ملی بودن زبان فارسی را جدی بگیریم
آموزش صحیح زبان فارسی باید جدی گرفته شود و از دبستان‌ها شروع شود. وزیر آموزش و پرورش در‌این باره خیلی بجا موضع‌گیری کرده و این موضوع اهمیت بسیار بالایی دارد. مرحوم استاد عبدالحسین زرین‌کوب در سال 1378 در یک سخنرانی که درباره زبان فارسی صحبت کرده بود می‌گفت من با دیگر درس‌ها کاری ندارم و فقط با تاریخ و ادبیات کار دارم. امروز وقتی دروس زبان فارسی را می‌خوانم، می‌بینم مواردی از ادبیات و تاریخ در آن نیست.
ایشان می‌فرمود در حالی که در زمان ما وقتی مرحوم عبدالعظیم خان قریب کتاب‌های ما را تهیه کرده بود؛ در هریک از آنها مطالبی از بزرگان درج شده بود از ابوریحان بیرونی، ابوالفضل بیهقی و سعدی و فردوسی نقل می‌شد. امروز چنین وضعی نیست. من گاهی جایی بیتی از سعدی و فردوسی می‌خوانم مخاطبان میگویند این بیت از کیست؟ و دوباره بخوانید یادداشت کنیم. باید جذابیت ایجاد کنیم و مطالب صحیح را به دانش‌آموزان آموزش بدهیم. در امتحان‌های ورودی هم ادبیات جایگاه والایی ندارد. امروز مشاهده می‌کنیم به دروسی مانند ریاضی و فیزیک اهمیت داده می‌شود اما ادبیات فارسی مهم تلقی نمی‌شود. در کتاب‌هایی که در مدارس تدریس می‌شود، باید از تاریخ و ادبیات مطالب پرباری وجود داشته باشد. این پرسش که آیا بزرگان ما مثل مولانا در روزگار ما برای گفتن حرفی دارند؟ این بزرگان همچون مولانا خیلی حرف‌ها دارند اما برای شنونده‌اش. افرادی که مثنوی را صرفاً داستان‌های کوتاه و بلند می‌دانند برای او مولانا هیچ حرفی ندارد. کتاب‌های درسی که همه یکسان است اما باید راجع به فرهنگ مملکت مطلب سودمند داشته باشد.
ملی بودن زبان فارسی هم باید جدی گرفته شود. نباید اجازه دهیم غلط‌های کوچکی که گاهی در رادیو و تلویزیون پخش می‌شود همه گیر شود. حتی اگر لازم شد باید با روزنامه‌ای که در صفحه اول غلط دارد برخورد شود.
در کشور ما دو زبان وجود دارد. یک زبان ملی و یک زبان محلی که هر دو جایگاه خودشان را دارند. به‌طور مثال در هندوستان به 17 زبان محلی میتوانند صحبت کنند ولی اگر بخواهند در جایگاه ملی صحبت کنند، فقط به زبان رسمی صحبت میکنند. در کشور ما هم به همین شکل است. من اگر برای برادر و خواهرم نامه بنویسم به فارسی می‌نویسم اما موقع حرف زدن به ترکی صحبت می‌کنم. زبانهای محلی هم جایگاه خودشان را دارند و باید فضا داده شود که آنها هم رشد کنند. در زبان ترکی «حیدربابا یه سلام» معادلش در فارسی وجود ندارد. من در گفت‌و‌گو با خود شهریار که این شعر را ترجمه کرده است گفتم نتوانسته معنایی را که در خود ترکی وجود دارد ترجمه کند.
در کشور ما آزادی‌های بسیار برای دیگر زبانها وجود دارد. به‌طور مثال در تهران کنسرت‌های زیادی به زبان ترکی وجود دارد که مشتری آن از خود تبریز و ارومیه بیشتر است. دیگر موسیقی‌ها هم مانند گیلکی و شیرازی هم وجود دارد. اما یک نکته این میان به لحاظ تخصصی وجود دارد که موسیقی باید محتوای بالا و مناسب و با رعایت اصول موسیقی داشته باشد. به طور مثال رشید بهبودف در اسکاتلند و ادینبورگ به نحوی موسیقی اجرا می‌کرده که کودکان 6 و 7 ساله هیجان زده شدند و به روی سن رفته بودند.
دیگر زبانهای محلی هم مانند قوتی برای زبان فارسی محسوب می‌شوند. در آذربایجان کتاب‌های متعددی چاپ می‌شود و در زبان آذربایجانی لغاتی وجود دارد که در زبان فارسی وارد شده و اگر کاربرد آنها بدرستی به کار گرفته شود مانند یاوری برای زبان فارسی است. در مقالات شمس تبریزی که استاد محمدعلی موحد تصحیح و چاپ کرده لغات بسیار بکر فارسی وجود دارد که الان هم در تبریز استعمال دارد.
* مولوی‌پژوه
این مطلب نخستین بار در روزنامه ایران منتشر شده است.
