چرا به جای استقبال از ورود سرمایه خارجی به کشور، القای نگرانی می‌کنیم؟

هر چه مسئولان بر جذب سرمایه خارجی در کشورمان تأکید دارند و مزایای فراوانی برای این امر برمی‌شمارند، برخی از این موضوع نگرانند و تلاش دارند با زدن برخی انگ و برچسب‌ها، این نگرانی را فراگیر کنند؛ شاید از این روی که منافع خود را در خطر می‌بینند.

 

به گزارش «تابناک»؛ اگر قرار باشد یکی از تغییرات بزرگ رقم خورده در کشورمان در سال های اخیر را نام ببریم، توسعه استفاده از اینترنت و فراگیر شدن خدمات ارائه شده بر بستر آن، از جمله آنها خواهد بود. دنیایی که روز به روز بر شمار مخاطبان و کاربران ایرانی آن افزوده می‌شود و از ارتباطات گرفته تا خرید و فروش محصولات و خدمات، میزان مراجعه‌مان به آن بیشتر می‌شود.


این را می‌شود از اقبال روزافزون خدمات ارائه شده بر بستر اینترنت در کشورمان میان کاربران دریافت که گاه حاشیه‌هایی نیز به دنبال داشته است. مثل اعتراض عجیب و غریب مالکان آژانس‌های تاکسی تلفنی به رونق بازار تاکسی تلفنی‌های اینترنتی و نسبت دادن اتهاماتی به این دست کسب و کارهای نوپا.

 

البته این نخستین بار نیست که راه‌اندازی کسب و کاری نوین در کشورمان با چنین واکنش‌هایی مواجه می‌شود و احتمالا آخرین بار نیز نخواهد بود، به ویژه اگر بدانیم پای فناوری های نوین در کار است. امثال تکنولوژی‌هایی که روی گوشی‌های هوشمند تلفن همراه قابل دسترسی هستند و برخی به کمک آنها، استارت‌آپ هایی را بنیان می‌گذارند که شمار خواهان هایشان رو به افزایش است. مثل فروشگاه‌های آنلاین که به سادگی با نصب یک اپلیکیشن، می‌توان از خدماتشان، از جمله مزیت نرخ‌هایشان بهره برد.

افزونه‌هایی که نه تنها در کشورمان، که کاربردشان در بسیاری از نقاط جهان رو به گسترش و توسعه است و در افق آن، بازار پر رونقی دیده می‌شود که بسیاری سرمایه گذاران را علاقه مند به حضور در آن کرده است. مثل سرمایه گذارانی که توسعه کسب‌وکارهای نوپا در کشورمان توجه ایشان را به خود جلب نموده و موجب شده که خواستار حضور در آن شوند.

اما آیا حضور این سرمایه گذاران در کشورمان اتفاق مثبتی است که باید به فال نیک گرفته شود یا همان گونه که برخی می‌گویند، نگران کننده و حتی هراس آور است؟ پاسخ به این پرسش ها و ابهامات زمانی ممکن خواهد بود که ابعاد مختلف ماجرا را بررسی نماییم.

از ایجاد اشتغال تا انتقال دانش و تجربه تراز جهانی، سرمایه‌گذاری خارجی دستاوردها و منافع بسیاری برایمان به همراه خواهد آورد. آنقدر که می‌بینیم رهبر معظم انقلاب نیز بارها بر این موضوع تأکید داشته‌اند؛ از جمله در دیدار اخیر با رئیس و اعضای مجلس خبرگان یا دیدار با قشرهای مختلف مردم در مردادماه امسال که فرمودند: «فایده آمد و رفت تجّار خارجی باید سرمایه‌گذاری و ایجاد تولید باشد، باید در جاهایی که احتیاج داریم به فنّاوری جدید، [آوردن] فنّاوری جدید باشد؛ این‌ها نیست یا کم است.»

