هواداران فوتبال آینه‌زندگی‌اجتماعی
فوتبال باشگاهی ایران طی هفته های اخیر دستخوش تنش هایی دنباله دار روی سکوها بوده است لازم است مورد مطالعه جامعه شناختی قرار گیرد.
خشونت بخشی از تاریخ فوتبال بوده است و همسو با تغییر نگاه جامعه به خشونت نگاه مسئولین فوتبال در این زمینه هم تغییر کرده است. خشونت در فوتبال از تاریخی دیرینه برخوردار است که اغلب حول عوامل پیچیده تاریخی ، اجتماعی و فرهنگی نظیر دین ، سیاست ،هویت ، سرزمین قرار دارد .هر چند شواهد آماری و دانشگاهی حاکی از کاهش خشونت در برخی کشورهای خاص بین هوادران فوتبال است به کمک روشهای نظارت از قبیل (دوربین های مداربسته ، استفاده از پلیس ، و همچنین مقررات خشن برای متخلفان) اما خشونت و اغتشاش های خودجوش هنوز هم وجود دارد.
خشونت در میان هواداران به امری عادی تبدیل شده است و در طول این ورزش جزیی از کردار فرهنگی برخی از هواداران شده است. با وجود شواهدی مبنی بر کاهش اغتشاشات خشن در بخش های گوناگون جهان نمی توان ادعا کرد که فوتبال کاملا از شر خشونت خلاص می شود و با توجه به توانایی فوتبال برای ایجاد هیجان شدید، خشم و نیز درک عمیقی از هویت بعید است که درآینده نزدیک تغییری در این زمینه صورت بگیرد.
ساختار ورزش هر جامعه متناسب با نظم، روابط و مناسبات، خرد و دیگر پارامترهای اجتماعی هماهنگ است و رخدادهای اخیر ضرورت پرداخت به برخی اقدامات لازم در حوزه قومیت ها و همچنین تدوین نظم ساختاری در فوتبال و ورزش ایران را گوشزد می کند؛ مسایلی که معمولا در حوزه ورزش به آن نمی پردازیم. این به آن معنی نیست که مسابقات و لیگ فوتبال ایران ، عاری از نظم و برنامه های فرهنگی در این زمینه است ولی چیزهایی در پشت پرده قرار دارد که دور از چشم مدیران و برنامه ریزان قرار گرفته و نظم ندارد.
در یک مسابقه فوتبال چند بازیکن یا هوادار حرکتی زشت مرتکب می شوند. یک ایرانی هرچند بی علاقه به مسایل و حساسیت های فوتبال به طور قطع از این وقایع ناراحت و افسرده می شودو با این قبیل حرکات هیچ حقی برای مرتکبان قایل نخواهد شد. چرا؟ چون همه ما فارغ از قومیت و منطقه ای که در آن متولد شده ایم، فکر می کنیم بازیکن و هوادار در هر سطحی باید ابتدا به مرز و بوم و فرهنگ کلان کشورش تعهد و پایبندی داشته باشد. درک و شعوری که خود نشانه اعتبار خرده فرهنگ ها و اصالت قوم و قبیله ای است.
ما به رغم آنکه ادعا می کنیم بسیار با فرهنگ و پایبند به اخلاق دینی و ارزشی هستیم، ولی خود واقعی مان را در کنش های اجتماعی مان معرفی می کنیم و به نمایش می گذاریم. البته بالا رفتن سطح اخلاق در حوزه ورزش و بخصوص میان هواداران فوتبال وابستگی مستقیمی به بالا رفتن اخلاق در کل جامعه دارد و برای این کار باید تظاهر و ریا، پول دوستی و منفعت طلبی و بد اخلاقی و تنبلی ، بی مسئولیتی و دروغگویی و ... را که همه لایه های زندگی و ورزش ما را در بر گرفته است را پذیرفته و سپس با علت یابی چاره ای برای رفع آنها بیاندیشیم. اینکه یک جامعه با خودشیفتگی همه این ها را رد کند و خود را از میادین ورزش گرفته تا خیابان و کسب وکار محق بداند، ثمره ای جز نابودی و سقوط آزاد نخواهد داشت.
اگر ما نتوانیم ورزش را از گزند آلودگی هایی مثل شهرت طلبی بیش از اندازه، خودخواهی و خودشیفتگی، زد و بندها و بداخلاقی ها، پول محوری و بی اعتنایی به شعائر ملی پاک سازیم، ارزشمندترین پایه های رفتار انسانی را باخته ایم و آنگاه چیزی بر تکیه در نسل های بعدی به عنوان ملیت و خاک مشترک نخواهیم داشت. ورزش و در معنای خاص تر در این مطلب «فوتبال» در همه جای دنیا امروز ابزاری برای کاهش فاصله ملت ها و ایجاد یک زبان دوستی و صلح بین المللی است و روندی که فوتبال داخلی ایران در ایجاد شکاف بین قومیت ها در پیش گرفته، کابوسی است که در صورت عدم توقف، می تواند به سرعت به متن جامعه تسری یابد و غیرقابل مهار شود.
*جامعه شناس و بازیکن سابق فوتبال
