ایرانی‌ها برای شناخت بازار روسیه تلاش نمی‌کنند

روسیه از جمله کشورهایی به‌شمار می‌رود که بیش از 22 سال است سابقه همکاری با ایران را دارد و در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران، نه‌تنها طرف ایران را گرفته بود بلکه اخیرا نیز وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرد مقامات مسکو خواستار رعایت کامل توافقات هسته‌ای صورت‌گرفته با ایران براساس برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) از سوی همه شرکت‌کنندگان در آن است که از جمله این توافقات، لغو تحریم‌های یکجانبه اعمال‌شده علیه ایران است‌. 

به گزارش جهان صنعت، این در حالی است که بعد از برداشته شدن تحریم‌های ایران، در سال ۲۰۱۶ میلادی حجم تجاری ایران و روسیه در مقایسه با سال قبل از آن ۷۰ درصد افزایش پیدا کرد تا جایی که رقم دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار برای مجموع حجم روابط تجاری تهران- مسکو ثبت شد که بیشترین سهم شامل صادرات ماشین‌آلات، تجهیزات، مواد غذایی و وسایل حمل‌و‌نقل روسی به ایران است‌. همچنین مروری بر جدول‌های وارداتی کشور در پنج‌ماهه اول سال‌جاری نشان می‌دهد روسیه به‌عنوان یکی از کشورهای صادرکننده به ایران در پنج ماه اول سال‌جاری، دو میلیون تن کالا را به ایران صادر کرده که ارزشی بالغ بر یک میلیون و ٣۵٧ هزار دلار داشته است‌. 

با توجه به آمارهای گفته‌شده، به نظر می‌رسد با وجود تمایل روسیه به افزایش مبادلات تجاری با ایران اما همچنان تجارت ایران و روسیه به نفع ایران نیست و باید کفه ترازوی تجارت دو طرفه میان دو کشور، موازنه بیشتری پیدا کند‌. در همین راستا سومین میز کشوری همکاری‌های مشترک ایران با عنوان نشست مشترک ایران و روسیه در مشهد برگزار شد که در آن مقاماتی همچون علی رسولیان مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی، فرهاد پرند رایزن بازرگانی ایران در فدراسیون روسیه، قدیر قیافه ‌نایب‌رییس اتاق مشترک ایران و روسیه و رجب صفروف مشاور معاون رییس دومای روسیه حضور داشتند‌. بر همین اساس مقامات ایرانی با تاکید بر اینکه باید مبادلات ایران با روسیه دو طرفه باشد، از راه‌اندازی دبیرخانه صادرات ایران به روسیه خبر دادند‌. 

در همین خصوص مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی با بیان اینکه دبیرخانه صادرات ایران به روسیه راه‌اندازی شده است، گفت: باید مبادلات ما با کشور روسیه دو طرفه باشد‌. شاید یکی از نکاتی که خیلی مهم است، این است که شرکت‌های ما هنوز جهانی نشده است‌. 

علی رسولیان افزود: مهم‌ترین مساله که در رابطه با تجارت با روسیه وجود دارد، اراده مقامات دو کشور برای توسعه روابط است‌. مشکلات جدی در مسیر مبادلات تجاری و بازرگانی بین دو کشور وجود دارد و این امر ایجاب می‌کند که ما در مسیر تسهیل روابط حرکت کنیم‌. 

مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی تصریح کرد: این استان ظرفیت‌های خوبی برای توسعه مبادلات تجاری با کشور روسیه در حوزه روابط اقتصادی، حمل‌ونقل، معدن، کشاورزی، پتروشیمی و‌.‌.‌. دارد‌. این مزیت‌ها به ویژه در حوزه کشاورزی بسیار زیاد است‌. از حدود 555 میلیون دلار صادرات استان، تنها 178 میلیون دلار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع وابسته به آن بوده است‌. وی ادامه داد: براساس تاکیدات وزیر امور خارجه، حضور موثر و قدرتمند خراسان رضوی در بازارهای روسیه با جدیت دنبال می‌شود و در همین راستا رییس‌جمهور تاتارستان به مشهد مقدس و هیاتی از استان نیز به این کشور سفر کرد‌. 

