سدهايی كه تركيه می‌سازد، خسارت زيست محيطی ندارد/ تضمين نمی‌دهم ولی آب را ابزار سياسی نمی‌كنيم

با اينكه همه آمار و شواهد موجود در مورد پروژه هاي سدسازي تركيه از خسارات سنگين محيط زيستي اين اقدام ها به مناطق غرب ايران حكايت دارد و خشكي ناشي از عدم پرداخت حق آبه دجله و فرات به تشديد ريزگردها در عراق، سوريه و غرب ايران دامن زده است، معاون وزير امور خارجه تركيه عقيده دارد، اين موارد، ادعايي بيش نيست و تركيه بيش از هر كشور ديگري، دغدغه مسائل زيست محيطي منطقه را دارد.
 

به گزارش «تابناك»؛ همايش بين المللي مقابله با گرد و غبار ـ كه از صبح روز دوشنبه و با حضور نمايندگان بيش از چهل كشور جهان در تهران آغاز شد ـ تا چهارشنبه ادامه خواهد داشت. در این نشست، بسياري از مقامات حوزه محيط زيست كشورهاي جهان به مشورت در مورد چالش هاي زيست محيطي خواهند پرداخت.

در اين همايش از كشور تركيه نيز معاون وزير خارجه اين كشور به عنوان رئيس هيأت تركيه به ايران آمده است تا ضمن شنيدن مواضع دیگر كشورها، مواضع و راهكارهاي تركيه براي مقابله با گرد و غبار به اطلاع ساير كشورهاي حاضر برساند.

حضور نماينده تركيه در اين همايش بين المللي، از آن جهت مهم است كه تركيه به عنوان يكي از كشورهاي قدرتمند خاورميانه، موقعيت جغرافيايي بالادستي در منطقه دارد و به تازگی با ساخت بيش از 20 سد بزرگ، اثرات نگران كننده اي بر محيط زيست ميان رودان گذاشته است.

ساخت مجموعاً 22 سد در قالب پروژه گاپ و طراحي بيش از صد پروژه آبخيزداري در بالادست دو رود بزرگ دجله و فرات از جمله اقداماتي است كه در سال هاي اخير تركيه انجام داده و بيش از 60 درصد منابع اين دو رود را در خاك كشور خود نگاه داشته است.

فضلي چرمن، نماينده تركيه در حاشيه همايش بين المللي مقابله با گرد و غبار و در پاسخ به پرسش خبرنگار «تابناك» كه پرسيد، «فكر نمي كنيد پروژه هاي سدسازي شما حقابه مناطق پايين دست را از بين برده و به تشديد بحران هاي زيست محيطي در خاورميانه دامن زده است»، گفت: ما اعتقادی نداریم که پروژه سدسازی ترکیه، باعث ایجاد توفان‌های گرد و غبار بشود. هیچ داده و تحقیق و اطلاعات علمی برای تأیید این ادعا که سدسازی در توفان‌های گرد و غبار اثر منفی دارد، وجود ندارد. مطمئن باشيد، زمانی که در ترکیه براي پروژه هاي آبي تصمیم‌گیری می‌کنیم، دقت لازم را داریم تا آسیبی به محيط زيست نزنیم و پیش از شروع احداث سد، تحقیقات جامعی در مورد تأثیرات زیست‌محیطی آن در ترکیه و کشورهای همسایه انجام مي دهيم.

معاون وزير خارجه تركيه در رابطه با اينكه سدهاي پروژه گاپ، بيش از 60 درصد از آب دجله و فرات را كاهش داده و خسارات سنگيني به محيط زيست جنوب تركيه وارد كرده است، ادامه داد: نگاه شما در مورد تأثیر زیست‌محیطی سدهاي کشورهای تركيه در پایین دست نادرست است. اين منطقي است كه در یکی دو سال اول ـ که مخازن سد باید پر شود ـ در کشورهای پایین دست كمبود آب ايجاد مي شود، ولی پس از پایان یک بازه زمانی دو تا پنج ساله و پر شدن مخازن، ما می‌توانیم نقش مثبتی برای کشورهای پایین دست داشته باشیم و زمانی که یک یا چند کشور در منطقه با خشکسالی روبه رو شوند، میزان آب مورد نیاز را در اختیار قرار می‌دهیم.

فضلي چرمن در پاسخ خبرنگار «تابناك» كه پرسيد «چه تضميني وجود دارد كه شما پس از تكميل سدهايي مثل ايلي سو، از اين منابع به عنوان ابزار قدرت استفاده نكنيد و حقابه كشورهاي پايين دست را ندهيد» گفت: ما در این باره هيچ تضميني به كسي نمي دهيم، اما مطمئن باشيد ما به دنبال استفاده سياسي از آب نيستیم و طرح هاي ما در هيچ شرايطي به محيط زيست آسيبي نمي زند.

نماينده تركيه بار ديگر در همايش مقابله با گرد و غبار تأكيد كرد، مشكلي كه اكنون شاهد آن هستيد به دليل آغاز دوران آب گيري سدهاي تركيه است و هنگامي كه سدها به اندازه كافي پر شوند، تركيه ديگر دليلي براي نگهداري آب در خاك كشور خود را ندارد.

وي در پاسخ به اينكه «خسارت زيست محيطي، تنها بخشي از خسارات سدهاي تركيه است و سدي مثل ايلي سو باعث نابودي تمدن هاي باستاني تركيه نيز شده است»، افزود: موضوعي كه شما گفتيد، درست است. در ترکیه روی این موضوع بحث‌ها و گفت ‌وگوهای بسیاری شد و پیگیری‌ها صورت گرفت. تركيه همه تلاش خود را براي حفظ آثار باستاني انجام داد؛ براي نمونه، یکی از مقابر باستانی را که جزو سرمایه ‌های برگشت ‌ناپذیر بود، دو کیلومتر جابه‌جا کرديم و به بالادست بردیم تا زیر آب نرود، ولي بخشي از خسارات وارده به آثار و تمدن هاي باستاني نيز اجتناب ناپذير است.

معاون وزير خارجه تركيه با تأكيد بر اينكه ما به پروژه هايي مثل گاپ افتخار مي كنيم، ادامه داد: اينكه بگوييد پروژه هاي آبي تركيه به محيط زيست منطقه آسيب زده و باعث خشكي پايين دست شده است، مادامي كه با ادله علمي و اثبات شده همراه نباشد، پذيرفتني نيست؛ ضمن اينكه شما نمي توانيد حتي يك نمونه بياوريد كه تركيه در گذشته خواسته باشد از آب بهره برداري سياسي كند.

اين مقام سياسي ترك در پايان راجع به اينكه تا كنون چه رايزني هاي مشتركي با سوريه و عراق براي حل مشكلات دجله و فرات داشته اند، گفت: اکنون عراق و سوریه در آتش هستند و این دولت‌ها نمی‌توانند به تعهدات خود حتي اگر تعهدي باشد عمل کنند، زیرا داعش در این کشورها جهنمی ایجاد کرده كه اجازه هيچ گونه توافق جامع و مستحکمي را با کشورهای عراق و سوریه نمي دهد.

بنا بر آنچه آمد، به نظر مي رسد رأي و تفسير كاملاً متفاوتي از پروژه هاي آبي تركيه در بين مقامات سياسي اين كشور حاكم است و اين مهم رسيدن به هرگونه تعامل سازنده ميان كشورهايي مثل عراق، سوريه، ايران و تركيه را به امري محال تبديل خواهد كرد؛ شرايطي كه شايد مهمترين مشكل پيش روی براي حل مشكل ريزگردهاي در غرب و جنوب غرب ايران باشد.