راه مبارزه موثر با فساد گسترش نظارت عمومی است

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت:‌ در نتیجه اگر فساد سیستمی بشود دستگاههای مسئول مبارزه با فساد خودشان آلودگی پیدا می کنند.

به گزارش الف؛ عصر روز سه شنبه نخستین جشنواره گزارشگران برتر شفافیت و عدالت به همت موسسه دیده بان شفافیت و عدالت در فرهنگسرای رسانه برگزار شد.

احمد توکلی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ابتدای این جشنواره اظهار داشت:‌ یک سوال شفاف مطرح می کنم که جوابش مهم است ولی سخت نیست. سوال این است که آیا بدون رسانه های آزاد و نهادهای مردمی فعال، زمانی که از خودشان مایه بگذارند آیا مبارزه با فساد به نتیجه می رسد؟ جواب بنده به این سوال منفی است. نتیجه ای که حکومت مثل هر موجود زنده دیگری،  یک نهاد اجتماعی زنده مریض میشود و ممکن است  در برخی از موارد از دست برود.

وی ادامه داد: آیا سازمان های نظارتی رسمی برای نجات حکومت کفایت می کند، جواب بنده به همین موضوع نیز منفی است. زمانی که در حکومت فساد ایجاد می شود، اینطوری نیست که در یک جا اثر بکند و در جای دیگری نه، بلکه در همه جا اثر پیدا می کند. فساد میل به سرایت دارد و گسترش پیدا می کند و اتفاقا سراغ جاهایی میرود که خطر برای آن بیشتر درست  میکند و علاقه دارد به آنجا برود. در نتیجه غفلت صورت بگیرد و اگر فساد سیستمی بشود دستگاههای مسئول مبارزه با فساد خودشان آلودگی پیدا می کنند و زمانی که به اینجا رسیدند نتیجه اش این می شود که مبارزه خوب صورت نمی گیرد.

توکلی افزود: بنده حدود ده سال پیش، نامه ای از امینی به دستم رسید که توضیح می داد در یک بازار کالای مهم، یک شخصی خرابکاری هایی انجام میدهد. بنده نامه ای با دستخط خودم برای رییس بازرسی وقت نوشتم. سه روز بعد در آن بازار وهم ادم نابکار به همان کسی که به من گفته بود نامه بنویسم گفته بود که به توکلی گفتی که علیه من نامه بنویسه! خوب این نشان میدهد که سیستم سوراخ است.

نماینده سابق مجلس ادامه داد: یک دلیل دیگر هم می توان بیان کرد این است که قدرت به طور ذاتی فرد قدرتمند را مستعد کرده و فرد قدرمتند در معرض فساد بیشتری قرار دارد تا فرد ضعیف، و چون دستگاههای ناظر بر امر سلامت، متصدی سالم نگه داشتن سیستم بوده قدرتمندتر هستند. به طور مثال سازمان بازرسی کل کشور قدرتمندتر است یا وزارت علوم، خوب سازمان بازرسی قدرتمند است و چون قدرت بیشتر است احتمال فساد بیشتری دارد. زمانی که فساد فراگیر شد و سیستمی شد، دستگاههای مبارزه با فساد آلوده می شوند و کار سخت می شود. اینجا به معنای همگانی نیست بلکه مرحله خیلی حاد فساد است که مبارزه با آن خیلی سخت می شود.راه حل اینکه دستگاههای مسئول حفظ سلامت جوابگو نبوده و خودشان آلودگی دارند و باید چه کار کرد این است که جوابی که اسلام عزیز می دهد اینطور است که همه را ناظر و بازرس می کند و نظارت عمومی را واجب کرده نه اینکه تبلیغ کند که هرکسی که دلش خواست انجام دهد، در واقع واجب می کند که فرد فرد ما در امر به معروف ونهی از منکر فعال باشیم.

وی ادامه داد: این اختیار نیست و به ما حق نمیدهد که بخواهیم امر به معروف بکنیم یا خیر، بلکه این موضوع را واجب می کند. حالا چقدر واجب است؟ حضرت علی (ع) می فرمایند که امر به معروف ونهی از منکر یک طرف قرار می گیرد و تمام عبادات یک طرف قرار دیگر، مثل یک نمی است در برابر یک دریا، عبادات را یک نم مختصر تصور کنید و امر به معروف را یک دریای امواج، آنقدر فاصله دارد. امام حسین (ع) هم می فرماید که خدا امر به معروف و نهی از منکر را خیلی تاکید کرده و واجب خیلی مهمی است به این دلیل که احکام بقیه اسلام اگر امر به معروف باشد و حکومت رو خط باشد، قابل پیاده کردن است و اگر جکومت روی خط نباشد بقیه احکام اسلام قابل پیاده شدن نیست.

