در حالی که جنجال و هیاهوی جریان خاصی در میان اعراب در مسأله چاه شماره 4 فکه ـ نامی که عراقیها برای چاه شماره 4 "پیچ انگیزه" متعلق به ایران گذاشته اند ـ با رافت یکسویه ایرانیان فروکش کرده،خبرهای نگران کنندهای از آغاز به کار شرکتهای نفتی مستقر در عراق برای بهرهبرداری از این چاه نفتی به گوش میرسد که با سکوت نگران کننده دستاندرکاران ایرانی همراه شده است.
به گزارش «تابناک» در طول مرز مشترک ایران و عراق، پنج مخزن نفتی نفتشهر، دهلران، پایدار غرب، آزادگان و یادآوران (حسینیه ـ کوشک پیشین) هست که هم اکنون میادین دهلران، پایدار غرب و نفت شهر در حال تولید بوده و دو میدان یادآوران و آزادگان نیز در مراحل گوناگون توسعه هستند.
ادامه میدان نفت شهر ایران در عراق با نام میدان «نفتخانه» ـ شهری ایرانی که متأسفانه در قراردادهای مرزی گذشته به عراق واگذار شده ـ معروف است، میادین آزادگان و یادآوران به ترتیب در مجاورت میادین «مجنون» و «سنباد» عراق واقع شدهاند.
بنا بر این گزارش، میدانهای نفتی آزادگان، یادآوران و هویزه، مهمترین میادین مشترک دو کشور است که بنا بر توافقهای صورت گرفته، قرار است دو کشور در گسترش این میدانها با هم همکاری کنند.
اما سکوت تأسفبار رسانهای و تساهل دیپلماتیک در موضوع تجاوز به چاه نفتی ایرانی پیچ انگیزه ـ که عراقیان آن را به چاه شماره ۴ فکه تغییر نام دادهاند و در مرز استانهای ایلام ایران و استان میسان عراق در فاصله ۵۰۰ متری از برجک مرزبانی ایران و یک کیلومتری از مرزبانی عراق واقع شده ـ همچنان ادامه دارد و این در حالی است که این چاه، جزیی از میدانهای نفتی مشترک ایران با عراق در منطقه دهلران است که برآورد میشود، دستکم از ظرفیتی بیش از یک و نیم میلیون بشکه برخوردار است... .
در این سکوت تأمل برانگیز خبرگزاریهای دولتی و غیردولتی و رسانههای دیداری و شنیداری ایران درباره این مسأله بسیار مهم در آن مقطع زمانی، این تجاوز آشکار عراق به تمامیت ارضی ایران با واکنش بسیار نرم و مهربانانه دستاندرکاران سیاست خارجی ایران روبه رو شد، به گونهای که سفیر جمهوری اسلامی در بغداد درباره تصرف چاه نفتی «پیچ انگیزه» دهلران توسط عراق گفت: «بحث تصرف مطرح نبوده و تنها مشكلي پيش آمده بود كه حل شده است.»(!)
در این باره باید گفت که شرکت نفت مناطق مرکزی ایران نیز، تصرف چاه شماره ۴ پیچ انگیزه در منطقه عملیاتی دهلران توسط کشور عراق را رد و آن را ناشی از سوءتفاهم بین مرزبانان دو کشور اعلام نمود و گفت: هیچ گونه تصرف و بهرهبرداری از چاه شماره ۴ پیچ انگیزه در منطقه دهلران توسط عراق صورت نگرفته است(!) و افزود: «تلاش برای گسترش و بهرهبرداری از میدانهای نفتی مشترک در دستور کار مقامات نفتی دو کشور قرار دارد تا با تبادل و همکاری در راستای منافع دو کشور گام بردارند.»
مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران نیز از توافق با عراقیها برای مطالعه و توسعه میادین مشترک نفتی خبر داده و گفته بود: «همچنین برای صدور خدمات اکتشافی، لرزهنگاری، مطالعات اکتشافی، تفسیر و تعبیر دادههای اکتشافی، ارایه خدمات حفاری، اعزام دکل، آموزش و پژوهش، مطالعات مخازن و تعمیرات توربین با مسئولان عراقی به توافق رسیدهایم.»
حیرتآور این که مدیر بخش حقوقی و تجاری در بخش قراردادها و مجوزهای نفتی در وزارت نفت عراق در همان زمان اعلام کرد: «عراق به هیچ توافق روشنی درباره ترسیم مرزهای میادین نفتی مشترک با ایران و کویت دست نیافته است.»
در این میان، واقعیت رخدادهای رسانهای نشده تیر ماه و دی ماه 1388 در چاه شماره 4 پیچ انگیزه را از لابلای سخنان پنجشنبه (۲۴ دسامبر 2009) آقای متکی، وزیر محترم امور خارجه در تلویزیون ایران میتوان دریافت آنجا که گفته است: «... نیروهای عراقی در منطقه فکه ـ منظور وی همان چاه پیچ انگیزه ایران است! ـ قرار دارند و در پنج ماه گذشته به نزدیکی چاه نفت آمدند و سنگر کوچکی درست کردند که خلاف بود و نمیبایست صورت میگرفت... به آنان تذکر داده شد و بنا بر گفتوگوهایی که بین دو طرف انجام شد، آنها به موضع پیشین خود برگشتند. عراقیها پس از مدتی دوباره این کار را کردهاند و طبیعی بود که باید رفع مزاحمت میشد که نیروهای ایرانی این کار را انجام دادند و دوباره در جای خود مستقر شدند.»
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در ادامه سخنان خود گفت: «زمان اشغال با هشیار زیباری، همتای عراقی خود تماس گرفته و به او گفتم که حتماً با نیروهای عراقی تماس بگیرد و به آنان بگوید دوباره این کار را نکنند، زیرا در غیر این صورت نیروهای ایرانی آنان را به عقب خواهند راند.»
