رگ سفید در چه حال است؟

غافلگيري در حادثه و هیجان در بازار از ويژگى هاى تمام نشدنى صنعت نفت است. صنعت نفت ایران اما یک‌بار دیگر دچار غافلگيري شد.

چاه147 میدان رگ سفید در ساعت 35: 13 روز یکشنبه هفتم آبان دچار  فوران شد و در زماني اندک، کوهی از دود وآتش به آسمان برخاست. شدت فوران آتش به حدی بود که دکل شماره 95 فتح كه حفارى را تا عمق ٢٦١٠ مترى زمين پيش برده بود، در همان لحظات اوليه به کلی ذوب شد. آتش با سرعت باورناپذیری همه چیز را نابود کرد.

خبر به همان سرعت انفجاری که داشت، صنعت نفت ایران را لرزاند. وزیر نفت بی‌درنگ نماینده‌ای ویژه  به منطقه اعزام داشت. كسرى نورى سخنگويى بحران را عهده دارشد. بیژن عالی‌پور، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب فرماندهی میدان را بر عهده گرفت. سپهری در آغازین روزهای مدیریت خود در شرکت ملی حفاری، پای در ميدان آزمونی سخت نهاد. مدیران مناطق نفت جنوب و ملی حفاری ستاد مدیریت بحران تشکیل دادند. بیمارستان‌های امیدیه ، آغاجاری، گچساران و اهواز به حالت آماده‌باش درآمدند و تمام امکانات فنی ومهندسی و نیروی انسانی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز و ملی حفاری آماده نبرد با کوه آتش دهشتناک شدند.

در این میان، دو قهرمان جوانمرد و خستگی‌ناپذیر در لهیب آتش به تاريخ صنعت نفت ایران پیوستند: فرزاد ارزانی و محمد سلیمی. همچنین، مهران مهرپویا، رئیس دکل، داوود فریدی و فرهاد کمایی دچار سوختگی  و جراحت می‌شوند.

 

مهندس فریدی، کارشناس گل حفاری و یکی از مجروحان آتش‌سوزی در مورد حادثه گفت: «در هنگام لوله‌بالا در عمق1300 متری، همراه با هرزروی 6 تا 8 بشکه گل، یک آن چاه بلو(blow out) کرد. به ثانیه نکشید، هم‌زمان با بلو ،چاه منفجر شد». بنا بر این گفته مهندس فریدی ودیگر کارشناسان صنعت حفاري، لوله‌بالا وهرزروی گل حفاری  عامل بروز حادثه بودند.

از سوى  كارشناسان، گير كردن لوله در فاصله ٨٠ مترى و هرزروى گل، و در نتيجه از تعادل خارج شدن و زنده شدن چاه و در پى آن نشت و فشار شديد گاز، و  تحمل نياوردن يكى از شيرهاى فوران گير در اين زمان، از علتهاى بروز حادثه عنوان  شده است.

آن چنان كه از اظهارات آگاهان برداشت مى شود، هرزروى گل و زنده شدن چاه فرايندى نيست كه به يكبارگى و دفعتا انجام شود. زنده شدن چاه و نشت گاز در سطح به گونه اى كه بوى آن در سطح پراكنده شود، مرحله پيشرفته خطر به شمار مى آيد. مرحله پيش از آن، گاز زدگى گل است كه در صورت مجهز بودن دكل به تجهيزات مخصوص و پيشرفته در زمان مناسب و با دقت بسيار بالا قابل تشخيص و پيشگيرى است.

اگر گاز زدگى گل در زمان مناسب خود تشخيص داده نشود، نوبت به نشت گاز به سطح و استشمام بوى آن مى رسد كه نزديك شدن به مرحله بحران و خطرناك زنده شدن چاه است  مرحله اى كه به طور معمول و با كمى تعلل در پيشگيرى، به فوران و انفجار منتهى مى گردد.

دو مخزن 10 هزار بشکه‌‌ای گازوئیل در نزدیکی دکل وجود داشت که آن‌ها هم به‌سرعت آتش گرفتند و برحجم دود و لهیب آتش چاه افزودند. هر گونه عملیات اطفای حریق باید پس از انفجار کامل این دو مخزن  آغاز می‌شد تا از بروز حادثه دیگری جلوگیری شود. علی کادر، مدیرعامل شرکت ملی نفت، با متفاوت دانستن فوران این چاه با حوداث مشابه، از طولانی بودن مدت زمان مهار این آتش‌سوزی خبر داد.

