گران‌ترین‌زمین‌های۳کلانشهر روی خطرناک‌ترین گسل‌ها
مدیر بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی از اجرای مطالعات و تحقیقات دقیق و گسترده بر روی گسل‌های شهر مشهد خبر داد.
مدیر بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی از اجرای مطالعات و تحقیقات دقیق و گسترده بر روی گسل‌های شهر مشهد خبر داد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی علی بیت‌اللهی در کارگروه مخاطرات زلزله، لغزش لایه‌های زمین، ابنیه، ساختمان و شهرسازی شورای هماهنگی مدیریت بحران استان خراسان رضوی که در سالن کنفرانس این اداره کل برگزار شد، با اشاره به فعالیت دائمی گسل‌های شهر مشهد گفت: برای گسل‌های شهر مشهد باید بررسی‌های جامع و کاملی صورت گیرد که برای این مهم مطالعات حرایم گسل‌های شهر تهران که جلسات کارشناسی زیادی برای مطالعات آن برگزار شده، می‌تواند تجربه خوبی برای مطالعات مشابه در شهر مشهد باشد.
باید برای ساخت ساختمان‌های مهم و استراتژیک در محدوده گسل‌ها محدودیت و ممنوعیت اعمال شود
وی با بیان اینکه این جلسات برای بررسی نحوه ساخت خانه‌های معمولی است؛ اما برای ساخت ساختمان‌ها و بناهای مهم و استراتژیک باید ممنوعیت‌ها و قوانین محکم و با پشتوانه علمی گذاشته شود، افزود: ما گسل‌ها را اول شناسایی و تطبیق خواهیم کرد تا اختلاف نظری در این رابطه میان کارشناسان وجود نداشته باشد که در این جلسات حریم گسل‌ها را مشخص و تصویب خواهیم کرد و به کارگروه زلزله کشور فرستاده و سپس به شورای عالی معماری و شهرسازی ارسال می‌کنیم و پس از تصویب شورا به هیأت دولت ارسال می‌شود که پس از تصویب دولت، در طرح‌های شهری و شهرسازی شهر مشهد اجرا خواهد شد و ساخت ساختمان‌های مهم و مرتفع مقاوم‌سازی شده و ساخت و ساز در حرایم ممنون می‌شود و گذر لوله‌ها و خط‌های ارتباطی از این مناطق ممنوع خواهد شد و در کل در نقشه تفصیلی شهر مشهد بازنگری خواهد شد.
مدیر بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و دبیر کارگروه ملی مخاطرات زلزله وزارت راه و شهرسازی پهنایی تا یک کیلومتر را در جهان بر اساس فعالیت و بزرگی گسل برای آن در نظر می‌گیرند و ممنوعیت ساخت را در این مناطق ایجاد می‌کنند.
وی در خصوص وضعیت تقسیم‌بندی گسل‌ها از نظر مطالعات ژئوفیزیک توضیح داد: گسل‌های اصلی گسل‌هایی هستند که بیش از ۱۰ کیلومتر طول داشته باشند و ما در مشهد هم باید بر روی همین گسل‌ها تحقیق داشته باشیم.
وی با تأکید بر اینکه بر اساس تحقیقات و مصوبات مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی ساختمان‌های ضروری و خطرزا مانند بیمارستان‌ها و مخازن سوخت و مخازن سموم کشاورزی و بناهایی از این دست ساختشان در حریم گسل‌های اصلی ممنوع می‌شود، بیان کرد: برای ساختمان‌های دیگر هم ضوابط ساخت در حریم گسل‌ها با امضای وزیر راه و شهرسازی ابلاغ می‌شود که باید در مناطق مختلف شهر اجرا شود.
