تحمیل هزینه خطای مسئولان در حوضه آبریز جراحی بر رود کارون

جدا از پدیده خشکسالی و پیامد‌های ناشی از آن که نقش موثری بر کاهش حجم منابع آب کشور به ویژه در بخش آب‌های سطحی دارد، سوء مدیریت و نداشتن نگاه مبتنی بر توسعه پایدار مشکل بزرگ دیگری است که وضعیت منابع آب کشور را در شرایط بحرانی و ناپایدار قرار داده است. مثل شرایطی که برای رود کارون و حوضه آبریز پیش آمده است و مسئولان برای جبران خطا‌های گذشته به خطا‌های جدید متوسل می‌شوند.

به گزارش «تابناک»، وضعیت کنونی حوضه آبریز کارون و حوضه آبریز جراحی به شدت وخیم گزارش می‌شود و حال و روز هر دو حوزه آبریز نگران کننده است؛ شرایط ویژه‌ای که در شکل گیری آن جدا از مسئله خشکسالی و کاهش شدید بارندگی‌ها نباید از مسئله مهم سوء مدیریت منابع آب و برداشت‌های بی‌رویه منابع آب در سرشاخه‌ها را نادیده گرفت.

اگرچه برداشت بی رویه، اجرای طرح‌های انتقال آب و نیز احداث سد در مناطق بالادست دو رود جراحی و کارون به صورت مشابه در دهه‌های گذشته رقم خورده است، اما بررسی وضعیت کنونی نشان می‌دهد که شرایط برای رود جراحی به مراتب از رود کارون خطرناک‌تر است. چرا که رود جراحی اکنون و به گفته بسیاری از کارشناسان در مناطق پایین دست حتی یک قطره آب نیز برای انتقال به تالاب ندارد.

شرایط برای رود جراحی به قدری نگران کننده است که مسئولان از مدت‌ها پیش به فکر اجرای پروژه‌های انتقال آب از رود کارون به سمت رود جراحی افتادند و این موضوع از آن جهت در دستور کار متولیان منابع آب کشور قرار گرفت که در مناطق پایین دست رود جراحی جدا از تالاب شادگان و اهمیت حیاتی آن برای اکوسیستم منطقه، همچنین نخلستان‌های فراوانی وجود دارد که نبود و یا کاهش منابع آب، خشک شدن آن‌ها خسارت‌های سنگینی برای محیط زیست و شهروندان به وجود آورده است.

پروژه انتقال آب از کارون به رود جراحی که از آن سخن به میان است و در سال‌های گذشته بار‌ها از سوی مسئولان مورد تأکید قرار گرفته بود و گزارش‌های رسیده نشان می‌دهد که شخص وزیر جهاد کشاورزی با حضور میدانی در محل احداث پروژه از فرایند اجرای کار بازدید کرده است.

در جریان سفر محمود حجتی-وزیر جهاد کشاورزی به استان خوزستان، حسن علاقه‌بند زاده معاون اجرایی موسسه جهاد نصر در حاشیه بازدید وزیر جهاد کشاورزی از محل احداث ایستگاه پمپاژ انتقال آب رودخانه کارون به رودخانه جراحی در گفتگو با ایسنا، اظهار کرد: با توجه به این‌که رودخانه جراحی آبی ندارد تا بتواند نخلستان‌های شادگان را تامین آب کند، قرار است آب مورد نیاز این نخیلات از رودخانه کارون تامین شود.

وی افزود: در این راستا قرار است در نزدیکی رودخانه کارون یک ایستگاه پمپاژ ظرف مدت ۱۵ تا ۲۰ روز آینده احداث شود تا کار انتقال آب به نخلستان‌های شادگان انجام گیرد.

معاون اجرایی موسسه جهاد نصر تصریح کرد: امیدواریم با احداث این ایستگاه پمپاژ و با انتقال آب به کانال مهندس پورشریفی، هور منصوره و سپس رودخانه جراحی آب مورد نیاز نخیلات شادگان به صورت موقت از رودخانه کارون تامین شود.

علاقه‌بند زاده بیان کرد: این آب پس از رسیدن به رودخانه جراحی از طریق کانال‌های قدیمی که در مسیر آن قرار دارند، به نخیلات خواهد رسید.

وی ادامه داد: قرار است در این طرح حدود ۵ متر مکعب بر ثانیه آب به صورت موقت از رودخانه کارون به جراحی منتقل شود تا حداقل نیاز امسال نخیلات شادگان به آب برطرف شود.

شنیدن این خبر که مسئولان به دنبال اجرای یک پروژه انتقال آب از رود کارون به سمت مناطق پایین دستی حوضه آبریز جراحی جراحی هستند، شاید در نگاه اول خوشحال کننده باشد و حکایتی جدید از فعالیت‌های مثبت مسئولان در جهت رسیدگی به مشکلات جغرافیای کشور باشد، اما این همه حقیقت نیست.

حقیقت دیگری که در این رابطه وجود دارد و نباید از آن غافل شد، نقش بی بدیل و خسارت بار اقدامات مسئولان پیشین همین وزارت جهاد کشاورزی در بروز چنین مشکل بزرگی است.

برای اثبات این مدعا باید به تاریخ بازگشت و روند فعالیت‌های گذشته مسئولان جهاد کشاورزی و سایر متولیان منابع آب کشور را در حوضه آبریز جراحی مرور کرد.

واقعیت این است که در بالا دست حوضه آبریز جراحی در استان کهگیلویه و بویر احمد و نیز در شهرستان بهبهان استان خوزستان در سال‌های گذشته وزارت جهادکشاورزی در تعامل با وزارت نیرو مجوز‌های فراوانی برای برداشت بی‌رویه از منابع آب، توسعه کشاورزی و احداث سد صادر کردند.

مجموعه اقداماتی که در نهایت زمینه بهره برداری بی رویه از منابع آب را رقم زد و این رویه همچنان ادامه دارد. شرایط غیر قابل قبولی که از یکسو به توسعه کشاورزی و صنعت گردشگری در اطراف سد مارون و مناطق مجاور آن منجر شده است و از سویی نیز باعث حذف حداقل آب‌های مناطق پایین دست رود جراحی و به ویژه تالاب شادگان شده است.

 

این وضعیت نگران کننده و ناعادلانه به قدری حاد و بحرانی شده است که مسئولان و متولیان منابع آب استان خوزستان و وزارت جهاد کشاورزی ناچار شده اند در تعامل با مسئولان وزارت نیرو اجرای پروژه‌های انتقال آب از کارون به جراحی را در دستور کار قرار دهند.

اکنون و به بیان ساده شرایط به گونه‌ای است که مسئولان بروز بحران آب در سال‌ها و دهه‌های گذشته، در پی جبران خطای خود آنهم با انجام مجموعه اقداماتی هستند که نه تنها نمی‌تواند منابع پایدار آب را به نخلستان‌های مناطق پایین دست رود جراحی هدیه دهد، بلکه هزینه‌های مضاعفی را بر رود کارون تحمیل خواهد کرد.