در مورد احتکار در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

 

کلیات


احتکار (Hoarding)، در علم اقتصاد، عمل تحصیل و نگه‌داری منابع کم‌یاب است. محتکران این کار را با این احتمال که بتوانند برای کسب سود به مشتریان کالای گرانتر بفروشند انجام می دهند؛ اقدامی که خلاف قانون و نیز شرع است.

احتکار در لغت از ریشۀ «حکر» گرفته شده که به معنای ظلم، عسر، سوء معاشرت آمده است. از نظر حقوقی احتکار، عبارت است از این که کسی کالای مورد احتیاج و ضروری عامه را زیاده از مصرف خود داشته و برای جلوگیری از فروش به دولت یا مردم، پنهان کند. در شرایط اقتصادی کنونی که نرخ تورم رو به افزایش است، در بازار اقتصادی ایران و در حوزه های مختلف شبیه بازار لوازم خانگی، بازار میوه، بازار گوشت، بازار پوشاک و... احتکار به کرات در حال رخ دادن است.



احتکار در قانون


پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تصویب قانون «حدود صلاحیت دادسرا و دادگاه‌های انقلاب» مصوب ۱۱/۲/ ۱۳۶۲ رسیدگی به جرائم گرانفروشی و احتکار ارزاق عمومی در صلاحیت دادگاه‌های انقلاب اسلامی قرار گرفت. اما پس از هجوم ارتش بعثی  عراق به خاک جمهوری اسلامی ایران و رواج بازار احتکار و کمبود و نایابی برخی از اجناس و تهیّۀ آن از بازار سیاه باعث گردید که قانونگذار در تاریخ ۲۳/ ۱/ ۱۳۶۷، قانون تشدید مجارات محتکران و گرانفروشان را به تصویب رساند. نظر به اینکه مدت اجرای مقررات اخیر الذکر از تاریخ لازم الاجراء بودن پنج سال تعیین گردیده بود لذا در تاریخ ۱۹/ ۹/ ۶۹ قانون «مجازات اخلال گران در نظام اقتصادی کشور» تصویب گردید که در بند ب. مادۀ ۱ آن اخلال در امر توزیع مایحتاج عمومی از طریق گرانفروشی کلان ارزاق یا سایر نیازمندی‌های عمومی و احتکار عمده ارزاق یا نیازمندی‌های مزبور و پیش خرید فراوان تولیدات کشاورزی و سایر تولیدات مورد نیاز عامه و امثال آن‌ها به منظور ایجاد انحصار یا کمبود آنها، جرم محسوب شده و مرتکب به مجازات‌های مقرر در این قانون محکوم می‌شود.

عمل مرتکب، فعل مثبت مادی خارجی است که به صورت جمع و نگهداری ارزاق مورد نیاز و ضروری به قصد افزایش قیمت و پیش خرید فراوان تولیدات کشاورزی و سایر تولیدات مورد نیاز عامه و امثال آن‌ها به منظور ایجاد انحصار یاکمبود در عرضۀ آن‌ها تجلی می‌یابد. بدین ترتیب زمانی احتکار جرم است که موجب آشفتگی در نظام جامعه و ایجاد بازار سیاه گردد و موجب تضییق و دشواری عامه مردم گردد، وگرنه در مورد فراوانی که عرضۀ بی‌رویه کالا چه بسا موجب اتلاف مال شود، نه تنها جرم نیست بلکه از جهاتی منطبق با موازین عقلانی است.

 

شرایط جرم انگاری احتکار


زمانی احتکار جرم است که موجب آشفتگی در نظام جامعه و ایجاد بازار سیاه گردد و موجب تضییق و دشواری عامه مردم گردد، وگرنه در مورد فراوانی که عرضۀ بی‌رویه کالا چه بسا موجب اتلاف مال شود، نه تنها جرم نیست بلکه از جهاتی منطبق با موازین عقلانی است.

هدف اصلی احتکار برای فروشندگان، منفعت طلبی از تمایل و شتابی است که خریداران در اثر باور کردن کمیابی کالا از خود نشان داده و به ذخیره سازی و نگهداری کالا می‌پردازند.

