درحالی به هفته دفاع مقدس نزدیک میشویم که به برکت اقتدار نیروهای نظامی کشور، در زمین و هوا و خصوصا در آبهای خلیج فارس، در شرایط پرتنش و سرشار از ناامنی منطقه، مرزهای ایران اسلامی در امنیت کامل به سر میبرد. این اقتدار و آمادگی قبل از هرچیز محصول تجربه گرانقدر ما در دفاع مقدس بوده است؛ آنجا که نقاط ضعف و قوت دفاعی و تهاجمی نیروهای مسلح در میدان عمل آزموده شد و در اثنای جنگ و پس از آن مورد مطالعه و بازخوانی قرار گرفت تا مبنایی برای برنامهریزی، اقدام و عمل ناظر به آینده باشد.
قوای مسلح ما در صنایع دفاعی موفق شدند با بهرهگیری از تجربه جنگ و تصویر جامعی که از نقاط قوت و ضعف خود به دست آورده بودند با شعار «ما میتوانیم» در مسیر توسعه توان دفاعی و تهاجمی به پیشرفتهای خیرهکنندهای دست پیدا کنند. توجه به استعداد و قابلیت بالای جوان ایرانی و اعتماد به ایشان در عرصههای خطیر و نیز قطع امید از دشمنان و بیگانگان و اتکا بر یاری خدای تعالی در مسیر استقلال و پیشرفت، نونههایی از مهمترین درسهای عملی دفاع مقدس بوده است؛ تجربیات نابی که محصول به کار بستن آن اقتدار و امنیت نظام اسلامی و رضایتخاطر مردم عزیز ایران از این بابت است.
وابستگی به بیگانه در تامین ادوات و مهمات نظامی یکی از نقاط ضعف اساسی کشور ما در دوران دفاع مقدس بوده؛ تا آنجاکه گاهی در ازای پرداخت هزینههای سنگین از مسیرهای غیر رسمی هم امکان تامین بخشی از نیازهای اساسی جبههها میسر نبوده است. در تجربه دفاع مقدس دیدیم که چگونه وابستگی نظامی به بیگانه، به یک ابزار قدرتمند برای دشمن متخاصم تبدیل میشود! آنجاکه در یک تبانی همگانی ایران را تحریم کردند و حتی از اجرای تعهدات در قراردادهای رسمیِ فروش مهمات، ادوات و ملزومات جنگی به ایران از سوی کشورهای ظاهرا بیطرف هم خودداری میشد.
زمزمههای اولیه برای توسعه صنایع دفاعی و حرکت به سمت خودکفایی از همان روزهای دفاعمقدس شکل گرفت؛ مسیر پرچالشی که با قطعهسازی، تعمیر و بازسازی آغاز شد و در ادامه با کپیبرداری و مهندسی معکوس رشد کرد تا اینکه با ورود به طراحی مستقیم و موفقیت در این زمینه به روزهای اوج خود رسید. حال با یک صنعت دفاعی خلاق و مولد مواجه هستیم که محصولاتی استراتژیک با طراحی و ساخت منحصربفرد دارد؛ از اسلحه و مهمات گرفته تا نفربر و تانک و از ادوات دریایی گرفته تا جنگنده و هلیکوپتر، از سامانههای راداری و پدافندی گرفته تا موشکهای گوناگونی با بردهای مختلف (کوتاه و بلند) و با کاربریهای گوناگون زمینه به هوا، هوا به زمین، زمین به دریا و...
