بازدید 16038
تأملی بر تاریخچه چهارشنبه سوی؛

سنتی اصیل و ارزشمند که از زیبایی ها فاصله گرفت و به تلخی گرایید +ویدیو

بی شک آداب و رسوم مختلف بخش مهمی از هویت جوامع انسانی را تشکیل می دهد و همواره دستاویز ارزشمندی برای تقویت یکدلی میان مردم بوده است. در میان همه آداب و رسوم زیبای ایرانی مراسم «چهارشنبه سوری» از جایگاه بی نظیری برخوردار است؛ مراسمی که در دل تاریخ با روایت های مختلفی مطرح شده و چند سالی هست با به تحریف کشیده شدن، خسارت های سنگینی بر جای می گذارد.
کد خبر: ۶۷۷۲۴۲
تاریخ انتشار: ۲۴ اسفند ۱۳۹۵ - ۱۷:۰۰ 14 March 2017
بی شک آداب و رسوم مختلف بخش مهمی از هویت جوامع انسانی را تشکیل می دهد و همواره دستاویز ارزشمندی برای تقویت یکدلی میان مردم بوده است. در میان همه آداب و رسوم زیبای ایرانی مراسم «چهارشنبه سوری» از جایگاه بی نظیری برخوردار است؛ مراسمی که در دل تاریخ با روایت های مختلفی مطرح شده و چند سالی هست با به تحریف کشیده شدن، خسارت های سنگینی بر جای می گذارد.

به گزارش «تابناک»، بر اساس آداب و رسوم ملی و کهن ایرانیان، شب چهارشنبه آخر هر سال به «چهارشنبه سوری» معروف است و در اندیشه ایرانیان باستان، این شب آخرین پایگاه گذر از بدی ها و تاریکی های گذشته و فرصتی مناسب برای آغاز یک دوره جدید همراه با طلیعه و نور است؛ اتفاقی که تلاش شده به صورت نمادین و با روشن کردن آتش و دود برخاسته از آن به نمایش گذاشته شود.

بنا بر برخی روایات تاریخی، قداست و اهمیت آتش در میان ایرانیان باستان، دلیل اصلی شکل گیری این سنت بوده و دلیل انتخاب روز چهارشنبه برای آن نیز وجود چهار فصل در طول سال است؛ انتخابی که البته بر اساس برخی روایت ها پس از ورود اسلام به ایران برای این مراسم انتخاب شد. چرا که روزهای هفته در پیش از اسلام نه بر اساس هفت روز بلکه بر اساس 30 روز تقسیم می شد و هر روز برای خود نام جداگانه ای داشت.

گفته می شود، در گذشته ایرانیان با برپایی آتش در این شب تلاش داشتند به نوعی به صورت نمادین به گرم کردن و زدودن سرما و پژمردگی از تن بپردازند و با این کار صفا و صمیمیت میان دوستان و آشنایان را تقویت کنند.

روایت دیگری که برای چهارشنبه آخر سال مطرح می کنند، این است که در این شب «مختار ثقفی» برای خونخواهی شهدای کربلا قیام کرد و چون می خواست حامیان و همراهان خود را از این تصمیم آگاه کند، به افروختن آتش پرداخت و از آن پس این روال در میان دوستداران امام حسین (ع) و به صورت ویژه مردم ایران رسم شد.

در این میان، نکته ای که در مورد این مراسم می توان به آن اشاره کرد اینکه مراسم چهارشنبه سوری آخر سال در میان ایرانیان در دو سطح جداگانه برگزار و پاس داشته می شد؛ نخست سطح ملی بود که بعضاً از مرزهای هویتی آریایی نیز فراتر می رفت و سطح دوم نیز بخش اختصاصی آن بود که در میان اقوام و خرده های فرهنگ های مختلف به صورت متفاوت وجود داشت.

آن بخش عمومی و فراگیر که به صورت روشن کردن آتش و گرد آن آمدن انجام می شد در سراسر پهنه جغرافیایی ایران، قفقاز و میان ایرانیان مقیم مصر، هند، ترکیه و... رواج داشته و دارد؛ اما بخش اختصاصی آن به اقوام خاصی منحصر است و از هر گروه اجتماعی به گروه اجتماعی دیگر متفاوت است.
 
برای مثال در تهران قدیم و در میدان ارگ آن توپ کهنسالی بود که صد سال بر فراز صفه ای قرار داشت و شب های چهارشنبه آخر سال افرادی که آرزو و یا خواسته ای داشتند بر فراز آن می رفتند و از زیر آن می گذشتند تا نیازشان برآورده شود. در منطقه آذربایجان ایران همه خریدهای شب چهارشنبه سوری را از چهارشنبه بازار تهیه می کردند و بازارها را در این شب به شکل ویژه و خاصی تزئین و نورافشانی می کردند.

