تشریح ساده نقشه جنگ در سوریه: چه کسی با چه کسی می جنگد؟

آنچه در سال 2011 با ناآرامی و اعتراضاتی در کشور سوریه آغاز شد، به تدریج و رفته رفته به یک جنگ تمام عیار داخلی در این کشور تبدیل شده که گروه های داخلی، قدرت های منطقه ای و حتی قدرت های جهانی را در حال حاضر درگیر خود کرده است. نگاهی به نقشه جنگ در سوریه، پیچیدگی های این جنگ داخلی را به خوبی نشان می دهد.

چه کسی با چه کسی می جنگد؟

نیروهای دولتی علیه شورشیان

نبرد اصلی در سوریه که تقریبا 300 هزار سرباز و نیروی نظامی از نیروهای ائتلاف و ارتش سوریه را درگیر خود کرده، میان این نیروها و ده ها هزار شورشی و تروریست داخلی در کشور سوریه است.

نیروهای دولتی علیه تروریست های داعش

اکنون بخشی از جبهه بزرگ در سوریه مربوط به مبارزه و مقابله نیروهای دولتی با تروریست های داعش است که در ماه مارس ارتش سوریه موفق شد، این تروریست ها را از شهر باستانی پالمیرا خارج کند و کنترل این شهر را در دست بگیرد.

نیروهای دولتی علیه نظامیان کرد

تا پیش از این، نیروهای نظامی کرد تا حد ممکن سعی کردند، از داخل شدن در درگیری میان نیروهای دولتی و مخالفان و شورشیان اجتناب کنند؛ اما نزدیک شدن این دو جبهه در استان حسکه در ماه اخیر، منجر به بروز درگیری هایی بین نیروهای کرد و ارتش دولتی سوریه شده است. این استان اکنون به شکل مشترک در دست نیروهای کرد و ارتش سوریه است و البته بخش های عمده ای از آن تحت کنترل کردهاست.

نیروهای کرد علیه تروریست های داعش

در حالی که شاخه نظامی «واحد صیانت از خلق» یا YPG نیروهای کرد، اکنون به یکی از محوری ترین متحدان ائتلاف ایالات متحده در سوریه تبدیل شده است، این گروه ها به تدریج یک منطقه نیمه خودمختار را در بخش های شمالی و شمال شرق سوریه شکل داده اند.

از ژانویه سال 2015 YPG در مقابله های خود با نیروهای تروریست داعش موفق شده اند این گروه را از شهرهای کوبانی و منبج خارج کرده و کنترل این بخش ها از استان حلب را به دست بگیرند؛ این ها علاوه بر مبارزه آنها در استان رقه و همچنین حسکه است. YPG همچنین یکی از محورهای مهم نیروهای دموکراتیک سوریه است که مجموعه ای چند پاره از مخالفان و جنگویان علیه داعش را تشکیل می دهد.

داعش علیه نیروهای شورشی

نکته جالب آنکه گروه تروریستی داعش همه افراد و گروه هایی را که از بیعت با سرکرده آنها یعنی خلیفه خود خوانده ابوبکر البغدادی سر باز می زنند، به عنوان مخالفان و دشمنان خود قلمداد می کند و برای همین، این گروه در حال حاضر با نیروهای شورشی و گروه های دیگر مخالف بشار اسد در سوریه مشغول نبرد است. طی هفته گذشته، نیروهای شورشی که از سوی ترکیه حمایت می شوند، موفق شدند بخش های مهمی از جرابلس را از دست نیروهای داعش خارج کنند.

چه کسی از چه کسی حمایت می کند؟

نیروهای دولتی

اکنون نیروهای دولتی حامی بشار اسد توسط حدود 200 هزار نظامی که بخش عمده ای از آنها مربوط به شاخه نیروهای دفاع ملی سوریه هستند، حمایت می شوند. این در حالی است که ایران نیز پشتیبانی های مستشاری را از نیروهای دولتی سوریه و برای مقابله با شورشیان و داعش صورت می دهد.

اما مهمترین پشتیبانی از نیروهای دولتی در سوریه توسط کشور روسیه صورت می گیرد که از ماه سپتامبر سال گذشته میلادی شروع به انجام عملیات نظامی از هوا در سوریه کرده و برای کنترل بخش های مهمی از دمشق و حومه دمشق به دولت بشار اسد کمک مستقیم رسانده است.

شورشیان

نیروهای شورشی که اکنون در سوریه مشغول نبرد هستند، اغلب از سوی غرب و به ویژه ایالات متحده، فرانسه و انگلستان حمایت می شوند؛ هرچند این گروه ها متحدان خود را به کم کاری و حمایت نا کافی متهم کرده اند!

این در حالی است که ترکیه، عربستان سعودی و قطر نیز از بخشی دیگر از نیروهای شورشی در سوریه، حمایت های مالی و نظامی مستقیم می کنند.

نیروهای کرد

نیروهای کرد در سوریه مستقیم و اساسی از سوی نیروهای آمریکایی و ائتلاف مورد حمایت مالی، لجستیک و نظامی هستند؛ اما ترکیه این نیروها را بخشی از حزب کارگران کردستان یا PKK می داند و آنها را در رسته نیروهای تروریستی طبقه بندی کرده است.