با توجه به سیاست اصولی جمهوری اسلامی از عدم ورود پیشدستانه به درگیری نظامی با کشورهای دیگر ممکن است این پرسش مطرح شود که این همه تمرکز بر سر توسعه توان نظامی چه وجهی دارد و چه هدفی را دنبال میکند؟ به عبارت دیگر این پرسش مطرح میشود که چه مناسبتی میان آن سیاست اصولی و این رویکرد نظام در زمینه صنایع نظامی و دفاعی برقرار است؟ پاسخ به این پرسش دشوار نیست؛ کشوری که قصد تهاجم ندارد لزوما مصون از تهاجم نیست، خصوصا اگر بنای او بر استقلال و عدم همراهی با الگوی جهانی سلطه باشد. با مروری گذرا بر روند تحولات چهار دهه گذشته میبینیم که نظام اسلامی و مردم ایران از همان قدمهای نخستینِ بعد از انقلاب اسلامی هدف خصومت دشمنان در زمینه امنیت مرزها و شهرها بودهاند. شاهبیت این خصومت، هشت سال جنگ تحمیلی بوده که در آن همه قدرتهای جهانی به صدام کمک کردند تا نظام نوپای اسلامی را شکست دهد و خاک ایران را به اشغال درآورد. پس از جنگ نیز سایه تهدید نظامی و امنیتی هرگز از سر این کشور برداشته نشده و موضع خصمانه دشمنان همچنان پابرجاست. در چنین شرایطی و با وجود امنیتی که در کشور برقرار است چه داشته یا داشتههایی را میتوان به عنوان بازدارنده که کشور را از گرفتار آمدن در آتش جنگ و تهاجم در امان نگاه داشته معرفی کرد؟ بیگمان و به تصریح اهل فن یکی از مهمترین عوامل، بنیه دفاعی و تهاجمی کشور است؛ آن هم با قید استقلال و خودکفایی ایران در طراحی و ساخت بسیاری از ادوات استراتژیک جنگی...
سردار سرلشگر محسن رضایی، که تجربه گرانسنگ فرماندهی سپاه پاسداران در دوران دفاع مقدس را در سابقه دارند، در تحلیل همین مساله اینگونه میفرمایند:
«آمریکاییها میدانند که موشک در نظام دفاعی ما چه جایگاهی دارد و به همین علت ما قدرت اول منطقه هستیم و میتوانیم از وقوع جنگ در منطقه جلوگیری کنیم و در جنگ احتمالی میتوانیم پیروز شویم. دشمنان و رقبای منطقهای میخواهند ما را از این قدرت اول منطقه بودن پایین بکشند. سند ضرورت حفظ آمادگی دفاعی ما این 27 سال گذشته است که آمریکاییها دوبار و اسرائیلیها سه بار خواستند به ما حمله کنند ولی نتوانستند. خاطرات آقای بوش همین را تصدیق میکند. کارشناسان نظامی به آقای بوش که دنبال جنگ افروزی بود گفتند که دست از سودای حمله به ایران دست بردارد. اخیراً بین وزیر دفاع اسرائیل و نتانیاهو هم درگیری پیش آمد و طرح حمله به ایران که در کابینه اسرائیل رای نیاورد را افشا کردند. سیستم بازدارنده ایران که بخشی از آن توان موشکی است از جنگ جلوگیری کرد» (برنامه متن و حاشیه شبکه سوم سیما، 14 /1/ 95).
از سویی بسیار روشن است که یکی از مهمترین بسترهای لازم برای توسعه کشور در مسیر استقلال و پیشرفتگی مبتنی بر خودکفایی، امنیت کشور و توان بازدارندگی است. این وظیفه خطیر که در شرایط تحریم مطلق ایران از سوی قدرتهای جهانی بر عهده قوای نظامی ما بوده به بهترین شکل عملیاتی شده و نعمت امنیت را در یک منطقه پرآشوب برای ملت و دولت به ارمغان آورده است.
از سوی دیگر اما میبینیم که برخی دولتمردان و کارگزاران نظام و به تبع ایشان برخی اصحاب رسانه و قلم به جای قدرشناسی و شکرگزاری از بابت چنین نعمت ارزشمندی به تضعیف قوای نظامی مبادرت میکنند و با اهداف مختلف تبلیغاتی و سیاسی به نیروهای نظامی و بنیه دفاعی و تهاجمی این قوای خدوم حمله میبرند. این بیمهریها از تقلیل بودجه نظامی گرفته تا اتهامزنی به نهاد انقلابی و خدومی مانند سپاه و بالاتر از آن تا نفی دستاوردها یا انکار ضرورت توسعه دفاعی و حتی مزاحمت آن برای توسعه کشور، طیف متنوعی از اقدامات و مواضع دلسردکننده را در بر دارد.