در منطقه کردستان در این شب بازی های مخصوصی مثل هله شکنی و یا شکستن تخم مرغ وجود داشت که آن دو طرف بازی تخم مرغ های پخته خود را به هم می زدند و تخم مرغ هرکس که نمی شکست، برنده بازی بود. در مناطق غربی و شمال غربی ایران، سنتی به نام شال اندازی وجود داشت که البته هنوز هم با کمی تغییر رواج دارد؛ به این شکل که بسیاری از افراد، شالی را به دست می گیرند و به خانه بزرگترها می روند. در این سنت بسیاری از صاحب خانه ها به سر شال، پول، شیرینی، میوه و آجیل می بندند و شال انداز به محض اینکه متوجه شد به شال او چیزی بسته اند به سرعت درب را باز کرده و شال خود را گرفته و به سرعت از منزل خارج می شود.

فالگیری، بخت گشایی، آجیل چهارشنبه سوری، آش چهارشنبه سوری، قاشق زنی، جشن مردگیران از دیگر سنت های زیبایی است که در مناطق مختلفی مثل اصفهان، کردستان، مازندران و ... رواج داشت. برای مثال در برخی مناطق زنان و جوانان با یک قاشق و کاسه به در خانه ها می رفتند و بی آنکه سخنی بگویند با قاشق به کاسه می زدند تا صاحبخانه به آنها چیزی بدهد.

آنچنان که آمد، در فرایند آغاز این سنت تاریخی و نیز در نوع برگزاری آن در تاریخ و میان خرده فرهنگ های مختلف تفاوت وجود داشت و با اینکه برپا کردن آتش محور آن بود، این همه سنت چهارشنبه سوری نبود و دلیل برافروختن آن نیز یک هدف نمادین ارزشمند بود.

این سنت زیبا و فراگیر ایرانی در سال های گذشته به شدت به تحریف کشیده شده است. این سال ها دیگر کمتر کسی از فلسفه و چیستی اصیل این مراسم اطلاع دارد و نه تنها برافروختن آتش آن هم با آن نمادهای قدیمی ملاک نیست، بلکه اعمال خطرناک و خسارت بار وحشتناکی جای آن را گرفته است؛ رفتاری که هر ساله ده ها جوان و نوجوان ایرانی را به کام مرگ می کشاند و صدها تن دیگر را نیز با خساراتی دایمی مثل قطع عضو، سوختگی شدید و... رو به رو می کند.

شاید اگر پیشینیان ما از این تحریف های خطرناک اطلاع داشتند و می دانستند در آینده چنین بلایی بر سر این سنت قدیمی خواهد آمد، اصلاً به تعریف و گسترش آن نیز فکر نمی کردند. شاید اکنون نیاز باشد فلسفه قدیمی این سنت زیبا بازخوانی شود و به مردم جامعه به ویژه جوانانی که این سنت را تا مرزهای خطرناک نابودی خود تقلیل داده اند، گوشزد کرد که کارکردهای مثبت و زیبای «چهارشنبه سوری» مثل افزایش وحدت و همدلی میان ایرانیان و پاسداشت رفتار گذشتگان با عملکرد آنان در شرف حذف کامل قرار گرفته است.
 