موضوعی مهم که در سیاست‌های ابلاغی رهبر انقلاب در زمینه اقتصاد مقاومتی نیز با تأکید بر جذب سرمایه‌های خارجی، مورد توجه قرار گرفته است، حال آنکه می‌دانیم استارت‌‌آپ‌ها یا کسب‌وکارهای نوپا علاوه بر ایجاد شغل، مبتنی بر نوآوری هستند و فعالان و کارآفرینان این حوزه قابلیت این را دارند که در شرایط جنگ اقتصادی، کشورمان را از نفوذ دشمنان محافظت کنند.

به عبارت بهتر، رهاورد این سرمایه گذاری می‌تواند اتفاقاتی مانند افزایش اشتغال، توسعه اقتصادی درون‌زا و برون‌نگر، افزایش تولید داخلی، انتقال دانش و تجربه مدیریتی و فناوری، فعالیت و حرکت مفید در راستای سیاست‌های اقتصادی نظام و عمل به اقتصاد مقاومتی و همچنین حفظ و جذب نخبگان باشد.

شاخصه‌هایی که موجب شده بسیاری از کارشناسان اقتصادی، مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس نیز نظرات مثبتی درباره جذب سرمایه خارجی در حوزه استارت‌‌آپ‌ها بر توسعه اقتصادی کشور داشته باشند.

غلام محمد زارعی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با تأکید بر اینکه سرمایه‌گذاری خارجی در کمک به تولید و اشتغال داخلی تأثیر خواهد داشت، می‌گوید: «بسیاری از کشورهای جهان توانسته‌اند با سرمایه‌گذاران خارجی، بیشتر سرمایه‌های دنیا را جمع‌آوری کنند و با این شیوه، به رونق اقتصادی دست یابند و ما هم با چنین فرایندی، شاهد افزایش تولید و اقتصاد با ثبات خواهیم بود. ایران از ظرفیت‌هایی برای جلب سرمایه‌گذار برخوردار است؛ بنابراین، بهتر است با بهره‌گیری از آنها در حوزه فناوری اطلاعات، شرکت‌های دانش‌بنیان و حوزه انرژی، خود را تقویت کنیم.»

زارعی در خصوص نحوه سرمایه‌گذاری می‌گوید: «ورود سرمایه‌گذاران خارجی در حوزه استارت‌آپ‌ها علاوه بر تولید ثروت اقتصادی، اتفاق خوشایند دیگری که همان انتقال تکنولوژی، دانش مدیریتی و فنی است را رقم می‌زند که موجب بهره‌مندی جوانان نیز می‌شود. به ‌عبارت ‌دیگر سرمایه‌گذاری بدون انتقال فنّاوری، مطلوب و کارا نیست؛ نتیجه این نوع از سرمایه‌گذاری باید کاهش خام‌فروشی باشد. چرا که خام‌فروشی نقطه مقابل اقتصاد مقاومتی است. در همین‌ راستا باید تلاش شود که سرمایه‌گذاران با انتقال دانش به ‌خصوص در حوزه فناوری به افزایش تولید دست یابند. یکی از اهداف اقتصاد مقاومتی، استفاده از ظرفیت‌های داخلی است؛ بنابراین، با ورود سرمایه‌گذاران خارجی مسیر تکیه بر تولیدات داخلی هم می‌تواند هموار شود.»

محمد فیضی، دبیر کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز ضمن وابسته دانستن توسعه اقتصادی کشور به این نوع از سرمایه‌گذاری می‌گوید: «چاره‌ای نداریم جز اینکه امکان جذب سرمایه خارجی را فراهم کنیم. رشد سرمایه‌های خارجی نیز به سه شکل تحقق می‌یابد؛ تأمین منابع مالی (فاینانس)، سرمایه‌گذاری مشارکتی (همکاری سرمایه‌گذار ایرانی و خارجی به‌صورت هم‌زمان) و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی. با وجود این سه بعد، ظرفیت‌های مناسبی برای رسیدن به رشد اقتصادی داریم که باید از آنها بهره ببریم.»