موضوع جرم احتکار، ارزاق یا سایر نیازمندی‌های عمومی افراد جامعه است. مقنن یا تأسی از نظر فق‌های معاصر قائل به تفکیک شده و ارزاق مورد نیاز و ضروری عامه مردم را شامل گندم، جو، کشمش، خرما و روغن حیوانی و نباتی دانسته و کسانی را که اقدام به جمع و نگهداری آن‌ها به قصد افزایش قیمت نمایند محتکر می‌شناسد؛ و اگر کالا‌های دیگری غیر از پنج مورد مذکور را که مورد احتیاج ضروری عامه است به قصد افزایش قیمت یا امتناع از فروش به مردم و یا خودداری از فروش به دولت پس از اعلام نیاز دولت حبس و امساک نماید، در حکم محتکر محسوب و از این حیث به مجازات محتکر محکوم خواهند شد. در نتیجه ارزاق مورد نیاز و ضروری عامه هر نوع کالائی است که برای مصرف افراد جامعه ضرورت دارند.


عنصر معنوی جرم احتکار


جرم احتکار از جمله جرائم عمدی است؛ و برای اینکه احتکار جرم تلقی شود نه تنها می‌بایست سوء نیت عام مرتکب که دلالت به ارتکاب عمل جمع‌آوری و نگهداری ارزاق مورد نیاز و ضروری عامه مردم به منظور نفع شخصی و به قصد افزایش قیمت است، تحقق یابد، بلکه می‌بایست سوء نیت خاص او که همانا ایجاد انحصار یا کمبود در عرضۀ آن‌ها به جهت اخلال در امر مایحتاج عمومی جامعه است نیز محقق شود.


مجازات محتکر


اگر اخلال در امر توزیع مایحتاج عمومی از طریق احتکار عمدۀ ارزاق یا سایر نیازمندی‌های عمومی به قصد ضربه زدن به نظام و یا به قصد مقابله با آن و یا با علم به مؤثر بودن اقدام در مقابله با نظام مزبور باشد، مرتکب یا مرتکبین محارب و مفسد فی الارض شناخته شده و به مجازات اعدام محکوم خواهند شد؛ و در غیر اینصورت به حبس از پنج تا بیست سال محکوم شده و در هر دو مورد دادگاه به عنوان جزای مالی به ضبط کلیه اموالی که از طریق خلاف قانون بدست آمده است، حکم خواهد داد.

ضمناً دادگاه می‌تواند علاوه بر جریمۀ مالی و حبس، مرتکب را به ۲۰ تا ۷۴ ضربه شلاق در انظار عمومی محکوم نماید. در مواردی که اخلال در امر توزیع مایحتاج عمومی از طریق احتکار عمده یا کلان یا فراوان ارزاق یا نیازمندی‌های عمومی نباشد مرتکب به دو تا پنج سال حبس و ضبط کلیۀ اموال که از طریق غیرقانونی به دست آمده است به عنوان نقدی محکوم خواهد شد. اگر این اقدامات از طرف شخص یا اشخاص حقوقی اعم از خصوصی یا دولتی یا نهاد‌ها یا تعاونی‌ها و غیراین‌ها انجام گیرد، فرد یا افرادی که در انجام این اقدامات عالماً و عامداً مباشرت یا شرکت یا به گونه‌ای دخالت داشته باشند، بر حسب اینکه اقدام آن‌ها با قسمت اول یا دوم مادۀ ۲ قانون مجازات اخلال گران در نظام اقتصادی کشور منطبق باشد به مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهند شد. در این موارد اگر مدیر یا مدیران و بازرس یا بازرسان و بطور کلی مسؤول یا مسؤولین ذیربط که به گونه‌ای از انجام تمام یا قسمتی از اقدامات مزبور مطلع شوند و در زمینۀ جلوگیری از آن یا آگاه ساختن افراد یا مقاماتی که قادر به جلوگیری هستند اقدام فوری و مؤثری انجام ندهند و از انجام تکلیف مقرر خود داری کرده یا با سکوت خود به تحقق جرم کمک کنند معاون جرم محسوب شده و حسب مورد برابر مقررات مادۀ ۷۲۶ قانون مجازات اسلامی به حداقل مجازات مقرر در هر مورد محکوم خواهند شد.