گران‌ترین زمین‌های تهران، مشهد و تبریز روی خطرناک‌ترین گسل‌ها
بیت‌اللهی با اعلام اینکه برای تهیه نقشه گسل‌ها و حریم آن در شهر تهران حدود ۱۲ سال تحقیقات کامل و جامع انجام شد، گفت: در این دوره توانستیم نقشه گسل‌های تهران و رعایت ضوابط خاص شهرسازی در مناطق گسل‌ها و حریم گسل‌ها را مصوب کنیم که بر این اساس حدود ۵۵ کیلومترمربع پهنه گسل در شهر تهران وجود دارد که اتفاقاً همین زمین‌ها جزو گران‌ترین زمین‌ها هستند و این کاملاً غیرمنطقی و خطرناک است.
وی با بیان اینکه در تبریز و مشهد هم گران‌ترین اراضی و زمین‌ها در حریم و پهنه خطرناک‌ترین گسل‌ها واقع هستند، بیان کرد: این موضوع کاملاً غیرمنطقی و خطرناک است و شهرداری‌ها باید درباره این وضع تمهیدات و برنامه‌های فوری در نظر بگیرند تا از تراکم جمعیت در نقاط خطرناک شهر‌ها کاسته شده و حتی ساخت و ساز در این اراضی ممنوع شود.
وی با بیان اینکه بر اساس طرح کارگروه ملی مخاطرات زلزله در وزارت راه و شهرسازی ساختمان‌های مهم در حرایم گسل‌ها باید مقاوم‌سازی شوند، چرا که در بعضی شهر‌ها در این مناطق ابنیه استراتژیکی وجود دارد، به عنوان مثال در بخش شمال تهران مخزن‌های سوختی وجود دارد که در صورت زلزله و تخریب این مخزن‌ها، می‌تواند فاجعه بیافریند.
عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تأکید بر اینکه با توجه به تمهیدات وزارت راه و شهرسازی بلندمرتبه‌سازی در مناطق گسل‌ها و حریم آن در شهرهای بزرگ به زودی ممنوع می‌شود، افزود: بر اساس این برنامه طرح تفصیلی شهرهای بزرگ باید بازنگری شود، تفهیم گسل‌ها انجام شده و وزارتخانه‌ها و سازمان‌های شریانی باید برای ایجاد خطوط انتقال آب، برق و گاز مقاوم‌سازی کرده و ایجاد یکسری نکات ایمنی را در نظر بگیرند و پس از این اقدامات باید گزارشی کامل به وزارت راه و شهرسازی و مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ارائه دهند و تا ما این گزارش‌ها را به هیأت دولت گزارش دهیم.
وی از مقاوم‌سازی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی و مدارس در مناطق زلزله‌خیز خبر داد و گفت: حتی در صورت لزوم و پس از تحقیقات کامل در این باره، جابجایی یکسری از این ساختمان‌ها باید در دستور کار قرار گیرد.
وی با تأکید بر اینکه در اجرای این مطالعات و تحقیقات لرزه‌نگاری و زمین‌شناسی باید دید اجرایی و کارشناسی مدنظر قرار گیرد، افزود: برنامه مدنظر ما این است که حتی اگر نقطه خطرناک جدیدی در شهر‌ها و مناطق مسکونی با جمعیت بالا شناسایی شد، به فوریت قوانینی اعمال شود تا ساخت و ساز‌ها در آن مناطق محدود و با ضوابط صورت گیرد. نتیجه این قوانین و اعمال محدودیت‌ها هم در حدود ۲۰ سال آینده مشخص می‌شود که فرزندان ما در شهرهایی ایمن زندگی خواهند کرد.
بیت‌اللهی هسته اول کارشناسی بررسی گسل‌ها و حرایم آن در شهر مشهد را با ترکیبی از کارشناسان و مسئولان راه و شهرسازی، شهرداری، سازمان زمین‌شناسی و اساتید دانشگاه عنوان کرد و توضیح داد: با این ترکیب این تحقیقات و مطالعات دائماً در جریان خواهد بود و از طرفی باید صاحب‌نظران و مدیران و کارشناسان استانی همه در جریان روند این کار قرار گیرند و در بطن کار باشند تا این‌گونه نباشد که یک‌باره ابلاغیه‌ای برای آن‌ها صادر شود و کار با عجله صورت گیرد.
