سه پیام آیت‌الله خامنه‌ای برای روسیه در دیدار با پوتین

در یکم نوامبر، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در راستای دومین نشست سه‌جانبه دریای خزر روانه تهران شد و در یک برنامه کاری فشرده با رهبر ایران، آیت‌الله خامنه‌ای، رئیس‌جمهور حسن روحانی و رئیس‌جمهور آذربایجان الهام علی‌اف دیدار کرد. این سومین دیدار پوتین از ایران است و قبل از آن پوتین دو ماه بعد از شروع عملیات نظامی در روسیه در سوریه در نوامبر 2015 به تهران آمده بود.

به گزارش «تابناک»؛ ماکسیم سوچکوف، تحلیلگر المانیتور در مطلبی بیان کرد: هرچند این بار دیدار پوتین از تهران با محوریت موضوع انرژی بوده است، سخنان پوتین با روحانی و آیت‌الله خامنه‌ای در مورد منطقه و سوریه بوده که توجه بسیاری از رسانه‌ها و تحلیلگران را به خود مشغول کرده بود.

سوچکوف در این مطلب به بیان همکاری‌های اساسی ایران و روسیه در موضوع بحران سوریه پرداخته است، اشاره می‌کند که همکاری دو کشور به شکلی بی‌سابقه در تاریخ مدرن برای یکدیگر در بعد اطلاعاتی و عملیاتی ضروری و اساسی بوده است. بااین‌حال اما نه روسیه و نه ایران بر سر برخی مسائل در سوریه و خاورمیانه از جمله ترکیب دولت آینده سوریه، نقش کردها در سوریه، سرنوشت بشار اسد و مانند آن همواره یک دیدگاه مشترک نداشته‌اند.

سوچکوف با اشاره به برخی تفاوت‌های نظری در استراتژی ایران و روسیه در منطقه بیان می‌کند با توجه به همه این‌ها در برخی برهه‌های زمانی دو کشور نگران از این بوده‌اند که این مسائل منجر به اختلاف جدی و شکاف در همکاری‌های این دو با یکدیگر شود؛ اما سرانجام کف مطالبات دو کشور از یکدیگر همواره مشخص بوده است: روسیه و ایران به یکدیگر نیاز دارند. به گفته سوچکوف هم ولادیمیر پوتین در دیدار با روحانی و هم آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با پوتین این موضوع را بازتاب داده‌اند.پوتین در سخنان خود بیان کرد: مسائل متفاوت و متعددی وجود دارد و هیچ یک از آن‌ها یکجانبه قابل حل و رفع نیست. هیچ طرف و هیچ کشوری نمی‌تواند به ‌تنهایی مسائل و مشکلات را حل کند. ما امیدوار به همکاری‌های سازنده بیشتر با دوستان و شرکای ایرانی خود هستیم و من از نتایج دیدارهای امروز رضایت فوق‌العاده‌ای دارم.

اما از آن سوی آیت‌الله خامنه‌ای نیز در دیدار خود با پوتین تأکید کرده بود، همکاری‌های ایران و روسیه می‌تواند منجر به انزوای آمریکا شود... با اینکه شکست سنگین تروریست‌های موردحمایت آمریکا در سوریه انکارناشدنی است، ولی آمریکایی‌ها توطئه خود را ادامه خواهند داد. ایشان بیان کرده‌اند: در نتیجه حل بحران در سوریه نیازمند همکاری نزدیک دو کشور است... ما قادر به مقابله با تحریم‌های آمریکا و منزوی ساختن آمریکا با کنار گذاشتن دلار آمریکا و انجام مبادلات با پول ملی خود در مراودات مالی یک و چندجانبه هستیم.

به عقیده سوچکوف، در سخنان آیت‌الله خامنه‌ای سه پیام برای پوتین نهفته است؛

نخست: ایران عقیده ندارد که جنگ در سوریه رو به اتمام یا به پایان خود نزدیک باشد. این موضوع با توجه به شایعه ها و گزارش‌هایی در مورد این‌که عملیات نظامی روسیه در سوریه به نتیجه خود رسیده و همچنین شایعاتی دراین‌باره که روسیه درصدد خروج بخش از نیروی نظامی خود از خاک سوریه است، موضوعی بسیار مهم و اساسی است. پیش ‌از این، روزنامه کومرسانت به نقل از برخی منابع اعلام کرده بود که روسیه خواهان خروج بخشی از نیروها و تجهیزات خود از سوریه است. این موضوع هرچند بعداً از سوی سخنگوی کرملین تکذیب شد، همچنان شایعات در این خصوص باقی است.

دوم: آیت‌الله خامنه‌ای از پوتین می‌خواهد در مورد اقدامات و نیات آمریکا همچنان هشیار و دقیق بماند. از یک ‌سو این موضوع ناشی از نگرانی ایران از یک توافق میان آمریکا و روسیه است که می‌تواند آسیب جدی به منافع ایران در سوریه و عراق بزند و از سوی دیگر، این مسأله بیان‌کننده آمادگی ایران برای یک سناریوی بدتر است که طی آن آمریکا با یک سیاست مخرب موفق به تخریب دستاوردهای ایران و روسیه شود. تهران به ‌خوبی شاهد تلاش‌های دولت ترامپ برای مقابله با سیاست‌های ایران در منطقه است و هیچ شکی نیست که آمریکا با هرگونه افزایش نفوذ ایران در منطقه مخالفت خواهد کرد. مخالفت با توافق هسته‌ای بخشی از این استراتژی آمریکاست.

این مسأله ارتباط نزدیکی با پیام سوم آیت‌الله خامنه‌ای به پوتین دارد: روسیه و ایران نیازمند تقویت همکاری‌های خود در سایر بخش‌های هستند. آیت‌الله خامنه‌ای از پوتین به‌عنوان رهبری قوی و مسئولیت‌پذیر تمجید و بیان کرده است، روسیه کشوری است که می‌توان با آن مذاکره و همکاری داشت. این سخنان به ‌هیچ‌ وجه به معنی آن نیست که ایران و رهبران ایرانی نگرانی از توافقات نظامی روسیه با عربستان و ترکیه، منافع مربوط به انرژی روسیه در منطقه کردستان عراق، و تمایل به همکاری نظامی روسیه با آمریکا و اسرائیل ندارند. این درک بین دو کشور به وجود آمده که دوستی و همراهی در مخالفت با اقدامات آمریکا، منجر به ایجاد همکاری استراتژیک نخواهد شد. در واقع تقویت همکاری‌ها در ابعاد دیگر می‌تواند منجر به ایجاد همکاری مناسب در طولانی‌مدت شود. در این راستا، همکاری در حوزه انرژی، سرمایه‌گذاری در سطوح خرد و تجارت می‌تواند کلید اساسی باشد تا خواست سیاسی و مبنای لازم برای همکاری طولانی‌مدت فراهم شود.