تاملی بر چگونگی تهیه پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد
وضعیتی نامطلوب که سالهاست شعار مقابله با آن را می‌شنویم، اما در عمل اتفاق خاصی را شاهد نیستیم. اشکالی ساختاری و مهم که اگر بگوییم تاثیر به سزایی در سطوح مختلف کشورمان گذاشته و آینده‌ای تیره پیش رویمان ترسیم می‌کند، سخنی به اغراق نگفته‌ایم. دورنمایی مایوس کننده برای علم و دانش در کشورمان که توسط کارشناس‌های ارشد ترسیم می‌شود.
آخرین گام برای تبدیل شدن به کارشناس ارشد در یک رشته؛ درباره «پایان‌نامه» و فرایند تهیه و دفاع از آن سخن می‌گوییم که به نظر می‌رسد آفت‌هایش خیلی بیشتر از فوایدش شده است!
به گزارش «تابناک»، از جمله معضلاتی که گریبان جامعه علمی در کشورمان را گرفته و حتی فراتر از آن، به آفت علم و دانش تبدیل شده است، «پایان‌نامه» نویسی است. فرایندی که اگرچه تا چند دهه پیشتر در مقطع کارشناسی نیز طی کردنش الزامی بود، اما مدت‌های طولانی است به کارشناسی ارشد و به نوعی، دکترا محدود شده است.
بحرانی که بیشتر در مقطع کارشناسی ارشد بروز و نمود یافته و نشانه هایش را بر در و دیوار شهر‌ها نیز می‌توان یافت. در آگهی‌ها و دیوارنوشته‌هایی که به متقاضیان مسرت می‌دهند بی هیچ کاری پایان نامه دلخواهشان را به دست آورند و برای دفاع از آن مهیا شوند؛ بازار داغ پایان نامه فروشی که در فضای مجازی هم در جریان است و دسترسی دانشجویان به آن، خیلی ساده‌تر از رسیدن به کتاب‌ها و منابع درسی است!
وضعیتی نامطلوب که سالهاست شعار مقابله با آن را می‌شنویم، اما در عمل اتفاق خاصی را شاهد نیستیم. اشکالی ساختاری و مهم که اگر بگوییم تاثیر به سزایی در سطوح مختلف کشورمان گذاشته و آینده‌ای تیره پیش رویمان ترسیم می‌کند، سخنی به اغراق نگفته‌ایم. دورنمایی مایوس کننده برای علم و دانش در کشورمان که توسط کارشناس‌های ارشد ترسیم می‌شود.
اما اشکال کار کجاست و چرا تهیه و تدارک یک کار پژوهشی و تحقیقی در یک حوزه خاص به نام پایان نامه برای افرادی که قصد دارند در آن حوزه کارشناس ارشد لقب گیرند، آنقدر دشوار به نظر می‌رسد که مجاب شوند رو به خرید پایان نامه بیاورند یا به شیوه‌های دیگر، انتحال یا تقلب و حتی سرقت را در دستور کار خود قرار دهند؟
شاید نخستین اشکال، الزام به انجام این کار در دوره کارشناسی ارشد باشد. اینکه تازه در این مقطع است که دانشجویان با روش تحقیق و مبانی این کار آشنا می‌شوند و درمی‌یابند که چگونه می‌بایست پیرامون یک سوال یا فرضیه یا حتی یک موضوع خاص، تحقیق و بررسی کرده یا یک پژوهش را پیش ببرند و به نتیجه برسانند. پروسه‌ای شبیه کارآموزی که چندان توقع نمی‌رود محصول نهایی اش، بی عیب و نقص و قابل اتکا باشد.
به عبارت بهتر، پایان نامه‌های کارشناسی ارشد، چون محصول نخستین کار تحقیقی و پژوهشی افراد هستند، اغلب از ضعف‌های بزرگی رنج می‌برند و به این دلیل، کارآیی چندانی ندارند، جز اینکه دانشجویان بعد از انجام این پروژه ویژه، مهیای انجام پژوهش‌ها و تحقیقات دیگر می‌شوند و آنجاست که پایان نامه نویسی کارکردش را نشان می‌دهد.