هدف اصلی احتکار برای فروشندگان، منفعت طلبی از تمایل و شتابی است که خریداران در اثر باور کردن کمیابی کالا از خود نشان داده و به ذخیره سازی و نگهداری کالا می‌پردازند.


احتکار در قرآن


در قرآن مجید به طور صریح و مکرربه کم فروشی اشاره شده و به شدت تقبیح گردیده است و بالاتر از آن قرآن کریم کم‌فروشی را موجب ویران شدن شهر و نابود شدن قوم آن معرفی کرده است؛ و در شش سوره از ۱۱۴ سوره قرآن کم فروشی مورد مذمت قرار گرفته است. سوره مطففین که این سوره مبارکه که به نام کم فروشان معرفی شده است:

١) ویل للمطففین الذین اذا اکتالوا علی الناس یستوفون؛ و اذا کالو هم او وزنو هم یخسرون.

وای به حال کم فروشان آنان که وقتی چیزی را با پیمانه یا وزن از مردم تحویل می‌گیرند کاملاً حق خود را استیفاء می‌کنند، ولی وقتی چیزی را تحویل مردم می‌دهند در پیمانه و وزن کمتر می‌دهند. آیا آن‌ها عقیده ندارند که بعد از مرگ زنده خواهند شدو به روز بزرگ رستاخیز ایمان ندارند. روزی که تمام مردم در پیشگاه خداوند برای تعیین سرنوشت خود می‌ایستند.

٢) سوره اسراء: واوفوا الکیل اذا کلتم و زنوا بالقسطاس المستقیم. ذلک خیر و احسن تأویلاً

جنس را با پیمانه کامل و وزن درست تحویل بدهید. که این کار خوب می‌باشد و عاقبت بهتری برای شما دربردارد. در این سوره مبارکه که قبل از اشاره به موضوع پیمانه و وزن صحیح به زنا و قتل نفس و تعدی به مال یتیمان اشاره شده است و کم فروشی در ردیف این گناه‌ها قرار گرفته است.

٣) سوره رحمن: والسماء رفع‌ها و وضع المیزان. الا تطغوافی المیزان. واقیموا الوزن بالقسط ولاتخسروا المیزان.

آسمان را خداوند برافراشت و میزان عدل را برقرار کرد. تا در آنچه وزن می‌کنند تجاوز و تعدی روا ندارید و هرگاه چیزی را وزن می‌کنید عدالت و صحت ترازو را رعایت کنید و آنچه را وزن می‌کنید کم ندهید

٤) سوره انعام: واوفوا الکیل و المیزان بالقسط (پیمانه را تمام و وزن را درست و عادلانه تحویل بدهید) در این سوره مبارکه خداوند متعال آنچه را بر بندگان خود حرام کرده است برمی شمرد: خودداری از شرک، و احسان به والدین، و خودداری از کشتن اولاد خود از ترس فقر و تنگدستی، و خودداری از فحشاء ظاهر و باطن، و قتل نفس، وخودداری از تجاوز و دست درازی به مال یتیم، و در آخر صحت پیمانه و وزن و خودداری از کم فروشی است.

٥) سوره اعراف: که در این سوره شریفه خداوند خطاب به قوم شعیب اهالی شهر مدین می‌فرماید: پیمانه و وزن را تمام و کمال تحویل بدهید و در مال مردم نقصان روا مدارید و در پهنه زمین پس از آنکه صلاح و اصلاح برقرار شد فساد را منتشر نکنید و این امر برای شما بهتر است اگر ایمان داشته باشید.