دکتر محسن رضایی در پاسخ به برخی از این دست اظهارات مینویسند:
«ملتهای دنیا، به دو رکن اساسی برای بقا نیاز دارند؛ اقتدار و اقتصاد دو بال پرواز یا دو موتور پیشرفت جامعه هستند. امنیت و زندگی مردم از اصول اولیه حیات جوامع است. تمام کشورها بدون استثنا بر این اساس رفتار میکنند. با تضعیف اقتدار ایران اقتصاد درست نمیشود. اینکه بعضی میگویند آلمان و ژاپن روی اقتدار سرمایهگذاری نکردند از بیاطلاعی آنهاست. با وجود اینکه تا ده-بیست سال پس از جنگ جهانی، نگذاشتند آلمان و ژاپن نیروی نظامی و دفاعی داشته باشند ولی مدتهاست که هر دو نیروهای نظامی را جدی گرفتهاند. در حالی که ژاپن مرز زمینی با هیچ کشوری ندارد وزارت دفاع درست کرده است و هر دو کشور بودجه دفاعی چند برابر ایران در بخش نظامی دارند» (پست اینستاگرام در تاریخ 25/6/1395).
این منطق استوار که موازین عقلی آنرا پشتیبانی میکند از محورهای اساسی در آموزههای قرآنی خطاب به امت مسلمان است؛ در آیه 60 از سوره مبارکه انفال میخوانیم:
وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَمِن رِباطِ الخَيلِ تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُم وَآخَرينَ مِن دونِهِم لا تَعلَمونَهُمُ اللَّهُ يَعلَمُهُ وَما تُنفِقوا مِن شَيءٍ في سَبيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيكُم وَأَنتُم لا تُظلَمونَ ﴿أنفال/۶۰﴾
هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها [:دشمنان]، آماده سازید! و (همچنین) اسبهای ورزیده (برای میدان نبرد)، تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید! و (همچنین) گروه دیگری غیر از اینها را، که شما نمیشناسید و خدا آنها را میشناسد! و هر چه در راه خدا (و تقویت بنیه دفاعی اسلام) انفاق کنید، بطور کامل به شما بازگردانده میشود، و به شما ستم نخواهد شد!
همین خط قرآنی در قانون اساسی جمهوری اسلامی لحاظ شده و مطابق آن دولتها مکلف به حفظ و توسعه توان نظامی کشور و آمادگی عمومی برای حفظ تمامیت ارضی و استقلال کشور از طریق نیروهای مسلح و بسیج عمومی هستند (اصول سوم، نهم، یکصدوپنجاهویکم و...).
امید است مسئولین کشور با درک صحیح از اهمیت و حساسیت این موضوع از برخورد سیاسی و تبلیغاتی با چنین مسائلی که جنبه ملی و حیاتی دارد پرهیز داشته باشند. لازم است به این تذکر الهی توجه داشته باشیم که:
«وَدَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِكُمْ وَأَمْتِعَتِكُمْ فَيَمِيلُونَ عَلَيْكُمْ مَيْلَةً وَاحِدَةً وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِنْ كَانَ بِكُمْ أَذًى مِنْ مَطَرٍ أَوْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَنْ تَضَعُوا أَسْلِحَتَكُمْ وَخُذُوا حِذْرَكُمْ» ﴿نساء/102﴾؛ کافران آرزو و انتظار دارند که شما از اسلحه و اسباب خود غفلت کنید تا ناگهان یکباره بر شما حمله ور شوند. و چنانچه بارانی یا مرضی شما را از برگرفتن سلاح به رنج اندازد باکی نیست که اسلحه را فروگذارید ولی از دشمن برحذر باشید.