انقراض یوز نزدیک است

کاهش جمیعت و پایین آمدن تنوع ژنتیکی یوز، خود تهدیدی مضاعف برای نسل این گربه سان است. متاسفانه باید بگویم با سرعت بسیار، در حال از دست دادن ژن‌های باقی‌مانده این گونه شاخص حیات وحش کشور هستیم؛ چکیدن آخرین قطره‌های یوزپلنگ آسیایی.

به گزارش تسنیم، محمدعلی ادیبی، کارشناس و محقق حیات وحش در استان سمنان، با ابراز تاسف از کاهش مشاهدات یوزپلنگ در زیستگاه‌های کشور به تسنیم گفت: منطقه توران در حال حاضر محل زیست تنها جمعیت زایای یوز در ایران است. در واقع، توران، پناهگاه یا مامن بازماندگان نسل یوز آسیایی است.

وی ادامه داد: پناهگاه حیات وحش خوش‌ییلاق و دشت‌های اطراف آن به سرنگتی(یکی از پارک‌های ملی تانزانیا) ایران معروف بوده و یکی از بهترین زیستگاههای تابستان‌گذرانی یوز است؛ تنها منطقه‌ای از ایران که زیستگاه هر هشت گربه‌سان باقی‌مانده در طبیعت کشور است. زیستگاهی که پیشتر علاوه بر این گربه‌ها میزبان جمعیت قابل توجهی از گورخر، آهو، کل و بز و قوچ و میش بود. سرزمینی که بر خلاف گذشته، حالا در آن به ندرت لانه جوندگان و آشیانه سبک بالان مشاهده می‌شود. دشت‌هایی همچون قوشه، جماران و آهوان که از بهترین زیستگاههای تابستان‌گذرانی یوز محسوب می‌شدند و میزبان دسته‌های پرجمعیت آهو بودند امروز از یوز تهی هستند و دارای جمعیتی انگشت‌شمار ار آهوان. این سرزمین در حال حاضر جولانگاه گله‌های دام غیرمجاز شده است و عشایر فاقد پروانه چرا.

این کارشناس حیات وحش یادآور شد: سرزمین توران در تمام پهنه وسیع خود یک زیستگاه قشلاقی است چه برای حیات وحش و چه برای دامپروری. دشت‌ها و بیابان‌های استان سمنان در سرتاسر استان دارای یک کشیدگی شرقی-غربی هستند؛ در دامنه‌های البرز مرتفع و میانبند و در حاشیه کویر مرکزی ایران پست و گرم. اما جاده ترانزیتی و بین المللی تهران-مشهد که از شرق به غرب استان کشیده شده تمام دشت‌های استان را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرده. این جاده در واقع ارتباط زیستگاه‌های قشلاقی را با زیستگاه‌های میانبند و ییلاقی قطع و تردد حیات وحش را با بحران جدی روبه‌رو کرده است.

ادیبی افزود: از سوی دیگر، مجموعه تحت حفاظت توران که یک زیستگاه قشلاقی برای یوز است، از نیمه آبان جولانگاه دامدارانی است که به همراه گله‌هایشان وارد این مناطق شده و تا نیمه فروردین مجوز اقامت در منطقه را دارند اما بعد از اتمام این موعد با رجوع به فرمانداری و استانداری مجوز اقامت مجدد در منطقه را تا نیمه اردیبهشت و خرداد دریافت می‌کنند که این موضوع تهدیدی جدی برای جمعیت یوز محسوب می‌شود چرا که با از بین بردن امنیت زیستگاه، هم زمستان‌گذرانی یوز را تحت تاثیر قرار می‌دهد و هم فصل جفتگیری و زادآوری آن را.

این کارشناس حیات وحش با بیان اینکه منطقه توران با موقعیت جغرافیایی‌اش می‌بایست از جمعیت رضایت‌بخشی از یوز برخوردار باشد گفت: متاسفانه جمعیت یوز در منطقه رو به کاهش است و عوامل تهدیدکننده نسل این جانور کار را به جایی رسانده که کشف لاشه یوزپلنگی که در تصادف و یا توسط سگه گله از پای درآمده خواب آشفته اغلب شبهایمان شده است.

وی با انتقاد از سوء مدیریت در حوزه حفاظت از حیات وحش تاکید کرد: در زمینه حفاظت از یوزپلنگ نه با سوء مدیریت بلکه با فقدان مدیریت مواجه هستیم. نه برنامه‌ای منسجم در دست داریم و نه حتی یک کارگروه کارشناسی تخصصی تشکیل داده‌ایم. یوزپلنگ سالهاست به حال خودش رها شده، بی‌آنکه اقدامی برای کنترل عوامل کاهش جمعیتش صورت گرفته باشد.

ادیبی تخریب زیستگاه‌ها و در نتیجه کاهش طعمه‌های طبیعی یوز را عامل اصلی انقراض این جانور دانسته و یادآور شد: حضور دامداران، گله‌های دام و سگ‌های گله هم عامل درجه دوی انقراض یوزپلنگ هستند اما متاسفانه نه برای جبران کاهش طعمه در زیستگاه‌های یوز اقدامی صورت گرفته نه برای جلوگیری از حضور کنترل‌نشده دامداران.

وی در پایان، به از دست رفتن ذخیره ژن‌های یوزپلنگ در طبیعت اشاره کرد و گفت: تخریب زیستگاه‌ها، کاهش طعمه، حضور گله‌های دام و سگ‌های گله و تصادفات جاده‌ای به کاهش جمعیت یوز منجر شده که این کاهش جمیعت و پایین آمدن تنوع ژنتیکی، خود تهدیدی مضاعف برای نسل یوزپلنگ است. متاسفانه باید بگویم با سرعت بسیار، در حال از دست دادن ژن‌های باقی‌مانده هستیم: چکیدن آخرین قطره‌های یوزپلنگ آسیایی.

به گزارش تسنیم، طی هفته گذشته، مسئولان محیط زیست استان‌های یزد و خراسانی جنوبی اعلام کردند که از آغاز سال جاری تا کنون در این استان‌ها به ترتیب 2 و 5 یوزپلنگ مشاهده شده است. حسن اکبری، معاون فنی محیط‌زیست یزد، روز چهارشنبه با بیان اینکه در سال جاری تنها 2 یوزپلنگ نر در پناهگاه حیات‌وحش دره انجیر مشاهده شده گفت: ای‌کاش در تمام محاسبات و بررسی‌ها اشتباه کرده باشیم وگرنه احتمالاً امسال آخرین سالی است که در روز جهانی حیات‌وحش هنوز در استان یزد یوزپلنگ زندگی می‌کند.