او با اشاره به اینکه در پایان برنامه ششم توسعه، رشد 8 درصدی را پیش‌بینی کرده‌ایم می‌افزاید: «بهره‌وری عوامل تولید یا همان انتقال دانش و تکنولوژی یکی از سرفصل‌های توسعه رشد محسوب می‌شود. بنابراین فراهم کردن زمینه‌های جلب سرمایه‌گذار نیز موجب اطمینان آنها از ریسک پایین در معاملات تجاری و اقدام به سرمایه‌گذاری در طرح‌های مختلف می‌شود.»

مهدی تقوی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی هم در این باره می‌گوید: «پس از برجام و برداشته شدن برخی تحریم‌هایی که پیش از این همچون سدی پیش روی سرمایه‌گذاران بود، اکنون فضای لازم برای سرمایه‌گذاری جهت کسب‌وکارهای نوپا فراهم شده است که باید نهایت استفاده از آن را ببریم.»

او می‌افزاید: «شرایط ایران نه ‌تنها برای سرمایه‌گذاری خارجی مناسب است، بلکه تعداد بالای نیروی کار جوان، تحصیل‌کرده، فراوانی منابع انرژی و بالا بودن هزینه‌های منابع در کشورهای دیگر، موجب شده است سرمایه‌گذاران خارجی با هدف سودآوری بیشتر تمایل به سرمایه‌گذاری در ایران داشته باشند که این موضوع برای کشور نیز مفید خواهد بود.»

عبدالرضا بهادری فرد، معاون توسعه صنعت و اعتباربخشی سازمان فناوری اطلاعات ایران هم درباره ورود سرمایه‌های خارجی می گوید: «این اقدام می‌تواند دستیابی به بازارهای صادراتی را به کمک سرمایه‌گذاران همان کشور تسهیل کند و سبب رشد صادرات غیرنفتی کشور شود. برای تحقق این امر، سیاست‌ها و قوانین کشور باید از جذب سرمایه‌ حمایت کنند. در این‌ راستا، اطلاع‌رسانی و تبلیغات مناسب در سطح جهان در خصوص تأمین امنیت منابع مالی برای سرمایه‌گذاران خارجی نیز بااهمیت است.»

او با اشاره به تأثیر سرمایه بر رشد کسب‌وکارهای نوپا توضیح می‌دهد: «نسبت سرمایه‌ای که از جانب بازار سرمایه یا سرمایه‌گذاران خطرپذیر جذب شده است، در برابر ارزش تجاری آن‌ها کمتر از 10 درصد است. به همین دلیل حتی در اوج بحران اقتصادی دنیا که اغلب صنایع گرفتار رکود بودند، استارت‌آپ‌های نوآورانه روندی رو به رشد داشته‌اند.»

 

احمد انارکی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، ایران را به لحاظ امنیت و موقعیت جغرافیایی، گزینه خوبی برای سرمایه‌گذاران می‌داند و می‌گوید: «با سرمایه‌گذاری خارجی علاوه بر کمک به پیشبرد طرح‌ها می‌توان با تبادل اطلاعات، انتقال تکنولوژی و به‌روزرسانی صنعت به جذب بازارهای جدید صادراتی کمک کرد.»

رویکردی که سمیه محمودی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس پیرامون آن می‌گوید: «باید تصمیماتی برای ایجاد اشتیاق در پروژه‌های سرمایه‌گذاری خارجی اندیشیده شود. با این ملاحظه که اولویت با سرمایه‌گذاران داخلی است و باید دست سرمایه‌گذاران داخلی را هم در هر شرایطی گرفت تا بتوانند به مسیر خود ادامه دهند.»