توسعه شبکه شتاب‌نگاری در مشهد باید در دستور کار قرار گیرد
وی از مسئولان خواست تا با توسعه شبکه شتاب‌نگاری باعث افزایش میزان آمادگی و اطلاعات مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در خصوص وضعیت گسل‌های فعال کشور و زمین‌لرزه‌های احتمالی شوند و افزود: در حال حاضر پایگاه‌های شتاب‌نگاری برای شهر بزرگی مانند مشهد کم است برای تحقیقات و مطالعات بیشتر باید تعداد این پایگاه‌ها افزایش یابد.
وی با گلایه از نبود بانک اطلاعاتی ساختمان‌ها در شهر مشهد اذعان کرد: بانک اطلاعاتی ساختمان‌ها را که عمومی و در دسترس مردم و کارشناسان و خریداران باشد، نداریم که این منبع اطلاعاتی باید سریعاً تشکیل شود تا مردم از تمامی اطلاعات خانه و بنایی که می‌خواهند بخرند، مطلع باشند.
مدیر بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و دبیر کارگروه ملی مخاطرات زلزله وزارت راه و شهرسازی با یادآوری بحران فرونشست زمین در دشت مشهد، متذکر شد: در حال حاضر میزان فرونشست در دشت مشهد یکی از بالاترین نرخ‌های فرونشست در کشور است که این معضل باعث آسیب رسیدن به خطوط ریلی و شبکه گازرسانی و آب‌رسانی می‌شود.
وی با بیان اینکه سطح آب قنوات و بالاآمدگی آب هم نشانه خوبی از بروز زمین‌لرزه است، عنوان کرد: اگر سطح آب قنوات که در خراسان رضوی زیاد هم یافت می‌شود به صورت متوالی مورد مطالعه قرار گیرد، برای پیش‌بینی زمین‌لرزه می‌تواند بسیار مفید واقع شود.
وی با تأکید بر اینکه باید شهرداری مشهد برای ساخت و ساز‌ها و مخصوصاً گودبرداری‌های ساختمانی موظف به اجرای یکسری مطالعات و تحقیقات شود، بیان کرد: طبق برنامه ما شهرداری باید برای گودبرداری‌های بزرگ کارگروه مخاطرات زلزله، لغزش لایه‌های زمین، ابنیه، ساختمان و شهرسازی شورای هماهنگی مدیریت بحران استان خراسان رضوی را در جریان قرار دهد و تیم نظارت از این کارگروه برای نظارت بر موضوع گودبرداری مطالعات و تحقیقات لازم را در منطقه انجام داده و تأیید این کارگروه را برای گودبرداری و ساخت صادر کند.
تعیین پهنه گسل‌های اصلی شهر مشهد در دستور کار است
رئیس مرکز تحقیقات و مطالعات راه، مسکن و شهرسازی از تشکیل کارگروهی ویژه و تخصصی برای تعیین پهنه گسل‌های اصلی شهر مشهد خبر داد.
محمد شکرچی زاده در جلسه کارگروه مخاطرات زلزله، لغزش لایه‌های زمین، ابنیه، ساختمان و شهرسازی شورای هماهنگی مدیریت بحران استان خراسان رضوی با بیان اینکه از سال ۱۳۸۵ تاکنون تحقیقات خوبی در حوزه تعیین پهنه گسل‌های اصلی شهر مشهد انجام شده است، افزود: قرار شد این مطالعات در قالب کارگروهی متشکل از کارشناسانی از سازمان‌های مختلف از جمله راه و شهرسازی، نظام‌مهندسی ساختمان، سازمان زمین‌شناسی، شهرداری و سایر نهادهای وابسته به صورت کاملاً جدی‌تر و علمی‌تر انجام گیرد.
رئیس مرکز تحقیقات و مطالعات راه، مسکن و شهرسازی اضافه کرد: امیدواریم این کارگروه حداکثر تا انتهای مرداد یک نتیجه اولیه از تحقیقات و مطالعات را برای اجرا به ما ارائه کند تا نتیجه جهت اجرا در شهر مشهد به شورای عالی معماری و شهرسازی اعلام گردد.