این در حالی است که در تجربه نخست، برخی دانشجویان موضوعات پیچیده و دشوار را برمی‌گزینند که این کار موجب بروز اشکالات وسیع تری می‌شود و بعضی دیگر که موضوعات ساده‌تر را برگزیده اند، با مخالفت اساتید مواجه می‌شوند. با این ملاحظه که اندک تاملی کافی‌ست تا دریابیم چه پایان نامه حول موضوعی ساده به رشته تحریر درآید و چه موضوعی پیچیده دستمایه اش باشد، به دلیل اینکه تجربه نخست افراد است، کمتر به موفقیت می‌رسد و نتیجه‌ای قابل اتکا به دست می‌دهد.
به این نکات، مماشات اساتید با دانشجویان را هم باید افزود که اغلب به دلیل درک همین واقعیت است که پایان نامه کارشناسی ارشد، نخستین تجربه دانشجویان در این عرصه است و در نتیجه نمی‌توان زیاد در آن موشکافی کرد و به قول معروف، مته لای خشخاشش گذاشت. رویکردی که موجب می‌شود آنچه در پایان نامه‌ها اولویت پیدا می‌کند، پیش از محتوا و کیفیت آن، رعایت اسلوب و قواعد تحقیق باشد؛ یعنی تلاش برای آموزش دادن روش تحقیق به افرادی که کارشناس ارشد رشته خود لقب می‌گیرند و روانه بازار کار می‌شوند.
روند تولد پایان نامه‌هایی که اغلب بود و نبودشان تاثیری در حال و آینده کشور ندارد و از این رو، مماشات با تخلفاتی که در تهیه و ارائه شان صورت می‌گیرد، تا حدودی طبیعی هم به نظر می‌رسد. روندی معیوب و پر عیب و اشکال که اگر قرار به مبارزه با پایان نامه فروشی و تخلفاتی از این دست باشد، می‌بایست پیشتر برای تصحیح آن اقدام کرده و طرح‌هایی مانند احیای پایان نامه نوسی در دوره کارشناسی را در دستور کار قرار دهیم. تلاش برای انتقال دوره کارآموزی در پژوهش و تحقیق از کارشناسی ارشد به دوره کارشناسی و حتی بسط این آموزش‌ها در مدارس که کمترین فایده آن، قابل اتکا بودن پایان نامه‌های کارشناسی ارشد در راستای اهداف بزرگ‌تر است؛ پایان نامه‌هایی حقیقی که محصول کارورزی و آزمون و خطای دانشجویان و اساتید نیست.
به گزارش «تابناک»، از جمله معضلاتی که گریبان جامعه علمی در کشورمان را گرفته و حتی فراتر از آن، به آفت علم و دانش تبدیل شده است، «پایان‌نامه» نویسی است. فرایندی که اگرچه تا چند دهه پیشتر در مقطع کارشناسی نیز طی کردنش الزامی بود، اما مدت‌های طولانی است به کارشناسی ارشد و به نوعی، دکترا محدود شده است.
بحرانی که بیشتر در مقطع کارشناسی ارشد بروز و نمود یافته و نشانه هایش را بر در و دیوار شهر‌ها نیز می‌توان یافت. در آگهی‌ها و دیوارنوشته‌هایی که به متقاضیان مسرت می‌دهند بی هیچ کاری پایان نامه دلخواهشان را به دست آورند و برای دفاع از آن مهیا شوند؛ بازار داغ پایان نامه فروشی که در فضای مجازی هم در جریان است و دسترسی دانشجویان به آن، خیلی ساده‌تر از رسیدن به کتاب‌ها و منابع درسی است!
وضعیتی نامطلوب که سالهاست شعار مقابله با آن را می‌شنویم، اما در عمل اتفاق خاصی را شاهد نیستیم. اشکالی ساختاری و مهم که اگر بگوییم تاثیر به سزایی در سطوح مختلف کشورمان گذاشته و آینده‌ای تیره پیش رویمان ترسیم می‌کند، سخنی به اغراق نگفته‌ایم. دورنمایی مایوس کننده برای علم و دانش در کشورمان که توسط کارشناس‌های ارشد ترسیم می‌شود.