سید سعید میر واحدی، استادیار مدیریت کارآفرینی دانشگاه علامه طباطبایی از افرادی است که ضمن اهمیت وجود ایده، سرمایه داخلی و خارجی را به‌عنوان یک تسهیلگر مؤثر می‌داند و با بیان اینکه ما در داخل سرمایه کم نداریم، می‌گوید: «تفکر سرمایه‌گذاری بسیار کم داریم. گاهی چون ایده نداریم تحریم و فضای سیاسی را بهانه می‌کنیم. در حالی ‌که باید به این نکته توجه داشت که کسب‌وکارهای کوچک در مراحل اولیه شکل‌گیری نیاز چندانی به سرمایه ندارند و آنچه مهم است ایده و توانایی اجراست. سرمایه‌گذاری باید با اهداف بلندمدت صورت پذیرد.»

میر واحدی، یکی از دلایل مهم جذب سرمایه‌گذار خارجی برای استارت‌آپ‌ها را علاوه بر دست‌یابی به فناوری‌های روز دنیا، انتقال دانش مدیریت در مرحله رشد کسب‌وکار دانسته و بیان می کند: «در صورت وجود ایده خوب، نه ‌تنها سرمایه‌گذاران خارجی همراه با تجربیاتشان به شرکت‌های ما وارد می‌شوند، بلکه تعاملات دوطرفه نیز شکل خواهد گرفت.»

آنچه اهمیت همزمان جذب سرمایه با انتقال دانش و فناوری‌ها را متذکر می‌شود، شباهت دیدگاه میرواحدی و رئیس کمیسیون ویژه اصل ۴۴ قانون اساسی، حمیدرضا فولادگر است که ورود سرمایه‌گذاران خارجی در عرصه استارت‌آپ‌ها را علاوه بر کسب و تولید ثروت، دانش فنی و انتقال تکنولوژی‌های موجب بهره‌مندی از سرمایه‌های مثبت فرهنگی دیگر کشورها دانسته و می‌گوید: «باید در جهت عمومی کردن توانایی‌های فنی، متناسب با نیازهای داخل گام برداریم و این‌گونه تکنولوژی را در جهت اهداف کشور خود به کار گیریم که جز با برنامه‌ریزی منسجم و هدفمند امکان‌پذیر نیست.»

عضو کمیته اصولگرایان مجلس، جذب سرمایه‌های خارجی برای کسب‌وکارهای نوپا را در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی می‌خواند و تأکید می‌کند: «رشد و بالندگی کشور در گرو استفاده از توان نرم‌افزاری و سخت‌افزاری نیروهای داخلی توسط سرمایه‌گذاران خارجی است که در این صورت ما فقط مصرف‌کننده نیستیم و به اقتصاد کشور کمک خواهد شد.»

 

رضا الفت نسب، دبیر انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی با اشاره به اینکه استارت‌آپ‌ها فرزندان این مرزوبوم هستند و نباید به آن‌ها بی‌مهری کرد، گفت: «متأسفانه شاهد انتساب برخی اتهامات به این کسب‌وکارها به دلیل جذب سرمایه‌گذاری خارجی هستیم که به ‌هیچ ‌عنوان با ذات این کسب‌وکارها هم‌خوانی ندارد. در صورتی‌ که مشکلی از این بابت وجود دارد، باید قوانین بهره‌مندی از سرمایه‌گذاری خارجی کشور، تغییر یابد.»

او با تأکید بر اینکه جذب سرمایه‌ خارجی در استارت‌آپ‌های اینترنتی مطابق با قوانین کشور انجام می‌شود، به فرمایشات رهبر انقلاب در خصوص لزوم سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه اقتصادی کشور اشاره کرده و می‌افزاید: «پتانسیل بسیاری برای توسعه استارت‌آپ‌ها در کشور وجود دارد و نباید به‌گونه‌ای برخورد کرد که استارت‌آپ‌ها قصد به خطر انداختن امنیت کشور را دارند.»