مسیریابی تسهیلات بانکی در سال 1395

گزارش منتشر شده از سوی بانک مرکزی نشان می­دهد که در سال گذشته کل تسهیلات اعطا شده از سوی سیستم بانکی به بخش­های مختلف اقتصادی حدود 614 هزار میلیارد تومان بوده است. بررسی ها نشان می دهد که در سال گذشته هم سطح رشد تسهیلات با توقف نسبی مواجه شده هم مسیر بکارگیری تسهیلات به سمت کانال های غیر مولد متمایل شده است.

به گزارش تابناک اقتصادی کل تسهیلات اعطا شده در سال گذشته از سوی سیستم بانکی با یک توقف نسبی مواجه شده است. بانک مرکزی سالانه گزارشی مبنی بر سطح کل تسهیلات اعطا شده از سوی سیستم بانکی به بخش­های مختلف اقتصادی منتشر می­کند. این گزارش حجم تامین مالی بخش­های مختلف اقتصادی مبتنی بر سیستم بانکی را روایت می­کند. بر مبنای گزارش مذکور در سال گذشته کل تسهیلات اعطا شده از سوی سیستم بانکی به بخش­های مختلف اقتصادی حدود 614 هزار میلیارد تومان بوده است. بر مبنای گزارش­های قبلی همین مرجع کل تسهیلات اعطا شده از سوی سیستم بانکی در سال 1395 حدود 548 هزار میلیارد تومان و در سال 1394 حدود 417 هزار میلیارد تومان بوده است. به این معنی که حجم تسهیلات اعطا شده از سوی سیستم بانکی در سال گذشته حدود 12 درصد افزایش یافته است. این رشد در حالی اتفاق افتاده که در سال 1395 حجم تسهیلات حدود 31 درصد افزایش یافته بود. در سال 1394 نیز حجم تسهیلات اعطا شده به بخش های مختلف اقتصادی حدود 22 درصد افزایش یافته بود. بنابراین می توان گفت در سال گذشته رشد تسهیلات بانکی اعطا شده به بخش های مختلف اقتصاد تا حدودی متوقف شده است. این توقف نسبی را می­توان به پدیده بحران بانکی که از نیمه اول سال گذشته بروز کرد نسبت داد. در خلال حل بحران مذکور بخشی از موسسات غیر مجاز از بازار حذف و بخشی از موسسات ناسالم منحل یا ادغام شدند. به همین دلیل پتانسیل تسهیلات دهی بانک ها درسال گذشته به طور نسبی کاهش یافته است.  

اگر چه کل تسهیلات اعطایی در سال گذشته حدود 12 درصد افزایش یافته است اما سهم گروه­های مختلف از رشد تسهیلات برابر نبوده است. به گزارش بانک مرکزی، سهم تسهیلات پرداختی در قالب سرمایه در گردش در کلیه بخش‌های اقتصادی طی 12 ماهه سال گذشته حدود 379 هزار میلیارد تومان بوده است. به این معنی که حدود 7/61 درصد از کل تسهیلات اعطا شده صرف تامین سرمایه در گردش بنگاه ها شده است. میزان رشد تامین سرمایه در گردش در سال گذشته نسبت به سال 1395 حدود 9/7 درصد بوده است. این در حالی است که کل تسهیلات اعطایی حدود 12 درصد رشد داشته است. به عبارت دیگر میزان رشد سرمایه در گردش این گروه نسبت به رشد کل تسهیلات بیش از 4 درصد کاهش یافته است. از زاویه ای دیگر، در حالی که سهم تسهیلات مصرف شده در مسیر تامین سرمایه در گردش از کل تسهیلات در سال 1395 حدود 64 درصد بوده است در سال 1396 با بیش از 2 درصد کاهش به 7/61 درصد رسیده است. بنابراین انتظار می­رود کاهش رشد نسبی گروه «تامین سرمایه در گردش» با افزایش گروه دیگری جبران شده باشد. بررسی گزارش منتشر شده از سوی بانک مرکزی نشان می­دهد که در سال 1396 نسبت به سال قبل از آن سهم تعمیرات از کل تسهیلات اعطا شده حدود 2 برابر شده است. سهم این گروه که در سال 1395 حدود 6/1 درصد بود به حدود 1/3 درصد افزایش یافته است. این توزیع مصرف تسهیلات توقف نسبی رشد اقتصادی در سال گذشته را توجیه می­کند. لازم به یاداوری است که بکارگیری تسهیلات در مسیر سرمایه در گردش تولیدات سال مورد نظر را افزایش می دهد و انتخاب مسیر تعمیر برای بکارگیری تسهیلات، جبران استهلاک ماشین الات را روایت می­کند.

در یک دسته بندی دیگر، بانک مرکزی تسهیلات اعطا شده را به تفکیک بخش های اقتصادی  ارایه می دهد. بر مبنای گزارش مذکور در مجموع در سال 1395 بخش خدمات با سهم 41 درصدی بزرگترین مقصد تسهیلات بانکی بوده است. بعد از آن، بخش صنعت و معدن با سهم حدود 28 درصدی مقصد دوم تسهیلات بانکی بوده است. در سال گذشته نسبت به سال 1395 سهم هر کدام از بخش­های خدمات و بازرگانی حدود 1 درصد افزایش یافته است. در طرف مقابل سهم هر کدام از گروه های «صنعت و معدن» و «مسکن و ساختمان» حدود 1 درصد کاهش یافته است. به نظر می رسد مسیر تسهیلات در خصوص نوع بخش متقاضی، نیز از بخش­های مولد فاصله گرفته و به بخش­های غیرمولد نزدیک تر شده است. این خود توقف رشد اقتصادی در سال گذشته را تا حدودی توضیح می­دهد.