تعداد بازدید : 210
تعداد بازدید : 53
 
سلام پرواز
خیرات نان
بلیط اتوبوس
تبلیغات تابناک
اشتراک گذاری
مطالب مرتبط
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۳۵
انتشار یافته: ۱۱
چه شده که یک جشن به یک جنگ تبدیل شده
جشن دور هم بودن و خندیدن و پریدن از روی آتش در حضوری گرم و صمیمی تبدیل شده به وضعیتی که شهر به حالت جنگی در آمده کسی جرات نمی کنه از خونه بره بیرون.
چرا این جشن نه تنها سر و سامانی نیافته و بر عکس همان سر و سامان و رنگ و بوی قدیم را هم از دست داده؟
یکی از دلایل این وضعیت را شاید بتوان مخالفت صریح با نمادهایی دانست که جنبه ای تاریخی و ملی دارند و به دوره قبل از اسلام مرتبط اند. برای جشن های مذهبی و انقلابی و هر آنچه بقا و دوام حکومت بر پایه آن است هزینه می شود افرادی تدارکاتی می بینند در رسانه ملی تیم هایی تشکیل می شوند تقسیم وظایف می کنند تقسیم بودجه می کنند و هزاران کار دیگر اتفاق می افتد و در نتیجه همه چیز طبق برنامه پیش می رود. اما جشن هایی که رنگ و بویی از اسلام ندارند اتفاقا باید به گونه ای برگزار شوند که دلایل زیادی موجود باشد برای از بین بردن این جشن ها. دلایلی خیلی خوب، دلایلی به رنگ خون
»این سنت زیبا و فراگیر ایرانی در سال های گذشته به شدت به تحریف کشیده شده است.«
نمی خوای بگی چرا اینجوری شد؟
میدونید چرا اینطور شد دیگه؟زمانی که خانواده ها این مراسم رو برگذار میکردند و عده ای گفتند مراسم مبنای شرعی نداردوبا برخورد نیروی نظامی پای پدر ومادرها وپدر بزرگ ومادر بزرگها که خود عامل کنترل این میدان جنگ بودند از مراسم چهارشنبه سوری بریده شدونوجوانان وجوانان شدند برگزار کننده مراسم.
چرا از خود نمی پرسیم که چه اتفاقاتی افتاد که این رسم کهن و شادی آفرین به جایی رسید که امروز همه به خاطر حوادث تلخی که می آفریند زبان به نقد آن گشوده ایم ؟ چرا نباید شهرداری ها خود صحنه گردان این جشن باشند؟ مثل همه جای دنیا. چرا نباید چنین مراسم فراگیری هیچ نمودی در صدا و سیما نداشته باشد؟ آیا واقعاً شهرداری ها و صدا و سیما مردم جامعة ما را نمایندگی می کنند یا اقلیتی را که به هر دلیل از روز اول با این جشن ایرانی مخالف بودند و با آن سر ستیز داشتند و دارند؟
از کسانی که کمپین! نه به چهار شنبه سوری !!!!!راه انداختند بگویید ایرانی هرگز نه به ایین های باستانی خود که دلیل داشته هرگز نه نمی گویند. بروید ان کسانی را که از روی عمد مواد منفجره میان مردم پخش می کنند که چهار شنبه سوری را بد نام کنند تا به نتیجه گیری کمپین!! برسند بگیرید و زندانی کنید. چهار شنبه سوری معنی است جشن و شادی و رقص و خواندن سرود های مذهبی بوده و هرگز مواد منفجره در این ایین زیبا و پر ارزش در این نبوده است. بس کنید این همه دشمنی با تمدن پر شکوه و پر افتخار نیکان مان.
سلام. متاسفانه خود کرده را تدبیر نیست. اگر به جشن های ملی و رسوم ملی و خرده فرهنگ ها احترام گذاشته می شد و مسولین فرهنگی و مذهبی کشور به مقابله با آن برنمی خواستند و به جای حذف صورت مسئله به برگذاری مناسب آن می پرداختند همکنون این جشن و سنت ملی به فاجعه ای ملی تبدیل نمی شد.
این سنت وقتی از اصلش فاصله گرفت که بی دلیل برای سالها نفی شد. در سالهای‌ نفی چهارشنبه سوری مردم با بلند کردن صدای آن حضورش را جار زدند و اکنون که حاکمیت واقعیت حضورش را پذیرفته به تدریج آرامش به فضای این جشن بر می گردد.
حالت خوبه تابناک ؟؟؟ اصیل ؟؟؟؟؟؟؟؟ ارزشمند ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
این بخاطر تلاش برای حذف این آیین بود . نتیجه تلاش برای حذف مراسم سنتی و جشنهای ایرانی ، از یک طرف رفتار متقابل پرخاشگرایانه ، از سویی جشن گرفتن والنتاین و کریسمس توسط جوانان ایرانی بود . اگر همسویی در برگزاری جشن ها باشد ، می توان این رفتارها را محدود و کنترل نمود .
کدام سنت زیبا؟
چهارشنبه سوزی، کشیدن قلیان، آلوده کردن طبیعت بکر، و ... اینها نه تنها سنت اصیل و زیبا نیستند، بلکه جز بدبختی و بی فرهنگی چیز دیگری نیستند.
"شاید اگر پیشینیان ما از این تحریف های خطرناک اطلاع داشتند و می دانستند در آینده چنین بلایی بر سر این سنت قدیمی خواهد آمد، اصلاً به تعریف و گسترش آن نیز فکر نمی کردند."
باید به جای این جمله اینو بگید :
اگر در اوایل انقلاب آقایون می دونستند با نفی سنت های ملی کار به کجا می کشه اون کارها رو نمی کردند .
هنوز هم بسیاری از گفتن کلمه چهارشنبه سوری ابا دارند و چهارشنبه آخرسال و... رو بکار می برند .
برچسب منتخب
# ماه رمضان # عید نوروز # جهش تولید با مشارکت مردم # دعای روز هفدهم رمضان