منوچهر متکی گفت: «نیروهای ایران پس از انجام مأموریت خود دوباره در جای خود مستقر شدند و بعداً دو کشور به سرعت توافق کردند که یک کمیته فنی برای رسیدگی به این مسأله تشکیل شود.»
موضعگیری ضدایرانی دولتهای عربی و حمایت از اقدام عراق
در برابر بیتفاوتی ملی رسانههای ایران به واکنش به جای نیروهای ایران در تصرف چاه نفتی ایرانی، "شیروان وائلی"، وزیر امنیت ملی عراق نیز گذر کردن ایرانیها از مرز عراق را تأیید و از آن به عنوان «تجاوز» یاد کرد و همزمان همه رسانههای گروهی عربی منطقه به موضعگیری علیه ایران پرداخته و خاطرات حمایتهای یکپارچه خود علیه صدام در جنگ تحمیلی را در اذهان ملت ایثارگر ایران زنده کردند و در همان زمان، مقامهای دولت عراق با متهم کردن نیروهای ایران به ورود و کنترل یک چاه نفتی در خاک این کشور با موضع طلبکارانه گفتند، خواستار «عقبنشینی» ایران هستند!
همچنین معاون وزارت کشور عراق مدعی شد که ورود و رخنه سربازان جمهوری اسلامی ایران به این نقطه در چند روز اخیر، نه تنها یک بار بلکه چندین بار رخ داده است.
«الخفاجی» در گفتوگویی با رویترز از رخنه یازده سرباز ایرانی به این میدان یا چاه نفتی و به اهتزاز درآوردن پرچم جمهوری اسلامی ایران بر فراز آن سخن گفت و سخنگوی دولت عراق هم با موضعی تجاوزگرانه واکنش درست و به جای ایران را محکوم کرد.
واکنشهای چند پهلوی مسئولان ایران به ادعاهای عراق
در حالی که تجاوز چند ماه پیش عراقیها به حوزه نفتی ایرانی پیچ انگیزه با واکنشهای متناقض مسئولان ایرانی به ویژه سفارت جمهوری اسلامی در بغداد روبهرو شده بود، در آخرین ساعات روز جمعه (۱۸ دسامبر / ۲۷ آذر) خبری کوتاه از سوی خبرگزاری ایسنا انتشار یافت.
به نوشته این خبرگزاری، «یک منبع آگاه در سفارت ایران در بغداد خبر برخی رسانههای خارجی را درباره تصرف یکی از چاههای نفت عراق در مرز دو کشور توسط نیروهای نظامی ایرانی را به شدت تکذیب کرد».
خبرگزاری ایسنا نامی از این منبع آگاه خود در سفارت جمهوری اسلامی در بغداد نبرده است.
با آن که مقامهای رسمی ایران خبر اشغال یکی از چاههای نفت عراق توسط نیروهای ایرانی را تکذیب کردند، شبکه خبری عرب زبان «العالم»، متعلق به جمهوری اسلامی ایران، همزمان گزارش داد که ایران اعلام نموده، منطقه نفتی فکه را در مرز عراق تصرف کرده و گفته که این منطقه نفتی بر پایه مرزهای شناخته شده بینالمللی، متعلق به ایران است.
پایان تامل برانگیز ماجرا
وزرای امور خارجه ایران و عراق بر سر مسأله تصرف چاه نفتی در منطقه «پیچ انگیزه» که عراقیها به آن فکه میگویند، تلفنی با یکدیگر گفتوگو کردند. ساعاتی پس از این گفتوگوی تلفنی، نیروهای ایرانی چاه نفتی تصرف شده را ترک کردند و بلافاصله پس از ترک منطقه توسط نیروهای ایرانی، تکنیسینهای عراقی وارد حوزه نفتی چاه شماره چهار میدان نفتی فکه شدند و مقدمات کار بهرهبرداری از این حوزه نفتی متعلق به ایران را آغاز کردند و به مسئولان شرکتهای نفتی انگلیسی اطمینان دادند که در بهرهبرداری از این حوزه نفتی و انتقال نفت آن به عراق هیچ مشکلی نخواهند داشت... .
گفتنی است، افکار عمومی ملت شهید پرور ایران، از بابت تساهل صورت گرفته در مسأله تصرف چاه نفت ایرانی ناراحت و نگران است، چرا که خانوادههای داغدار ایرانی ـ که هیچگاه جنگ خانمانسوز هشت ساله را از یاد نبردهاند ـ از یک وجب از خاک پاک میهن که در وجب به وجب آن شهیدان ایرانی خون پاک خود را فدا کردهاند، نخواهند گذشت.
متأسفانه در مسأله تصرف و بهرهبرداری از چاه نفتي شماره 4 «پيچ انگيزه» ایران، سخنان چند پهلوی مقامهای مسئول ما، باعث گستاخی هر چه بیشتر طرف عراقی و تکرار ادعاهای مرزی آنان شده است.
از سویی، سکوت و بی تفاوتی رسانههای دیداری، شنیداری و مطبوعاتی ایرانی نیز بسیار تأملبرانگیز است، حال آن که رسانههای عربی با تکیه بر مسایل ملی ـ میهنی پان عربیستی و هیاهوی تبلیغاتی در مسأله چاه نفتی ایرانی، هر چند به طور موقت از زیر بار پرداخت غرامت هزار میلیاردی به ایرانیان و اجرای عملی قرارداد 1975 الجزایر فرار میکنند، همزمان در سکوت توجیهناپذیر ایرانیان، ادعاهای تجاوزکارانه ارضی نسبت میادین نفتی مرزی ایران و مالکیت بر اروندرود را از زبان مقامهای متعدد تکرار میکنند.