان این جشن بود. همچنین گردشگران و نمایندگان یونسکو از معبد آناهیتا و کاروانسرای بیستون بازدید کردند.
کد خبر: ۱۱۱۰۰۴۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۶

بلوار طاق‌بستان خیابانی در شهر کرمانشاه و طولانی‌ترین بلوار جنگلی در ایران است که از میدان طاق‌بستان در شمال این شهر آغاز شده و تا پل لب آب امتداد می‌یابد. طول این بلوار ٣۶۰۰ متر است.
کد خبر: ۱۱۰۷۱۲۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۹

در ارتفاعات طاق بستان نزدیک شهر کرمانشاه گله ای از گرگاس‌ها (گرگ‌های دورگه که از آمیزش سگ و گرگ به وجود می‌آیند) تردد می‌کند؛ گله که به گفته کارشناسان محیط زیست تهدیدی جدی برای حیاط وحش و انسان ها هستند.
کد خبر: ۱۰۹۴۷۹۳   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۰۲

تصاویر مجموعه تاریخی طاق‌بستان در شمال غربی شهر کرمانشاه را نشان می دهد. محوطه تاریخی طاق بستان مجموعه‌ای از سنگ‌نگاره‌ها و سنگ‌نوشته‌های دورهٔ ساسانی است که در مجاورت با کوه، دریاچه و درختان کهنسال خود جذابیت فراوانی برای گردشگران و عکاسان دارد.ذبا افزایش ویروس کرونا، اماکن تاریخی به دلیل رعایت موازین بهداشتی تعطیل شدند. این مجموعه عکس، محوطه این اثر ملی در پاییز هزار رنگ، بدون حضور گردشگران را نشان می دهد.
کد خبر: ۱۰۲۱۲۳۴   تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۴

طاق‌بستان، تاریخی مصور در دل کوه شامل یک سنگ نگاره و دو طاق سنگی و چند سنگ نبشته متعلق به دوره ساسانیان در دل کوهی در شمال غربی شهر کرمانشاه است که این روزها حال و روز خوشی ندارد. مرمت‌های نادرست، قطع درختانِ قدیمی محوطه و حالا شکافتن دل کوه در مجاورت طاق بستان برای ایجاد تله کابین و حتی از بین رفتن تدریجی پهنه‌ی زرد حریم طاق‌بستان که جهانی‌شدن‌اش را هم زیر سوال می‌برد، هر روز به حال ناخوش این محوطه دامن می‌زند. هر چند طرحِ اولیه نصبِ تله‌کابین بر فراز طاق بستان در طول سال‌های گذشته به تصویب رسیده و حتی امضای برخی از اعضای شورای فنی سازمان وقت میراث فرهنگی نیز روی صورتجلسه‌ی آن حک شده است، اما با باز شدن تدریجیِ داستانِ آن‌چه که قرار است به مرور این وسیله‌ی درآمدزای سرگرم‌کننده برای طاق‌بستان به ارمغان ببرد، در نخستین به اما و اگرهای ثبت جهانی‌اش طعنه می‌زند و به مرور این محوطه‌ی تاریخی را با آسیب‌های زیادی روبه‌رو می‌کند. و حالا از یک سو متولیان شهری استان در حال پینه‌دوزی تکه‌های ناهمخوان در این محوطه تاریخی‌اند تا تکه‌ی آخر طاق‌بستان را زشت‌تر بر تن آن بدوزند و از سوی دیگر گویا مسوولان شهری کرمانشاه قصد دارند طاق بستان را با وصله پینه‌های جدیدش به یونسکو بفرستند!
کد خبر: ۹۸۶۱۴۸   تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۰۳

کد خبر: ۹۱۱۰۵۵   تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۴/۲۱

طاق‌بستان مجموعه‌ای از سنگ نگاره‌ها و سنگ نوشته‌های دورهٔ ساسانی است که در محله طاق‌بستان در شمال غربی شهر کرمانشاه واقع شده‌است. این مجموعه در قرن سوم میلادی ساخته شده‌است و ارزش هنری و تاریخی زیادی دارد. چند صحنهٔ تاریخی از جمله تاج‌گذاری خسرو پرویز، تاج‌گذاری اردشیر دوم، تاج گذاری شاهپور دوم و سوم و هم‌چنین چند سنگ نوشته (کتیبه) به خط پهلوی کتیبه‌ای و مراسم شکار گراز توسط سوارکاران و نواختن موسیقی با آلات موسیقی چنگ در طاق بستان حک شده‌است.
کد خبر: ۷۸۵۰۰۵   تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۱/۰۴

کد خبر: ۷۷۵۴۱۷   تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۲۹

اتفاقی باور ناپذیر که اعتراضاتی را رقم زده است؛
چشمه و کوهی که هزاران سال بر جا بوده چرا باید با دخالت و ندانم کاری و سوء مدیریت به این روز افتد؟ و اثر گرانقدر و تاریخی و هویتی ای که بر آن کوه نقش بسته چرا تا به این حد نا به سامان است؟ در حالی که گفته می شود چندین میلیارد تومان برای مرمت آن هزینه شده است؟
کد خبر: ۵۶۳۶۰۱   تاریخ انتشار : ۱۳۹۴/۱۱/۰۶

nabzefanavari
ostanha
bato
farhangi
jahan
economic
sport
social
parliment
نبض بورس - داخلی - ستون چپ