«هفت»، عددی جادویی که با نوروز ایرانی ارتباط تنگاتنگی دارد

به گزارش «تابناک»، نخستین راز این سفره، در پسوند آن است؛ اینکه آیا هفت «سین» درست است یا روایتی که برخی درباره هفت «شین» بودن آن در گذشته ها می‌گویند؟ اینکه سفره ای بوده که بر سر آن امثال شیر، شمع، شکر، شراب و... می‌چیدند و به دلایلی چون تغییرات زبانی و ورود اسلام، به هفت سین تغییر کرده است.

هرچند برای این موضوع ادله محکمی وجود ندارد، اما رواج استفاده از شیرینی و شمع در هفت سین های امروزی، ممکن است ذهن ها را به این سمت سوق دهد که هفت شین، ریشه در واقعیت های دور داشته و زاییده ذهن برخی نیست.

این در حالی است که برخی پا را از این دو حرف فراتر نهاده و حتی هفت میم را ریشه باستانی سفره های نوروزی امروزی می‌دانند و برخی دیگر با اصرار بر اینکه هفت سین صحیح است، قرار دادن امثال ماهی گلی در کنار آن را، انحرافی بزرگ در این رسم باستانی می‌دانند. بماند که ما هم معتقدیم رسم ماهی گذاشتن بر سر سفره هفت سین، رسمی ناصحیح است که باید برای اصلاحش همگی تلاش کنیم.

اما هرچه برخی از تئوری های جایگزین شدن هفت سین با هفت «؟» در گذشته می‌گویند، بعضی آنچنان از هفت سین دفاع می‌کنند که معتقدند سین ها را با قواعد خاصی می‌توان برگزید و هر سینی را نمی‌توان در هفت سین قرار داد؛ شرط و شروطی مانند آنکه «نام آنها پارسی باشد، دارای ریشه گیاهی باشند، خوردنی باشند و...»

اما این فرضیه ها که هیچ کدام دارای بن و اساس محکم و سن و سال دار نیستند، زمانی مردود می‌شوند که می‌بینیم در گسترده وسیع جغرافیای آیین نوروز، موضوع از گردآوری هفت سین عبور کرده و گاه اینقدر تفاوت در سفره های نوروزی دیده می‌شود که سخت است آنها را سفره های گسترده شده برای یک مناسبت مشترک بدانیم.

سوای این اشکال، تئوری هفت سین هم آنجا در هم می‌شکند که می‌بینیم در اغلب سفره های هفت سینی که در کشورمان پهن می‌شود، هم قرآن و آب دیده می‌شود، هم آینه، هم گلاب، تخم مرغ رنگ کرده و... بر این اساس به نظر می‌رسد که شاید حق با آنهایی باشد که هفت سین را رسمی کم سن و سال می‌خوانند و گاه با عناوینی چون «هفت سینی» از آن یاد می‌کنند. یعنی آنچه در سینی چیده می‌شود تا پیش کشی شود (هنوز آیین سینی و طبق بردن برای عروس در بسیاری شهرهای کشورمان دیده می‌شود).

اما به نظر این تئوری هم قانع کننده به نظر نمی‌رسد. چطور است حالا که هنوز قانع نشده‌ایم، به سراغ نظر دیگران برویم تا دریابیم بعضی معتقدند که هفت سین، هفت چین بوده و چندان اهمیتی نداشته که این چیدنی ها، چه باشند، برخی می‌گویند این آیین از شرق به کشورمان وارد شده و وجود امثال ماهی گلی در آن را نشانه و گواه سخنان خود می‌دانند، عده‌ای به روایات عجیب تر روی آورده و می‌گویند هفت سین یعنی هفت دانه‌ای (جو، ماش، عدس، ارزن، لوبیا، نخود و گندم) که می‌شود با آنها سبزه سبز کرد و...!

البته هستند کسانی هم که دقیق تر و مستند تر سخن می‌گویند به عنوان مثال نشانه قرار دادن آب و گلاب بر سر سفره هفت سین را، برگرفتن آن از «آیین آب پاشان» می‌دانند؛ آیینی که ظاهرا بعد از به ثمر نشستن دعای پیشینیان برای نزول باران مرسوم گشته است.

اما داستان هرچه باشد، ظاهرا بهتر است که تاکیدمان در سفره نوروزی به هفت چین باشد. یعنی هفت چیدنی ای که خیلی هایمان عادت داریم بر سین بودن حرف نخستشان تاکید کنیم و گاه سوزن، سینی، سفره و امثال آن را برای رسیدن سین هایش به هفت، جمع می‌کنیم و بعضی حتی کار نداریم که چه سین هایی را داریم و چه غیر سین هایی را در آن جای داده‌ایم بلکه برایمان مهم دست و پا کردن سفره‌ای است که کنارش بنشینیم تا سال نو را با آرامش کنار آن شروع کنیم.

اینجاست که جادوی هفت خودش را نشان می‌دهد. راز خوش یمن خواندن سفره هفت سین و آغاز سال در کنار آن، نه به محتویاتش، که به دل‌خوشی های ماست؛ دل خوشی در کنار سفره‌ای که هرچه در آن باشد، هفت سین صدایش می‌کنیم و گویی تاکید داریم که امیدواریم در به شدن حالمان، حتی این هفت هم موثر باشد؛ هفتی که می‌تواند هفت آسمان را یادمان آورد، یا هفت طبقه بهشت را، یا هفت رنگ قوس و قزح را و... .