توکلی افزود:‌ وقتی که عامه مردم یا تک تک مردم مسئول باشند که نظارت یا بازرسی کنند، تذکر بدهند و بازخواست کنند، عموم مردم به خطا نمی روند. در نظارت عمومی خطا نیست، تا زمانیکه در جمعی تذکر تکرار شود همانند یک داستانی که ملا نصرالدین می زد که یک فردی می گفت ته کوچه آش می دهند،  ملانصرالدین گفت نکند آش می دهند من بی خبر باشم و خودشم یه کاسه برداشت  و به ته کوچه رفت. ادم ها تحت تاثیر قرار میگیرند. در واقع میشود بازرس ویژه را خرید ولی بازرس های ویژه را  نیمتوان خرید. میتوان مردم را تهدید کرد ولی همه مردم را نمیتوان تهدید کرد. این نظارت عمومی و مشارکت دادن مردم در صحنه کشور در جامعه ای دستور دین است و بشر هم به همین موضوع رسیده است.اگر انچه که دینمان گفته است و تجربه هم نشان داده وضعمان بهتر از این میشود.حالا ما می خواهیم امر به معروف و نهی از منکر کنیم،روزگاری شده که کارای فردی کم نتجیه است. امام سخنی داره که اکر امر به معروف و نهی از منکر فردی تاثیری ندارد، یارگیری واجب است. وقتی واجب باشد، پای حزب، سازمان های مردم نهاد باز می شود و کارهای جمعی رواج پیدا می کند.

نماینده سابق مجلس ادامه داد: یک بحث دیگر این است که امر به معروف و نهی از منکر، مقدماتی هم دارد. مقدمه واجب، واجب است یعنی اینکه چون نماز واجب است وضو گرفتن واجب است و وضو به تنهایی واجب نیست. حالا مردم می خواهند امر به معروف و نهی از منکر کنند و به حکومت امر و نهی کنند. باید اطلاعات داشته باشند یا خیر؟ حکومت دینی که وظیفه اش تسهیل اجرای احکام خداست، وظیفه دارد که شرایط را فراهم کند که مردم اطلاعات کسب کنند، از اینجا ما به شفافیت میرسیم.

وی تاکید کرد: کار فردی کردن کم نتیجه است و در اینجاست که حضور احزاب و سازمان های مردم نهاد مهم و ضروری است، زیرا اگر بخواهیم به دین عمل کنیم، کار جمعی از اهمیت برخوردار می شود. ما زمانی به شفافیت می رسیم که مردم بتوانند به حکومت امر و نهی کنند. حضرت امام در این باره می فرماید، در حکومت اسلامی، آحاد مردم می توانند زمامدار را نزد سایرین، استیضاح کنند و او باید پاسخ قانع کننده دهد، اگر چنین نکند خود به خود معزول است و زمامداری او از لحاظ شرعی حجیت ندارد.

توکلی افزود: نمی توان در یک محیط بسته که همه به فرموده ها عمل می کنند و کسی نمی تواند نهی از منکر کند با فساد مبارزه کرد. ما به رسانه های آزاد احتیاج داریم و مردم بدون آن، به نتایج لازم دست نمی یابند. باید آزادی باشد تا رسانه ها بتوانند بنویسند و خبر دهند. البته این آزادی، آفت هایی نیز دارد، یکی از این آفت ها، این است که اصحاب قدرت به آزادی بهای کمی می دهند، این ضعف به غیر از مشکل سینه تنگی قدرتمندان است، آنها با رسانه مدرن آشنایی ندارند.

این فعال سیاسی اصولگرا در پایان گفت: یکی دیگر از این آفت ها، تفسیر مضیّق از قانون است. همچنین پول دوستی اصحاب رسانه نیز از دیگر موارد است. از افراطی گری نیز می توان به عنوان موضوعی دیگر نام برد، متاسفانه برخی ها از نعمت آزادی برای هتک حرمت اشخاص استفاده می کنند که این نیز امری مذموم است.

توکلی بابیان اینکه در حکومت اسلامی آحاد ملت می‌توانند زمامدار حکومت را در مقابل دیدگاه مردم استیضاح کنند، گفت:‌ اگر زمامدار پاسخ قانع‌کننده‌ای نداشته باشد، عملاً معزول شده محسوب می‌شود.

توکلی با اشاره به اینکه ما برای مبارزه با فساد به رسانه‌های دارای آزادی نیاز داریم، گفت: قطعاً اگر این رسانه‌ها مستقل نباشند، مردم به خواسته‌هایشان نخواهند رسید.

رئیس دیده‌بان شفافیت و عدالت بابیان اینکه هم‌اکنون رسانه‌ها با آفت‌هایی نیز مواجه هستند، گفت: پرداخت سکه و دادن یکسری تسهیلات سفر خارجی از آفت‌های موجود در رسانه‌هاست و موجب محدودیت آنان می‌شود.

همچنین در این جشنواره 10 روزنامه نگار برتر در عرصۀ شفافیت و مبارزه با فساد که حول محورهای "مبارزه با مفاسد اقتصادی"، "دفاع از عدالت خواهی" و "دفاع از حقوق شهروندی" گزارشهای خود را منتشر کرده بودند ، انتخاب شدند.

اين گزارش حاكي است، روابط عمومی بانک مرکزی با هدف اشاعه فرهنگ نگارش گزارش های نقد و مسئولانه، با اهدای هدیه ای جداگانه، از يك گزارش مطبوعاتي با عنوان "مبارزه بَنِري با مؤسسات غيرمجاز" به قلم هيرش سعيديان مندرج در روزنامه " آفتاب يزد" تقدير كرد. اين گزارش مقام پنجم اين رقابت را كسب كرد.