یکی از منابع مهم درآمدی دولت ها، مالیات است که علاوه بر اینکه بخش عمده ای از هزینه ها را تأمین می کند، به عنوان ابزار مناسب مالی برای کنترل اقتصاد نیز به کار گرفته می شود.
به گزارش «تابناک»؛ هنگامی که در جامعه با رشد نقدینگی روبه رو می شویم، دولت می تواند با افزایش نرخ های مالیاتی، موجبات کاهش نقدینگی و تورم را فراهم آورد و اگر رکود و کم تحرکی و عدم رونق اقتصادی را در اقتصاد شاهد باشیم، مسئولان می توانند با کاهش نرخ های مالیاتی، شکوفایی اقتصاد را به جامعه برگردانند.
بدین ترتیب، مالیات می تواند یکی از ابزارهای مهم مالی و به عنوان سوپاپ اطمینان اقتصادی کارکردهای مطلوبی برای جامعه داشته باشد.
در این باره باید گفت، مالیات نقش مهمی در توزیع عادلانه درآمد و توزیع دوباره ثروت دارد. دولت ها با گرفتن مالیات از ثروتمندان و توزیع آنها در قالب کمک های بلاعوض و اعانات و پرداخت یارانه به افراد کم درآمد جامعه، در برقراری عدالت اجتماعی نیز نقش مؤثری دارند.
با این حال، همیشه افرادی بوده اند که برای دستیابی به ثروت بیشتر، از پرداخت مالیات طفره می روند. در این میان، اقتصاد پنهان یکی از عوامل پیدایش فرار مالیاتی است. در کشور ما، عوامل مختلفی در شکل گیری و گسترش اقتصاد پنهان و زیرزمینی دخیل هستند، چون عمده فعالیت های اقتصادی از دید مأموران مالیاتی پنهان می ماند؛ بنابراین، زمینه فرار مالیاتی فراهم می شود.
همچنین ساختار اجرایی اقتصاد و عدم شفافیت در قوانین و مقررات، عامل دیگری در پیدایش فرار مالیاتی تلقی می شود. عدم ثبات قوانین و مقررات و تغییر و جابجایی مداوم قوانین نیز فرار مالیاتی را تصریح می نماید. در عین حال، افراد سودجویی نیز وجود دارند که با استفاده از رانت های ویژه زمینه های فرار مالیاتی را فراهم می سازند.
محمود بهمنی در گفت و گو با تابناک در خصوص این موضوع اظهار داشت: متأسفانه فرار مالیاتی در ایران بسیار است و بخش عمده آن مربوط به قاچاق می شود، وقتی کسی قاچاقی جنسی را وارد کشور کرده، یعنی مالیاتی برای آن پرداخت نکرده است.
این نماینده مجلس ادامه داد: قاچاق کالا یعنی اینکه فرد برای کالایی که به کشور وارد کرده است، نه تعرفه پرداخته و نه سود بازرگانی و البته هزینه های دیگر گمرکی را هم نداده است. اگر فرض کنیم که 15 میلیارد دلار جنس قاچاق وارد کشور می شود و نیز اگر 20 درصد مالیات آن را در نظر بگیریم، چیزی حدود 3 میلیارد دلار درآمد مالیاتی می شود. به عبارت دیگر، تنها از 15 میلیارد دلار ـ که حتما رقم آن بیش از این میزان است ـ چیزی حدود 120 تا 130 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی صورت گرفته که این رقم می تواند بدنه بودجه را جابجا و بسیاری از نیازهای ما را تأمین کند.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: از سوی دیگر، زمانی که بسیاری از کالاهای وارداتی ما قیمت ندارند، یا برچسبی روی آنها نیست، این خود باعث ایجاد مشکل و فرار می شود؛ اینها راه هایی است که باعث شده تا برخی از افراد مالیات به دولت ندهند.
این نماینده مجلس در ادامه یادآور شد: یکی دیگر از مواردی که باعث فرار مالیات در کشور شده، کم نمایی است؛ مثلا فردی کالایی را وارد کشور می کند که وزن بسیار بالایی دارد، ولی در گمرک با یک وزن محدود و پایین وارد می شود؛ یعنی فرد به جای اینکه گمرک میزان وارد شده را پرداخت کند، مبلغ ناچیزی به اندازه یک صدم چیزی که وارد کرده را پرداخت می کند. کم نمایی و بیش نمایی، روش هایی از واردات قاچاق و فرار مالیاتی به حساب می آیند؛ برای نمونه، شاید ده تن کالا وارد شود، حال آنکه یک تن ثبت می شود و یا اینکه کالایی می خواهد صادر شود. برای اینکه از پاداش و تشویق های دولتی بهره بیشتری ببرند، یک تن صادر و عنوان می کنند که ده تن صادرات انجام داده اند. البته نوع کالاها هم در این گونه موارد تأثیرگذارند.
این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در پاسخ به این که چگونه این کار صورت می گیرد، گفت: باید گمرک ما بیشتر دقت کند.
وی در پایان اظهار داشت: البته قشرهای دیگری در جامعه هم هستند که فرار مالیاتی زیادی دارند. برخی کسبه مانند پزشکان از این قاعده مستثنا نیستند و باید راهکارهایی برای آنها نیز در نظر گرفت؛ مثلا درآمد پزشکان به راحتی قابل ردیابی است. باید جریمه های سنگین برای آنان در نظر گرفت تا از فرار مالیاتی جلوگیری شود.