اما اشکال کار کجاست و چرا تهیه و تدارک یک کار پژوهشی و تحقیقی در یک حوزه خاص به نام پایان نامه برای افرادی که قصد دارند در آن حوزه کارشناس ارشد لقب گیرند، آنقدر دشوار به نظر می‌رسد که مجاب شوند رو به خرید پایان نامه بیاورند یا به شیوه‌های دیگر، انتحال یا تقلب و حتی سرقت را در دستور کار خود قرار دهند؟
شاید نخستین اشکال، الزام به انجام این کار در دوره کارشناسی ارشد باشد. اینکه تازه در این مقطع است که دانشجویان با روش تحقیق و مبانی این کار آشنا می‌شوند و درمی‌یابند که چگونه می‌بایست پیرامون یک سوال یا فرضیه یا حتی یک موضوع خاص، تحقیق و بررسی کرده یا یک پژوهش را پیش ببرند و به نتیجه برسانند. پروسه‌ای شبیه کارآموزی که چندان توقع نمی‌رود محصول نهایی اش، بی عیب و نقص و قابل اتکا باشد.
به عبارت بهتر، پایان نامه‌های کارشناسی ارشد، چون محصول نخستین کار تحقیقی و پژوهشی افراد هستند، اغلب از ضعف‌های بزرگی رنج می‌برند و به این دلیل، کارآیی چندانی ندارند، جز اینکه دانشجویان بعد از انجام این پروژه ویژه، مهیای انجام پژوهش‌ها و تحقیقات دیگر می‌شوند و آنجاست که پایان نامه نویسی کارکردش را نشان می‌دهد.
این در حالی است که در تجربه نخست، برخی دانشجویان موضوعات پیچیده و دشوار را برمی‌گزینند که این کار موجب بروز اشکالات وسیع تری می‌شود و بعضی دیگر که موضوعات ساده‌تر را برگزیده اند، با مخالفت اساتید مواجه می‌شوند. با این ملاحظه که اندک تاملی کافی‌ست تا دریابیم چه پایان نامه حول موضوعی ساده به رشته تحریر درآید و چه موضوعی پیچیده دستمایه اش باشد، به دلیل اینکه تجربه نخست افراد است، کمتر به موفقیت می‌رسد و نتیجه‌ای قابل اتکا به دست می‌دهد.
به این نکات، مماشات اساتید با دانشجویان را هم باید افزود که اغلب به دلیل درک همین واقعیت است که پایان نامه کارشناسی ارشد، نخستین تجربه دانشجویان در این عرصه است و در نتیجه نمی‌توان زیاد در آن موشکافی کرد و به قول معروف، مته لای خشخاشش گذاشت. رویکردی که موجب می‌شود آنچه در پایان نامه‌ها اولویت پیدا می‌کند، پیش از محتوا و کیفیت آن، رعایت اسلوب و قواعد تحقیق باشد؛ یعنی تلاش برای آموزش دادن روش تحقیق به افرادی که کارشناس ارشد رشته خود لقب می‌گیرند و روانه بازار کار می‌شوند.
روند تولد پایان نامه‌هایی که اغلب بود و نبودشان تاثیری در حال و آینده کشور ندارد و از این رو، مماشات با تخلفاتی که در تهیه و ارائه شان صورت می‌گیرد، تا حدودی طبیعی هم به نظر می‌رسد. روندی معیوب و پر عیب و اشکال که اگر قرار به مبارزه با پایان نامه فروشی و تخلفاتی از این دست باشد، می‌بایست پیشتر برای تصحیح آن اقدام کرده و طرح‌هایی مانند احیای پایان نامه نوسی در دوره کارشناسی را در دستور کار قرار دهیم. تلاش برای انتقال دوره کارآموزی در پژوهش و تحقیق از کارشناسی ارشد به دوره کارشناسی و حتی بسط این آموزش‌ها در مدارس که کمترین فایده آن، قابل اتکا بودن پایان نامه‌های کارشناسی ارشد در راستای اهداف بزرگ‌تر است؛ پایان نامه‌هایی حقیقی که محصول کارورزی و آزمون و خطای دانشجویان و اساتید نیست.