تروریست های داعش و فتح شام

در حالی که هیچ کشوری علنی و مستقیم حمایت های خود از تروریست های داعش و شاخه تروریستی نیروهای فتح شام – که سابقا به عنوان جبهه النصرت و بخشی از القاعده فعالیت میکرد – را عنوان نمیکند، کاملا مشخص است که این گروه از سوی برخی کشورهای منطقه به شدن مورد حمایت سیاسی و حتی مالی قرار دارند. البته گروه تروریستی داعش، بخش مهمی از نیازهای مالی و اقتصادی خود را به شکل فروش نفت و باج و خراج از مناطق تحت کنترل خود به دست می آورد؛ ضمن آنکه برده داری و فروش انسان به عنوان برده نیز بخشی از منابع مالی مورد نیاز آنها را تأمین می کند.

چه کسی چه مناطقی را کنترل می کند؟

نیروهای دولتی

اکنون نیروهای دولتی و بشار اسد، حدود 35 درصد از کل خاک سوریه را تحت کنترل خود دارند که برخی مناطق فوق العاده استراتژیک نظیر دمشق، حمص، کرانه مدیترانه و بخش های مهمی از حلب جزو این قسمت هاست. 60 درصد جمعیت باقی مانده در سوریه، هم اکنون در مناطق و بخش های تحت کنترل نیروهای دولتی ساکن هستند.

تروریست های داعش

در همین حال و با توجه به عقب نشینی های عمده نیروهای داعش از سال 2015 به بعد، این گروه تروریستی هنوز 35 درصد از خاک سوریه را تحت کنترل خود دارد که البته عمده قسمت های آن خالی از سکنه است. داعش اکنون کنترل دیر الزور در مرز عراق و بخش هایی از استان رقه را در اختیار دارد و در عین حال در بخش های دیگری از خاک سوریه نیز به شکل پراکنده حضور دارد.

نیروهای کرد

هم اکنون نیروهای نظامی کرد، حدود 18 درصد خاک سوریه را تحت کنترل خود دارند که شامل سه چهارم از مرز سوریه با ترکیه می شود. این گروه اخیرا مناطق تحت کنترل خود را به عنوان مناطق فدرال و خودمختار معرفی کرده اند.

گروه های شورشی و گروه فتح شام

در همین حال، سایر نیروهای شورشی به همراه گروه تروریستی فتح شام، حدود 12 درصد کل خاک سوریه را در اختیار خود دارند که مهمترین این بخش ها را باید استان ادلب دانست؛ یعنی مناطقی که توسط ائتلاف ارتش فتح کنترل می شود.

اهداف جنگ در سوریه

نیروهای دولتی

نیروهای دولتی و بشار اسد در پی احیای حکمرانی خود بر کل خاک سوریه به مثابه دوران قبل از 2011 هستند. این نیروها اکنون در حال مقابله با چند جبهه در سوریه برای کنترل سیاسی در این کشور هستند.

نیروهای شورشی

نیروهای شورشی تقریبا هیچ هدف مشخصی غیر از سرنگونی بشار اسد ندارند. این گروه ها که در دل خود نیز اختلافات عمیقی بر سر آینده سوریه دارند، هیچ نقشه راه مشخصی برای کشور سوریه نداشته و تنها هدف مشترک آنها سرنگون کردن بشار اسد است.

نیروهای کرد

نیروهای کرد اکنون در سوریه فعالیت نظامی گسترده ای را به همراهی ایالات متحده شکل داده اند و به نظر هدف عمده آنها ایجاد یک منطقه خودمختار یا فدرال کرد در سوریه است.

نیروهای تروریستی داعش

این گروه نیز در پی گسترش جغرافیایی آنچه «خلافت» می خواند در عراق و سوریه است و بخش عمده ای از تحرکات تروریستی و نظامی آنها مبتنی بر احیای خلافت به روش خاص خود آنهاست.

نیروهای آمریکایی

در حالی که ایالات متحده تا پیش از این، از نیروهای شورشی برای سرنگون کردن رژیم بشار اسد حمایت همه جانبه می کرد، اکنون چند ماهی است، همه تمرکز خود را بر سرکوب نیروهای تروریستی داعش گذاشته که این امر نشان از استراتژی اشتباه سابق ایالات متحده در سوریه دارد.

روسیه

مسکو با جدیت اعلام کرده است که از بشار اسد حمایت می کند و اکنون به دنبال راه حلی دیپلماتیک برای پایان دادن به درگیرها در سوریه است. اما این راه حل دیپلماتیک همزمان با قدرت نمایی نظامی این کشور در خاورمیانه است که به احتمال بسیار، بخشی از استراتژی بلند مدت مسکو برای حضور در این منطق است.

ایران و ترکیه

ایران از متحد اصلی خود بشار اسد در سوریه حمایت می کند و این موضوع بیش از همه در ارتباط با صیانت از مرزهای استراتژیک ایران در خط مقاومت است. در عین حال، آنکارا که تا پیش از این بخش هایی از نیروهای شورشی در سوریه را تقویت می کرد، اکنون هدف اصلی خود را مبارزه با نیروهای کرد و جلوگیری از ایجاد یک منطقه خودمختار کرد در مرزهای خود تعریف کرده است.