سرپرست حوزه امور اقتصادی و سرمایه‌گذاری استانداری خراسان رضوی گفت: در این سفرها 28 توافق عملیاتی با یکدیگر صورت گرفت‌. رسولیان با بیان اینکه برای ورود به روسیه، تاتارستان بهترین مسیر است، افزود: با موافقت روسیه، برگزاری نمایشگاهی از سوی خراسان رضوی اعلام و همچنین دبیرخانه صادرات ایران به روسیه ایجاد شد تا استان ما به صورت ویژه در این کشور حضور داشته باشد‌. در این استان به دنبال ایجاد هلدینگ‌هایی برای صادرات محصولات تجاری هستیم‌. 

همچنین رایزن بازرگانی ایران در فدراسیون روسیه عنوان کرد: رشد اقتصادی در روسیه شدت گرفته است‌. همچنین مبدا تامین نیازهای روسیه از اتحادیه اروپا به سمت کشورهای دیگر چرخش پیدا کرده که این یک فرصت برای ماست‌. 

فرهاد پرند اظهار کرد: روسیه کشوری پروسعت است که جمعیتی بیش از 147 میلیون نفر دارد‌. شرایط آب و هوایی و اقلیم متفاوت دو کشور و همچنین نزدیکی جغرافیایی از عمده‌ترین مسایلی است که بر روابط دو کشور تاثیرگذار است‌. 

وی ادامه داد: امروز بر اثر منازعات منطقه‌ای و پیشرفت اقتصادی دو کشور و نیز تداوم تنش‌ها در روابط ایران و روسیه با غرب و گسترش روزافزون بازار مصرف روسیه، توسعه روابط بین دو کشور بیش از پیش احساس می‌شود‌. روسیه سال گذشته حدود 285 میلیارد دلار واردات داشته که این امر نشان می‌دهد این کشور دارای یک بازار بزرگ و مصرفی است‌. تحریم‌های غرب بر علیه روسیه، تنش در روابط ترکیه و روسیه و مزیت‌های ما در تامین کالاهای مورد نیاز روس‌ها از مهم‌ترین مسایلی است که باید در تجارت بین دو کشور در نظر گرفته شود‌. 

پرند خاطرنشان کرد: بخش مهمی از جمعیت این کشور در مراکز جنوبی آن که به کشور ما نزدیک است، مستقر شده است‌. بندر آستاراخان، داغستان و‌.‌.‌. از عمده‌ترین مقاصد جغرافیایی خیلی خوب در این کشور برای ماست‌. همچنین پوتین در سال 2000 این کشور را به هفت منطقه تقسیم کرد که هر کدام یک رییس دارد‌. به همین جهت قیمت و کیفیت در صادرات کالاها به کشور روسیه کافی نیست بلکه باید ساختار قدرت را در این کشور شناخت‌. 

رایزن بازرگانی ایران در فدراسیون روسیه با اشاره به جایگاه روسیه در اقتصاد جهانی تصریح کرد: این کشور تا سال 2000 اقتصاد مشکل‌داری داشت که مشکلات آن پس از این سال برطرف شد‌. میزان تولید ناخالص ملی این کشور 1283 میلیارد دلار بوده و پس از بحران جهانی اقتصاد این کشور رشدی منفی داشت‌. در سال 2010 دوباره رشد اقتصادی این کشور به پنج درصد رسید‌. پیش‌بینی می‌شود اقتصاد این کشور در سال 2017 نیز رشدی مثبت داشته باشد‌. 

پرند اضافه کرد: روسیه در حال بازسازی اتحادیه اقتصادی اوراسیاست که ما نیز در حال رایزنی برای حضور در این اتحادیه هستیم‌. این اتحادیه مساله مهمی است و درصدد هستیم کالاهایی که ظرفیت ایجاد آن در کشور وجود دارد، در قالب این اتحادیه به دنیا صادر شود‌. 