اگه واقعا میخواهید زبان فارسی در بین اقوام ایران ارزش داشته باشد همان قدر به این زبانها ارزش و احترام بایستی قائل بود. در کشور ما یک زبان وجود دارد و آن زبان مادری هر شخص است برای برخیها این زبان مادر عربی، تورکی ، کوردی و برای عده ای هم فارسی است زبانی بنام محلی نداریم اینکه به زبان قومیت های دیگر کشور را محلی بحساب بیاوریم خود بیانگر نگرش اشتباه به این زبان هاست.اینکه به زبان های غیر فارسی این کشور ارزش داده شده چیزی شبیه به طنز هست. هزینه هایی که از بیت المال برای سایر زبان های این مرز و بوم می شود چند درصد هزینه هایی است که برای زبان فارس می شود؟
این چه استنباط ناخوشایندی هست که شما برای خانواده تان به فارسی نامه بنویسید ولی ترکی صحبت کنید. آیا این خود دلیلی بر نادیده گرفتن ارزش های زبان های دیگر نیست؟ چرا که توانایی نوشتن زبان مادر تان را ندارید و زبان ملی را بهتر از زبان مادر تان یاد گرفته اید؟ (ای کاش تابناک نیز در نشر این نظر بی طرفی خود را نشان دهد)
دیگه چفدر باید اهمیت بدهیم. تمام رسانه های رسمی کشور به زبان فارسی هستش اما دریغ از یک رسانه به زبان ترکی و یا بقیه زبانهای محلی. اجرای کنسرت در تهران و شنیدن یک آهنگ از تلویزیون بسیار متفاوت هستش از آموزش زبان در مدرسه و به صورت آکادمیک. خودمون رو گول نزنیم. تا وقتی یک نفر بصورت اصولی زبان رو یاد نگیره و قواعدش رو بلد نباشه بدرد نمی خوره. من یه سوالی دارم از نویسنده این مطلب. چرا در مدارس ما در طول ۱۲ سال تحصیلی حتی یک کتاب برای آموزش زبان محلی وجود نداره. شما آموزش بدید ما نیازی به کنسرت ترکی در تهران نداریم. متاسفانه نیت اصلی شما از بین بردن زبان ها و فرهنگ های مختلف در ایران هستش که بعدها خودتون افسوس خواهید خورد. ضمنا بر طبق آمارهای دولتی ما نزدیک ۲۰ میلیون ترک زبان در ایران داریم آیا فکر نمی کنید که دیگه نمیشه اسم این زبان را محلی گذاشت؟ التماس تفکر و وجدان مقاله بی پایه و شعاری و فاش.. نوشته شده است فارسی زبان رسمی هست نه زبان ملی صدها هزار ایرانی فارسی بلد نیستند با این تعریف شما میلیونها ایرانی دیگه ایرانی نیستند در قانون اساسی ایران فارسی زبان رسمی است نه زبان ملی طبق قانون اساسی زبان فارسی زبان رسمی و نه زبان ملی کشور می باشد در این اوضاع نابسامان زبانهای محلی که اکثرا در حال مرگ می باشتد نمک به زخم مردم نپاشید فارسی زبان ملی نیست. فارسی زبان رسمی کشور است و حالت تحمیلی دارد مثلا ملت تورک زبان ملی اشان تورکی است حفظ واحترام به زبانهای بومی جایگاهی در برنامه های اموزش و پرورش ندارد .من باب مثال هیچ معلم ودانش اموزی چه در مقطع ابتدایی ویا متوسطه حق مکالمه به زبان مادری اش را نداردودر این صورت به شکلی وقیحانه ای از جانب مدیریت مدرسه مورد باز خواست قرار می گیرد.اگر توضیح بخواهیم میگویند این دستورالعملی(نا نوشته)ازاموزش و پرورش است. چه عجب یکی پیدا شد زبان وفرهنگ فارسی رو از ذست زبان بیگانه عربی نجات بده! دوست عزیز. مادام که زبان ترکی در مدارس آموزش داده نشود، هیچوقت ترکی یاور فارسی نخواهد بود و فارسی را از سر اجبار استفاده خواند کرد و نه به عنوان پارامتر ملت ایران. در ایران غیر از زبان فارسی بقیه زبانها را تخریب میکنند زبان ترکی را اذری میخوانند اجازه تدریس نمی دهند و تا جاییکه میتوانند به قوائد ادبی آن آسیب عمدی میزنند کسی نیست که از سایر زباها دفاعی به عمل آورد در هندوستان زبان انگلیسی زبان علمی مردم است و هر کجای عالم بروند با تسلط انکلیسی حرف میزنند .تا زمانیکه تبعیض از بین نرود حفظ زبان ملی مقدور نخواهد بود .من تورکم وقتی که از هندوستان مثال میآورید حداقل بنویسید که در هند وستان تدریس زبانهای محلی از مقطع ابتدایی در مدارس هندوستان آزاد است نه مثل ایران که بچه غیر فارس زبان باید با زبان غیر مادری مقطع ابتدایی را آغاز کند فارسی فقط زبان ملی فارس هاست نه ملیت های دیگر ساکن ایران!!