مدت زمانی که کارشناسان مناطق نفت‌خیز جنوب و ملی حفاری آن را بین 30 تا 60 روز تخمین زده‌اند.

یکی از مدیران ارشد شرکت ملی نفت ، کوهستانی بودن منطقه و قرار گرفتن چاه بر روی تپه و نبودن جریان آب را از مشکلات عمده در مهار آتش‌سوزی دانست.
 
مشخصات دکل 95

دکل حفاری 95 فتح در ردیف پیشرفته‌ترین دستگاه‌های شرکت ملی حفاری بود. این دستگاه با قدرت 2 هزار اسب بخار ، توان وحفاری چاه‌های اکتشافی، توصیفی وتوسعه‌ای را تا عمق 6000 متر دارا بود. دکل ذوب‌شده 95، به گفته سعید اکبری، مدیر عملیات حفاری-يك شرکت ملی حفاری ایران، تمام برقی، دارای پنج ژنراتور، سه پمپ سیال، گرداننده فوقانی(تاپ درایور) و مجهز به سامانه‌های تصفیه سيالات حفاری، الکترونیکی، هیدرولیکی ومکانیکی پیشرفته بود.

این دستگاه حفاری در اردیبهشت 1395 برای حفاری یک حلقه چاه توسعه‌ای در حومه کلان‌شهر اهواز در مدار عملیات قرار گرفت تا پس از گذراندن تست‌های ميداني، نخستین عملیات حفاری خود را آغاز کند.

براساس گفته منابع آگاه در مناطق نفت‌خیز جنوب، دکل حفاری 95، در تاریخ 31 تیر سال جاری فعالیت خود را در چاه 147 رگ سفید آغاز  کرده بود.

چاه 147چگونه مهار می‌شود؟

چنان که کارشناسان گفته‌اند عملیات مهار چاه 147بین 30 تا 60 روز طول خواهد کشید. این بدان معناست که شعله‌های مهیب آتش تا 30 یا 60 روز آینده همچنان در فوران خواهد بود.
محمد عالمی ازمدیران و کارشناسان برجسته حفاری که اکنون مدیریت عملیات اکتشاف را بر عهده دارد، درباره روش‌های مهار فوران چاه می‌گوید دو روش برای مهار فوران چاه وجود دارد:

اول، كنترل چاه از زیر زمین با حفر یک یا دو حلقه چاه امدادی(Bottom Kill) و دیگر مهار چاه از روی سطح زمین ( Top Kill) . او می‌افزاید: استفاده از هر دو روش به‌طور هم‌زمان و موازی بهتر است تا اگر روشی به شکست انجامید، روش دیگر ادامه یابد.

براساس تصمیمات گرفته‌شده در ستاد مدیریت بحران وعملیات 147 رگ سفید، قرار است هم‌زمان از هر دو روش برای كشتن چاه و کنترل فوران استفاده شود.

گفتنی است برای اجرای روش Bottom  KiLLکه از طریق حفر چاه انحرافی و جهت دار انجام می‌شود، به خدماتی از قبیل آبرسانی، ساخت استخرهای بزرگ، ایجاد جاده دسترسی وغیره نیاز است.

معرفي میدان

میدان رگ سفید در بندر دیلم در استان بوشهر قرار دارد. این میدان که در سال 1343 توسط کنسرسیوم کشف شد،پس از میدان پازنان، دارای‌ بزرگ‌ترین  حجم كلاهك گازی در بین میادین نفت ایران است.

حجم ذخیره در جای نفت میدان ١٦/٥میلیارد بشکه وحجم ذخیره درجای گاز طبیعی آن ٥٤/١٢ تریلیون فوت مکعب گزارش شده است.

میدان رگ سفید از میادین تحت مدیریت شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب است. بهره‌‌برداری از بخش غربی میدان( رگ سفید1) توسط شرکت نفت وگاز آغاجاری و بهره‌برداری از بخش شرقی آن( رگ سفید2) که چاه 147در آن قرار دارد، توسط نفت وگاز گچساران انجام می‌شود.