وی با اعلام اینکه تجربه نشان داده در زمان وقوع زلزله عمده تلفات و خسارات در پهنه گسل‌های اصلی اتفاق می‌افتد، بیان کرد: وقتی این پهنه‌ها مشخص شود می‌تواند جلوی ساخت و سازهای این مناطق را بگیرد و از بروز خسارات احتمالی جلوگیری کند.
شکرچی زاده با اعلام اینکه پهنه شمال شرق کشور و استان‌های خراسان از جمله مناطق پرخطر و لرزه‌خیز کشور هستند، افزود: در طول تاریخ هم زلزله‌های مهمی در این نقاط اتفاق افتاده، از جمله می‌توان به زلزله سال ۱۶۷۳ میلادی در مشهد اشاره کرد که زلزله بسیار مهیبی بود و چندهزار نفر کشته شدند.
وی با تأکید بر اینکه نسبت به وضعیت ایمنی ساخت و ساز‌ها در شهر مشهد نگرانی‌هایی داریم، یادآور شد: در هفته‌های اخیر هم در این منطقه در شهرستان‌های فریمان و چند روز گذشته هم در بجنورد که در شمال و جنوب شهر مشهد هست زلزله داشتیم و گسل‌های آن منطقه فعال شده، از این رو بایستی نگران این مسئله باشیم که این حرکت گسل‌ها شاید روی حرکت سایر گسل‌های اصلی شهر مشهد تأثیرگذار باشد و شهر را دچار مخاطره کند، امیدواریم تا صد‌ها سال این اتفاق نیفتد، ولی عقلانیت و مسئولیت‌های قانونی حکم می‌کند که در این حوزه اقدامات پیشگیرانه و مطالعات کافی انجام شود.
معاون وزیر راه و شهرسازی در خصوص اهمیت دقت و نظارت کافی در ساخت و ساز‌ها گفت: در کنار تمامی این اقدامات و مطالعات، دقت و نظارت کافی بر ساخت و ساز‌ها باید مدنظر قرار گیرد چرا که اگر تمامی مطالعات و تحقیقات در رابطه با پهنه گسل‌ها صورت گیرد، اما در ساخت ساختمان‌ها قوانین و مقررات لازمه را رعایت نکنیم و بناهای ما آن استحکام لازم را نداشته باشند، به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید.
وی اعلام کرد: وظیفه مهندسان این است که ضوابط اجرایی ساخت ساختمان‌ها را بر اساس ضوابط و مقرراتی قرار دهند که امروز کامل و جامع تدوین شده و توسط وزارت راه و شهرسازی به تمام مهندسان کشور ابلاغ گردیده است تا اجرای این قوانین خطرات و خسارات احتمالی از بروز حوادث طبیعی و زلزله‌ها را کاهش دهد.
شکرچی زاده در ادامه در خصوص زلزله اخیر بجنورد توضیح داد: در این زمین‌لرزه با اینکه شدت خیلی بالا نبود، اما شتاب بالای ۰. ۶ ثبت شده که خوشبختانه اوج آن ۵ ثانیه بوده و کلاً حدود ۱۵ ثانیه طول کشیده، اگر همین ۵ ثانیه به حدود ۱۵ ثانیه می‌رسید بیشتر طول می‌کشید و می‌توانست حادثه‌ای به مراتب بدتر را پدید آورد.
وی با اعلام اینکه در دولت یازدهم یکی از مهم‌ترین امور توجه جدی به مبحث تحقیقات در حوزه زلزله و شناخت گسل‌ها در کلان‌شهر‌ها است، افزود: قطعاً اجرای این مباحث منابع مالی می‌خواهد و ما منکر این موضوع نیستیم، اما باید یک وفاق عمومی روی این مسئله باشد و همه به یک نکته متحد در این حوزه رسیده باشند.
