طرح بانک مرکزی برای کنترل سپرده های بلندمدت چیست؟

در شهریور ماه سال گذشته بود که بانک مرکزی تصمیم گرفت تا نرخ سود بانکی را کاهش دهد. فاصله یک هفته ای ابلاغ بخشنامه کاهش نرخ سود بانکی تا اجرای آن باعث شد تا بانک ها سپرده های کوتاه مدت مشتریان خود را به سپرده های بلندمدت یک ساله با سود بیشتر تبدیل کنند. حالا کمتر از دو ماه تا پایان مهلت یک ساله سپرده های بلندمدت باقی مانده است و باید از بانک مرکزی پرسید که آیا طرحی برای کنترل سپرده های بلندمدت جهت خارج نشدن از بانک ها دارد؟

به گزارش تابناک اقتصادی، 8 تیر ماه سال 1395 بود که شورای پول و اعتبار دستور کاهش نرخ سود بانکی را صادر نمود اما وجود موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز و همچنین عوامل دیگری چون عدم همکاری بانک ها باعث شد تا نرخ های سود کاهش یافته،  پایدار نماند. در ابتدای شهریور ماه سال 1396 بود که دوباره شورای پول و اعتبار دستور قبلی خود مبنی بر کاهش نرخ های سود بانکی را ابلاغ نمود و بانک مرکزی طی بخشنامه ای به تمامی بانک ها و موسسات مالی و اعتباری اعلام نمود که از روز شنبه مورخه 11 شهریور 1396، نرخ های سود علی الحساب سپرده های سرمایه گذاری یک ساله حداکثر ۱۵ درصد و نرخ سود کوتاه مدت عادی روزشمار حداکثر ۱۰ درصد خواهد بود.

مهلت یک هفته ای بانک مرکزی به بانک ها از زمان ابلاغ بخشنامه کاهش نرخ سود بانکی تا زمان اجرای آن باعث شد تا بانک ها برای حفظ سپرده های سپرده گذاران خود دست به تبدیل سپرده های کوتاه مدت مشتریان خود به سپرده های بلندمدت با نرخ سود بیشتر بزنند.

آمارهای بخش پولی و بانکی بانک مرکزی نشان می دهد که در مرداد ماه سال گذشته میزان سپرده های کوتاه مدت و بلندمدت به ترتیب 604 هزار میلیارد تومان و 514 هزار میلیارد تومان بوده است. همان گونه که ملاحظه می شود میزان سپرده های کوتاه مدت از بلندمدت در مرداد ماه 96 بیشتر بوده است. در شهریور ماه 1396 و با تصمیم بانک مرکزی مبنی بر کاهش نرخ سود بانکی، میزان سپرده های کوتاه مدت از بلندمدت کمتر شده است و این نشان می دهد بخشی از سپرده های کوتاه مدت به بلندمدت انتقال یافته است. طبق آمار بانک مرکزی، میزان سپرده های کوتاه مدت و بلندمدت در شهریور ماه 1396 به ترتیب 481 هزار میلیارد تومان و 655 هزار میلیارد تومان بوده است.

با نزدیک شدن به پایان مهلت یک ساله سپرده های بلندمدت حالا پرسش این است که بانک مرکزی چه طرحی را برای جلوگیری از خروج سپرده های بلندمدت از بانک ها دارد؟

گویا بانک مرکزی برای جلوگیری از خروج سپرده های بلندمدت به همان شیوه سنتی خود یعنی افزایش نرخ سود بانکی باز خواهد گشت چرا که در چند روز گذشته زمزمه های تغییر نرخ سود بانکی از سوی اکبر کمیجانی قائم مقام بانک مرکزی مطرح شده است. قطعاً مقصود از تغییر نرخ سود بانکی کاهش دوباره این نرخ نیست چرا که بانک مرکزی در سال گذشته یک بار دست به چنین کاری زد و عواقب آن، که بر هم ریخته شدن نظم سایر بازارها از جمله بازارهای ارز، سکه و طلا بود را دید.

افزایش نرخ سود بانکی نیز هر چند ممکن است موجب عدم خروج سپرده های بلندمدت از بانک ها شود اما باعث می شود تا اولاً بانک مرکزی تصمیم خود مبنی بر کاهش نرخ سود بانکی را زیر پا بگذارد و ثانیاً بانک مرکزی به گزینه ای مانند کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی و رونق تولید از این مسیر، فکر نکند.

بنابراین بانک مرکزی باید بین دو گزینه بد و بدتر، گزینه بد را انتخاب کند و احتمالاً به سمت افزایش نرخ سود بانکی قدم هایی را بر خواهد داشت.