با وجود آنکه در روزهای اخیر، کوشش وسیعی برای پوشش
جزئیات کاملی از دو حادثه حمله تروریستی به زائران ایرانی در عراق و تصادف
قطار از سوی رسانه ملی صورت پذیرفته، همچنان جای خالی پخش زنده
تلویزیونی مشهود است و ظرفیت فنی بالقوه تلویزیونی با بهره برداریِ حداقلی
همراه شده است.
به گزارش «تابناک»؛ حمله تروریستی به زائران ایرانی در عراق و حادثه تصادف دو قطار در کشورمان، که به جان باختن ده ها شهروند منجر شد، در حالی سپری شد که بخشهای خبری تلویزیون کشورمان کوشیدند تا پوشش وسیع تری درباره این دو رویداد نسبت به سوابق پیشین چنین اتفاقاتی داشته باشند و در این زمینه نیز عملکرد مثبت تری نسبت به گذاشته داشتند؛ اما در عین حال یک خلأ جدی مشهود بود.
با وجود آنکه صداوسیما از زیرساخت فنی قابل توجهی برخوردار است و توان پوشش زنده هر رویدادی در هر منطقه جغرافیایی را دارد، استفاده بهینه از این ظرفیت بالقوه صورت نمی پذیرد و در همین موارد اخیر، هیچ یک از دو رویداد با پوشش زنده و لحظه به لحظه همراه نشد. این در حالی است که در استانداردهای بین المللی پس از وقوع چنین حوادثی، شاهد ساعت ها پوشش زنده تلویزیونی توسط شبکه های بین المللی هستیم. این پخش زنده یکی از مطالبات مرسوم مخاطبان است که اگر در شبکه های بین المللی درباره حوادث بزرگ صورت نپذیرد، انتقادهای جدی را در پی دارد؛ اما در ایران چنین رویه ای مسبوق به سابقه نیست.
برای نمونه، در جریان حملات تروریستی ـ که ظاهراً عناصر داعش در خاک آمریکا رقم زدند ـ شبکه سی ان ان و چند خبرگزاری دیگر، زنده با چندین دوربین از زوایای مختلف برای چند ساعت به پوشش این حوادث پرداختند که اتفاقاً این رویکرد در حفظ مخاطب برای یک شبکه تلویزیونی و تبدیل شدن یک رسانه به مرجع اطلاع رسانی گروهی بزرگی از جامعه تأثیر مستقیمی دارد. البته این رویکرد اتفاق تازه ای نیست و در نمونه ای قدیمی تر، می توان به حملات یازده سپتامبر 2001 (20 شهریور 1380) اشاره کرد که توسط سی ان ان روند حملات در نیویورک و واشنگتن به صورت زنده پخش می شد.
بدون تردید، یکی از دلایلی که اکنون سی ان ان بیش از صد میلیون «مشترک» در ایالات متحده دارد، دست یافتن به این مرجعیت از طریق پوشش زنده حتی بزرگ ترین تهدیدهای امنیتی آمریکا به صورت به لحظه و زنده است. با این نگاه، پوشش زنده وقایع داخلی مستمر و طولانی به خصوص در مواردی چون حادثه قطار، فاقد هرگونه ملاحظاتی است و این امکان وجود داشت که دوربین مرکز صداوسیمای استان مربوطه، ساعتی بعد در محل حادثه مستقر و ساعت ها نحوه امدادرسانی و کنترل این حادثه به صورت زنده پوشش داده می شد.
در گذشته و درباره بسیاری از حوادث نظیر آتش سوزی در پتروشیمی بوشهر، مناطق زلزله زده و دیگر حوادث نیز امکان پوشش زنده حوادث از طریق خودروهای سیار صداوسیما وجود داشت؛ اما معمولاً گزارش های ضبط شده از محل این حوادث پخش می شود و اگر پوشش زنده ای نیز از محل حادثه در نظر گرفته می شود، بسیار کوتاه بوده و معمولاً گزارشگر در این ارتباط های زنده چند دقیقه ای به شرح وضعیت محل وقوع حادثه و ارائه آخرین جزئیات بسنده می کند.
تجربه های پیشین نظیر پخش نشست های اخذ رأی اعتماد وزرا که با توجه ویژه مخاطبان در ساعات خارج از ساعت پیک تلویزیون همراه بوده، نشان می دهد، می توان علاوه بر مسابقات ورزشی و تاک شوهای داخل استودیو، کارکردهای دیگری نیز از پخش زنده گرفت و با پخش زنده متن و حواشی رویدادهای مختلف برای عموم مردم، میزان مرجعیت رسانه ملی را ارتقا بخشید؛ بنابراین، با توجه به کم هزینه بودن پوشش زنده رویدادها و حوادث مختلف نسبت به سایر تولیدات سینمایی، انتظار می رود در حوادث آینده، شاهد استفاده بسیار مؤثر و طولانی مدت پخش زنده باشیم.
بدون تردید، ملاحظاتی نظیر ایجاد جو متشنج در جامعه برای عدم پوشش زنده و پوشش محدود وقایع توجیهات مناسبی در این دوران نیست، چون اکنون با گسترش شبکه های اجتماعی، سکوت رسانه ملی در قبال یک حادثه یا پوشش محدود آن حادثه، منتهی به جلوگیری از التهاب عمومی نمی شود، بلکه صرفاً زمینه ساز دامن زدن به اخبار غیرموثق درباره حوادث و تغییر مرجعیت اطلاع رسانی عمده مخاطبان از رسانه ملی به شبکه های اجتماعی و شبکه های ماهواره ای فارسی زبان خواهد شد؛ بنابراین، باید اندکی از محافظه کاری فاصله گرفت و از ظرفیت پخش زنده با پذیرش همه ریسک های چنین بستری به طور وسیع استفاده کرد.