«باید شرایط را در دانشگاه باید به سمتی ببریم که دانشگاه از آموزش صرف دانشجویان خارج شود و پژوهشگر تربیت کند»؛ این راهکار وزیر علوم برای برقرار کردن ارتباط میان دانشگاه و صنعت است. اما کدام دانشگاه؟ آیا منظور وزیر، دانشگاههای بی کیفیت هم هست؟
به گزارش «تابناک»، از جمله مشکلاتی که گریبان آموزش عالی را در کشورمان گرفته و به باور بسیاری از کارشناسان، نیازمند توجه و حتی رفع و رجوع است، کیفیت نازل دانشگاهها و مراکز آموزش عالیای است که محصول رشد بی رویه آموزش عاالی در کشورمان هستند. دانشگاههایی که فعالیت بسیاری شان حتی صرفه مالی هم ندارد و از این رو دولت برای تعطیلی برخی شان پیش قدم شده است.
اتفاقی که قرار است برای بسیاری از مراکز آموزش عالی غیرانتفاعی، تحت عنوان علمی-کاربردی رخ دهد که در مقطعی رشد قارچ گونه داشتند و مدت هاست عیب و اشکالات عدیدهشان آشکار شده است. دانشگاههایی که قطعا نمیتوانند مشمول اظهار نظر وزیر علوم در خصوص تغییر مسیر از آموزش صرف به تربیت پژوهشگر باشند چراکه اساسا به منظور دیگری، جدای پژوهش، طراحی شدهاند!
قبول دارم که در یک دورهای به هر دلیلی یک توسعه کمی در آموزش عالی داشتیم. اما باید بگویم علاوه بر مزایای شخصی که تأسیس این دانشگاهها برای برخی داشتهاند، موجب شدند تا توزیع امکانات آموزش عالی در واحدهای کوچک بیشتر از قبل شود. همان زمان اگر یک یا چند واحد کوچک در یک استان تجمیع میشد میتوانست یک واحد توانمند را به وجود آورد که اکنون با رشد بی رویه مراکز آموزشی مواجه نشویم. به همین خاطر است که شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبهای را تصویب کرده تا وزارت علوم را به طور خاص موظف کند مجموعه مراکز آموزش عالی کشور را ساماندهی کند.
هماکنون این طرح با عنوان ساماندهی آموزش عالی در معاونت آموزشی در حال اجراست. ما در این ساماندهی میخواهیم از گسترش بیشتر مراکز جلوگیری کنیم و در سوی دیگر میخواهیم بررسی جامعی انجام دهیم تا مراکزی که ضرورت آموزشی ندارد جمع شوند. این کار سختیهای خودش را دارد، اما عزم خودمان را جزم کردیم تا ساماندهی مراکز آموزشی را اجرایی کنیم. هماکنون کل دانشگاههای دولتی و غیردولتی را در ۱۰ منطقه سازماندهی کردیم و در این ۱۰ منطقه اقدامات ساماندهی انجام میشود.
* دانشگاه آزاد هم جزو این ساماندهی میشود؟
بررسی دانشگاه آزاد کمی متفاوتتر است. بهطور کلی بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی دولت باید بسیاری از بخشهای خدماتی خود را به بخشهای خصوصی واگذار کند. در حوزه آموزش عالی این اتفاق افتاده است. ما معتقدیم در این سالها دانشگاه آزاد هم مجوزهای بسیاری برای توسعه فعالیت خود گرفته است. اما چون بخش خصوصی است خودشان تشخیص میدهند که بمانند یا بروند؛ لذا با بررسیهایی که انجام دادهایم تعداد محدودی از دانشگاههای آزاد که در سالهای پیش تأسیس شدند تعطیل کردند. البته یک تعدادی هم بهدنبال این هستند که اگر برخی شرایط فراهم شود با دانشگاههای آزادی که در اطراف شهر یا شهرستانها هستند تجمیع شوند. وزارت علوم سعی میکند آنها را تا حدودی که میشود حمایت کند تا این زحمتی که برای به وجود آمدن توانمندیها در بخش خصوصی به وجود آمده از بین نرود. اما آنها هم باید به کیفیسازی توجه کنند.
* یعنی وزارت علوم مستقیماً درباره کیفیت دانشگاه آزاد تصمیمگیری میکند؟
بله، تا آنجا که قانون به ما اجازه داده است باید نظارت کنیم و در حال حاضر دانشگاه آزاد برای هر کدام از رشتهها و دورههایش باید مجوز شورای عالی گسترش را بگیرد و تاکنون شورای گسترش با لحاظ کردن اینکه دانشگاه آزاد یک واحد غیردولتی است سعی کرده بر این دانشگاه کنترل و نظارت داشته باشد.
درباره برخی رشتهها تذکر دادهایم و تعداد زیادی از رشتهها و کد رشتههایی که داشتند در سال ۹۵ و ۹۶ بازنگری شده و البته برای برخی از کد رشتهها اجازه پذیرش دانشجو صادر نشده است. برای برخی هم با آن حداقلهایی که لازم بوده است با ملاحظاتی که داشتیم رشتهها را باز گذاشتیم و وزارت علوم شرط گذاشته تا دانشگاه آزاد این رشتهها و دانشگاهها را تقویت کند؛ لذا دانشگاه آزاد هم از یک طرف واحدهای کوچکش جمع میشود و از طرف دیگر هم بر اساس نظارت دفتر گسترش وزارت علوم گروههای ضعیف و رشتههای بدون هیأت علمی اجازه ادامه فعالیت ندارند.
* آیا مطلع هستید که اخیرا دانشگاه آزاد برای برخی از استادانش محدودیتهایی ایجاد کرده، در حالی که استادان و اعضای هیأت علمی جزو سرمایههای اصلی این نظام هستند و حذف آنها موجب دلسردیشان میشود. شما آیا این موضوع را بررسی کرده اید؟
گزارش این موضوع به ما هم رسیده است و این مسأله را بررسی کردیم. دانشگاه آزاد دورهای طولانی از اعضای هیأت علمی دانشگاههای دولتی به شکلهای مختلف برای اداره کلاسهایش استفاده میکرد. حتی برخی از اعضای هیأت علمی دانشگاههای دولتی وقتهای اداریشان را در دانشگاه آزاد میگذراندند. در سالهای اخیر هم دانشگاه دولتی و هم دانشگاه آزاد به این موضوع حساس شدند که در ساعت اداری نباید اعضای هیأت علمی که استخدام دولت هستند در دانشگاه آزاد باشند. اما برای ساعت غیراداری منعی وجود ندارد.
دانشگاه آزاد هم با توجه به اینکه باید رشتهها و امکاناتش را گسترش میداد موظف بود اعضای هیأت علمی جوان را معرفی کند. ما نمیتوانستیم اعضای هیأت علمی دولتی را از آنها قبول کنیم. برای همین آنها مجبور شدند برخی از استادانی را که با آنها کار میکردند، تعدیل کنند. این یک بخش طبیعی بوده است.
* یعنی مورد خاص سیاسی نبوده است؟
ممکن است در یک جایی هم موارد خاصی اتفاق افتاده باشد که اعضای هیأت علمی مورد بیاحترامی قرار گرفته باشند. ما تذکر لازم را میدهیم. اما به لحاظ کلیت همین است و موضوع سیاسی نبوده است.