وی خاطرنشان کرد: نرخ تعرفه‌های بازرگانی در روسیه از سال 2013 تا سال 2017 در کالاهای کشاورزی 13‌. 5 درصد و در کالاهای غیرکشاورزی به بیش از چهار درصد کاهش پیدا کرده است‌. عمده‌ترین کالاهای صادراتی این کشور نفت و مواد معدنی است‌. رایزن بازرگانی ایران در فدراسیون روسیه با بیان اینکه کالاهای صنعتی عمده‌ترین کالاهای وارداتی این کشور است، عنوان کرد: تجهیزات الکترونیکی، خودرو، محصولات دارویی، مواد پلاستیکی، میوه‌های خوراکی، لاستیک و محصولات شیمیایی از دیگر مواد وارداتی این کشور است‌. کشورهای عمده واردکننده به روسیه، هلند با 29 میلیارد دلار، چین با 28 میلیارد، آلمان با 22 میلیارد و ترکیه با 13 میلیارد دلار هستند ولی سهم ما از صادرات به این کشور تنها حدود 2 میلیارد دلار بوده است‌. چین 38 میلیارد دلار صادرات به این کشور داشته و حتی آمریکا حدود 11 میلیارد دلار صادرات به این کشور داشته است‌. در این میان رتبه ما جایگاه 59 با 303 میلیون دلار صادرات بوده است‌. 

پرند یادآور شد: مشکل عمده ما ارزش‌گذاری کالاهای ما در کشور روسیه است‌. این امر نیز در قالب کریدور سبز در حال پیگیری است تا مشکلات آن حل شود‌. حجم تجارت خارجی ایران و روسیه در سال 2016، 182 میلیون دلار بوده و واردات ما در همین سال به 1388 میلیون دلار رسیده است‌. 

وی گفت: میوه‌های خوراکی، سبزیجات، دارو، فرآورده‌های خوراکی، سیمان، خودرو و فرش عمده‌ترین اقلام وارداتی ما به این کشور بوده است‌. به عنوان نمونه از 9 میلیارد دلار واردات دارو در این کشور ما تنها 9 میلیون دلار به این کشور صادرات داشته‌ایم‌. پتانسیل بازار روسیه در میوه‌های خوراکی سه میلیارد و 830 میلیون دلار بوده است ولی سهم ما از این بازار تنها 110 میلیون دلار بوده است که این میزان تنها سه درصد کیک اقتصادی این کشور را در این بخش شامل می‌شود‌. 

وی اظهار کرد: این کشور 5/7 میلیارد دلار واردات پلاستیک داشته که ما تنها 11 میلیون دلار به این کشور صادرات داشته‌ایم‌. یکی از مشکلات ما در روسیه این است که هیچ مرکز تجاری بزرگی در این کشور نداریم‌. 

رایزن بازرگانی ایران در فدراسیون روسیه افزود: کشور چین پایگاه بزرگی در بازار این کشور دارد‌. قرار شده سرای تجاری در شهر ولگاگراد این کشور ایجاد شود و پیشنهاد می‌شود اتاق ایران نیز پیگیر راه‌اندازی چنین مکانیسمی در مسکو باشد‌. پرند تصریح کرد: سازمان توسعه تجارت سوبسیدهایی در حوزه حمل و نقل دریایی ارائه داده است‌. در حال حاضر چون حجم صادرات ما کم است، کشتی‌های تجاری با تاخیر بیشتری حرکت می‌کنند‌. حمل زمینی ما به این کشور از طریق آذربایجان و ارمنستان است‌. در حوزه هوایی نیز ناوگان حمل‌ونقل هوایی در کشور ما وجود دارد ولی هنوز بازاریابی در این حوزه صورت نگرفته است‌. وی ادامه داد: ملاک اصلی کیفیت‌سنجی و استانداردها در این کشور دو مورد است‌. یکی از مهم‌ترین مسایلی که باید مورد توجه تجار باشد، مطالعه بازار است‌. بهترین راه و ارزان‌ترین راه برای این امر حضور در نمایشگاه‌هاست‌. این باید مرحله ابتدایی مطالعات تجار باشد‌. باید مطالعات میدانی و به روز باشد‌. حتی نیازی به غرفه داشتن نیست ولی باید از این نمایشگاه‌ها بازدید صورت گیرد‌. 