در مورد احتکار در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

نبض خبر
صداوسیما در اقدامی عجیب گزارشی را پخش کرده که خریداری دلار و طلا توسط مردم برخلاف صراحت فقه شیعه احتکار می‌خواند! این در حالی است که مردم برای حفظ ارزش دارایی‌شان به واسطه ناتوانی مسئولین دولت‌ها به ویژه مدیران ادوار بانک مرکزی در حفظ ارزش پول ملی، بالاجبار دست به تبدیل دارایی‌شان می‌زنند و اساساً این احتکار نیست و این تفسیر خلاف واقع از قرآن است! احتکار در لغت به معنای نگهداری طعام به انتظار گران شدن آن را گویند. جوهری در صحاح گفته: «ال احتکار : جمعُ الطعام ِ وحبسه یَتَربّصُ به الغلاء»(جمع کردن و انبار کردن طعام به انتظار گران شدن). در بیشتر فرهنگهای لغت اصلی و معتبر زبان عربی نیز نزدیک به این معنا برای آن گفته شده است. البته برخی فقها معتقدند احتکار به ذخیره کردن هر گونه طعام گفته می‌شود، در حالی که در اصطلاح فقهی، فقط به ذخیره کردن گندم، جو، خرما، کشمش، (که غلات چهارگانه معروف هستند) و نیز روغن حیوانی (نه نباتی) احتکار گفته می‌شود و نه ذخیره هرگونه مواد غذایی. بنابراین اساساً خریدن هر کالایی به جز این موارد و انبار کردنش احتکار نیست و سوءاستفاده از این لغت برای برخورد با مردمی است که برای حفظ ارزش دارایی‌شان، آن را از نقدینگی به کالاهای مصرفی یا سرمایه‌ای تبدیل کرده‌اند. این گزارش را می‌بینید.
کد خبر: ۱۲۲۸۰۵۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۱

رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا به‌تازگی خبر از ورود پلیس امنیت اقتصادی به ماجرای احتکار خودرو توسط یکی از شرکت‌های بزرگ داده است.
کد خبر: ۱۲۲۶۶۰۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۱

مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالای اساسی وزارت جهاد کشاورزی از کشف تخلف احتکار و عرضه خارج از شبکه ۳۰ هزار تن شکر در قزوین خبر داد.
کد خبر: ۱۲۱۸۵۸۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۹

رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا، امروز سه‌شنبه از کشف بیش از ۶۰۰ هزار قوطی شیر خشک احتکار شده در ۳ استان قزوین، البرز و خراسان رضوی خبر داد.
کد خبر: ۱۲۰۵۹۴۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۳۰

رئیس سازمان تعزیرات حکومتی درباره کاهش عرضه خودروهای تولیدشده در ماه های اخیر به بازار گفت: به دنبال درج اخباری درباره احتکار خودرو در پارکینگ خودروسازان طی ماه های اخیر، گشت های تعزیرات به طور سرزده از چند پارکینگ خودروسازان بزرگ بازدید کردند.
کد خبر: ۱۱۹۹۹۱۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۹

مدیرکل تعزیرات حکومتی خراسان رضوی:
مدیرکل تعزیرات حکومتی خراسان رضوی از پلاک‌گذاری و آغاز مرحله حمل چهار هزار خودرو احتکار ی به استان‌های هدف خبر داد.
کد خبر: ۱۱۹۷۷۲۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۸

سازمان استاندارد ایران به‌صورت رسمی وجود مشکلات استانداردی خودرو‌های دپوشده در پارکینگ‌های خودروسازان را رد کرد و به این صورت شائبه احتکار خودرو‌ها قوت گرفت، آیا سازمان تعزیرات حکومتی قصد ورود به این موضوع را ندارد؟
کد خبر: ۱۱۹۶۷۶۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۳

ناظر گمرکات استان هرمزگان گفت: از تعداد ۱۰۱۰ خودرو وارداتی تا‌کنون ‌۳۳۵ خودرو اظهار شده‌اند که ۳۰۰ دستگاه در گمرک شهید باهنر و ۳۵ دستگاه دیگر در گمرک بندر لنگه اظهار و مابقی مترصد اخذ مجوز از سوی دستگاه‌های ذیربط هستند.
کد خبر: ۱۱۸۵۹۱۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۰

فرمانده انتظامی هرمزگان عنوان کرد؛
- فرمانده انتظامی استان هرمزگان از شناسایی و کشف هزار و ۴۵ تن برنج احتکار شده در دو انبار در شهرستان بندرعباس خبر داد.
کد خبر: ۱۱۸۵۰۱۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۴

فرمانده انتظامی شهرستان آمل از شناسایی وکشف یکی از بزرگترین انبارهای داروهای احتکار شده به ارزش بیش از ۵۰۰ میلیارد ریال دراین شهرستان خبر داد.
کد خبر: ۱۱۷۸۴۵۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۹

دولت اعلام کرده که تا کنون حدود ۲۰۰ هزار خانه خالی در کشور مشمول مالیات شده و اولویت شناسایی، واحدهای آن دسته از مالکانی است که بیش از ۱۰۰ خانه‌ی خالی در اختیار دارند؛ یعنی صدها نفر در ایران مالک بیش از ۱۰۰ خانه خالی هستند.
کد خبر: ۱۱۷۸۳۳۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۸

رئیس پلیس امنیت اقتصادی تهران بزرگ از کشف بیش از 150 تن گوشت و مرغ احتکار شده در غرب تهران به ارزش 36 میلیارد ریال خبر داد.
کد خبر: ۱۱۷۴۹۸۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۲۲

رئیس پلیس امنیت اقتصادی تهران بزرگ از کشف بیش از ۱۵۰ تن گوشت و مرغ احتکار شده در غرب تهران به ارزش ۳۶ میلیارد ریال خبر داد.
کد خبر: ۱۱۷۴۹۵۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۲۲

یک استاد دانشگاه گفت: برخی بانک‌ها، دستگاه‌ها و افراد واحدهای مسکونی و املاک تجاری و اداری بسیاری را به منظور سرمایه‌گذاری در اختیار گرفته و به نوعی احتکار کرده‌اند که این عامل باعث شده مسکن و محیط کسب و کار فعالیت مناسب از دسترس خارج شود.
کد خبر: ۱۱۷۲۸۶۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۰۷

رئیس پلیس اطلاعات و امنیت عمومی هرمزگان گفت: با تلاش ماموران پلیس امنیت عمومی استان هرمزگان یک انبار احتکار با ۶۶۰ کیلو گوشت منجمد احتکار شده کشف و ضبط شد.
کد خبر: ۱۱۷۰۲۵۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۸

مردم می‌توانند در صورت بروز تخلف‌های از جمله گران‌فروشی،کم‌فروشی، تقلب، احتکار و غیره از سوی واحدهای صنفی، از طریق شماره تماس۱۲۴ یا سامانه‌های مرتبط شکایت خود را ثبت کنند که معاون نظارت و بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران توضیحاتی درباره جدیدترین وضعیت آن‌ها ارائه کرده است.
کد خبر: ۱۱۶۶۹۹۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۱۷

سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی با بیان اینکه نمی‌توانیم هر دپوی کالایی را احتکار تلقی کنیم، گفت: هیچ وقت و در هیچ زمانی قانون به ما اجازه نداده است که مصداقی برای احتکار خودرو داشته باشیم.
کد خبر: ۱۱۶۶۳۹۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۱۳

هشت تُن ماده اولیه شربت آنتی بیوتیک در یک انبار شرکت لبنیاتی، کشف و ضبط شد.
کد خبر: ۱۱۵۴۳۲۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۲۰

خطیب جمعه اهواز گفت: کسانی که معیشت مردم را هدف قرار داده‌اند باید مانند اراذل و اوباش در خیابان‌ها گردانده شوند
کد خبر: ۱۱۲۳۶۸۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۲۰

مدیرکل تعزیرات حکومتی قزوین گفت: فروشگاه زنجیره ای که در انبار خود اقدام به احتکار مقدار قابل توجهی کالاهای اساسی شامل روغن و ماکارونی کرده بود در قزوین ۱۵ میلیارد ریال جریمه شد
کد خبر: ۱۱۲۲۷۴۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۶

nabzefanavari
ostanha
bato
farhangi
jahan
economic
sport
social
parliment
نبض بورس - داخلی - ستون چپ