رایزن بازرگانی ایران در فدراسیون روسیه با اشاره به اینکه بازار روسیه بازاری معمولی نبوده و یک اقیانوس بزرگ است، خاطرنشان کرد: ورود شرکت‌های کوچک به تنهایی به این بازار هزینه‌های زیادی دارد ولی می‌توان این امر را از طریق هولدینگ‌های اقتصادی انجام داد‌. پیشنهاد این است که دفتری در این کشور در قالب یک شرکت ثبت شود تا شرکت‌های دیگر تحت آن برند کالاهای خود را به روسیه صادر کنند‌. 

وی تصریح کرد: ما بدون یارانه‌ها و کمک دولت در ایجاد تسهیلات و پرداخت یارانه‌های حمل‌ونقل باید به تجار کمک کنیم که رقابت لازم در این کشور را داشته باشند‌. 

مشاور معاون رییس دومای روسیه نیز در این همایش با بیان اینکه ما نیز درک نمی‌کردیم که برای صادرات به کشورهای دیگر باید هزینه کنیم، عنوان کرد: ما از دو سال پیش میلیاردها دلار برای توسعه صادرات هزینه کردیم که 15 میلیارد دلار آن برای توسعه صادرات به ایران است که پنج میلیارد آن تخصیص یافته است‌. 

رجب صفروف با تاکید بر اینکه ایران یک کشور ابرقدرت در دنیاست و مردم این کشور با استعداد و منحصر به فرد هستند، بیان کرد: با کمی مدیریت صحیح و براساس استانداردهای بین‌المللی، اقتصاد ایران می‌تواند رشد زیادی داشته باشد‌. اگر جسارت حل و فصل مشکلات را نداشته باشیم، روابط ما در همین سطح باقی خواهد ماند‌. ما منافع مشترک زیادی در دنیا داریم و مانند دو کشتی بزرگی هستیم که در یک مسیر حرکت می‌کنیم‌. صفروف خاطرنشان کرد: به عنوان نمونه ما در یک موضوع مانند سوریه تا حدود کمی هماهنگی‌هایی با یکدیگر داشته‌ایم‌. همین هماهنگی‌های محدود باعث شد استراتژی بزرگ آمریکا با تمام امکاناتی که داشت و با اینکه اتحادیه اروپا را در کنار خود داشت و کشورهای عربی نیز حضور داشتند، برای تغییر خاورمیانه بر هم بخورد‌. اگر حضور پررنگ ایران در سوریه نبود، باز هم روسیه به این اقدامات جدی در این کشور دست نمی‌زد و بدون امکانات ایران، روسیه این برنامه‌ها را در سوریه پیاده نمی‌کرد‌. 

مشاور معاون رییس دومای روسیه با اشاره به اینکه ایران در عرصه مبارزه زمینی در سوریه کار اصلی را انجام داد، تصریح کرد: امروز دنیا در تلاش است بین ما فاصله بیندازد‌. امروز کشورهای دنیا علی‌الخصوص همسایه‌های ایران و غرب از نزدیکی ما خیلی می‌ترسند‌. 

وی اضافه کرد: مردم روسیه خیلی مردم ایران را دوست دارند‌. ایران کشوری با تمدن بزرگ است و آنها مردم ایران را قهرمان می‌دانند چراکه روی پای خود ایستاده‌اند‌. با این حال در خیلی از موارد فعالیت‌های تکنوکرات‌های ایرانی بر مبنای استانداردهای غرب است و شاخص‌های غربی را مد نظر دارند.‌‌ آنها به هیچ‌وجه حاضر نیستند تکنولوژی روسیه را جایگزین کنند‌. صفروف خاطرنشان کرد: امروز وضع در حال تغییر است‌. تجار ایرانی باید بپرسند چرا تاجیکستان به این اقدامات دست زده است. مردم تاجیکستان ایرانیان را برادران خود می‌دانند ولی در سال‌های اخیر در سیاست دو کشور برخی حرک ت‌ها صورت گرفت که به روابط دو کشور آسیب زد و ایران از این جهت آسیب دید‌. 

مشاور معاون رییس دومای روسیه با بیان اینکه تجار ایرانی به هیچ وجه حاضر نیستند بازار روسیه را مطالعه کنند، عنوان کرد: ما نیز سیستم غربی داریم‌. با آمدن آقای یلتسین مدل‌های غربی در کشور ما پیاده شد و آقای پوتین تلاش زیادی دارد که این سیاست‌ها را تغییر دهد‌. واقعیت این است که تجارت ایران و روسیه کمتر از 3/0 درصد است‌. ما تاکنون هیچ روابط بانکی روشنی نداشته‌ایم که بر مبنای آن تجارت داشته باشیم‌.‌ ما امکان رقابت با شرکت‌های حمل‌ونقل را نداریم‌. 

وی یادآور شد: تجار ایرانی تقاضای زیاد و غیرواقعی از سفارت ایران و رایزن تجاری این کشور دارند‌. اصلا این فکر به سر ما نمی‌زند که ما نیز همین تقاضاها را از سفارت خود داشته باشیم‌. مطالعه بازار چراغ راه ایران است و این نیز باید از طریق شرکت‌های بازاریابی روسیه انجام شود‌. 

صفروف با بیان اینکه ما نیز درک نمی‌کردیم که برای صادرات به کشورهای دیگر باید هزینه کنیم، عنوان کرد: چین این نکات را به خوبی درک کرده و برنامه‌های خود را بر همین مبنا تغییر داد‌. ما از دو سال پیش میلیاردها دلار برای توسعه صادرات هزینه کردیم که 15 میلیارد دلار آن برای توسعه صادرات به ایران است که پنج میلیارد آن تخصیص یافته است‌. شرکت‌های ایرانی می‌توانند از این وام برخوردار شوند اگر در تکنولوژی محصولات آن، از تکنولوژی روسیه استفاده شده باشد‌. 

نایب‌رییس اتاق مشترک ایران و روسیه نیز در این همایش تصریح کرد: تامین مالی در ایران گران است و تولیدی گران داریم‌. تولید گران نمی‌تواند در بازار مصرفی روسیه که بازاری قیمت‌محور است، حضور قدرتمندی داشته باشد‌. 

قدیر قیافه با بیان اینکه پس از فروپاشی شوروی میزان مراودات تجاری ما با کشورهای این اتحاد کمرنگ شده است، اظهار کرد: انتظار داریم سازمان توسعه تجارت، بخش اقتصادی استانداری‌ها، وزارت امور خارجه و معاونت اقتصادی رییس‌جمهور برای ما بازاریابی کنند‌. امروز می‌بینیم که ترک‌ها سال‌ها در کشورهای همجوار ما حضوری قدرتمند دارند‌. 80 درصد مسکوسیتی که در آن امکان ساخت آسمان‌خراش وجود دارد، توسط ترک‌ها ساخته می‌شود و حتی بعد از بروز مشکلات بین دو دولت این مساله تاثیری بر این بازار نگذاشت‌. 

قیافه با اشاره به موانع تجارت با کشور روسیه اضافه کرد: نکته نخست نبود اطلاعات کافی درباره ظرفیت‌های یکدیگر است‌. تامین مالی در ایران گران است و تولیدی گران داریم‌. تولید گران نمی‌تواند در بازار مصرفی روسیه که بازاری قیمت‌محور است، حضور قدرتمندی داشته باشد‌. کشور ترکیه 45 هزار هکتار فضای کشت گلخانه‌ای دارد که این در کشور ما تنها 9 هزار هکتار است‌. مشکل دیگر این است که ظرفیت شناسی نکرده‌ایم‌. 

نایب‌رییس اتاق مشترک ایران و روسیه خاطرنشان کرد: مشکل بعدی ما مساله ارتباطات مالی و بانکی است‌. البته بخشی از این مسایل برطرف شده ولی هنوز بخش عمده‌ای از این مسایل پابرجاست‌. در ساختار روسیه یهودیان بسیار بانفوذ هستند‌. در سال‌های اخیر به صورت میانگین 8/1 میلیارد دلار مبادله با این کشور داشته‌ایم که این تنها 3/0 درصد گردش مالی تجارت با این کشور است‌. وی با بیان اینکه هزینه‌های حمل‌ونقل بین دو کشور نیز بسیار زیاد است، عنوان کرد: دولت باید برای رفع این مشکل در زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کند و بنادر را توسعه دهد‌. همچنین در بازاریابی مشکلات زیادی داریم و به سلایق طرف مقابل توجهی نداریم‌. برای صادرات 10 میلیارد دلاری باید 35 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری صورت گیرد‌.