پیگیری اینترنتی مزاحمت‌های تلفنی

مزاحمت تلفنی پدیده‌ای قدیمی است که از دوره تلفن‌های سه‌رقمی تاکنون به چشم می‌خورد، هرچند در این مسیر با فراز و نشیب‌های متعددی مواجه بوده است و از چند سال پیش، مزاحمت پیامکی نیز به آن افزوده شده است.

روزنامه «خبر» در گزارشي نوشت، مزاحمت تلفنی در قوانین ایران عملی مجرمانه تلقی شده است و مجازات‌هایی تعزیری همچون جریمه، شلاق و حبس نیز برای آن در نظر گرفته شده است. هرچند این مجازات‌ها دل عمل نیز نتوانسته است این ناهنجاری اجتماعی را به صورت کامل مهار کند.

شکایت حقوقی

کسی که با پدیده مزاحم تلفنی مواجه می‌شود، می‌تواند از دو مسیر شرکت‌های مخابراتی یا دادسرا از فرد مزاحم شکایت کند. هرچند شرکت‌های مخابراتی نیز در صورت استمرار مزاحمت در نهایت پرونده را به محاکم قضایی ارسال می‌کنند.

برای شکایت از مزاحم تلفنی به دادسرا باید به نزدیکترین دادسرا به محل کار یا سکونت مراجعه کرد البته انتخاب نزدیک‌ترین دادسرا، بر اساس خط تلفنی که مزاحم با آن تماس می‌‌گیرد، صورت می‌‌پذیرد. گفتنی است دادسراها به شکایتی که به وسیله مخابرات ارسال شده باشد، سریع‌تر رسیدگی می‌کنند.

عنوان شکایت می‌تواند «ایجاد مزاحمت تلفنی» یا «ایجاد مزاحمت تلفنی از طریق ارسال پیامک» باشد. در صورتی که مزاحم تلفنی از الفاظ غیرمؤدبانه استفاده کرده باشد، امکان افزوده تقاضای «اعاده حیثیت»‌ به شکایت نیز وجود دارد. دادسرا در رسیدگی به پرونده‌ها از طریق کلانتری یا به صورت مستقیم از مخابرات می‌خواهد که به این موضوع رسیدگی کند. مخابرات نیز اطلاعات موردنظر را برای تصمیم‌گیری در اختیار دادگاه قرار می‌دهد. شرکت مخابرات در این زمینه از ظرفیت‌های مخابراتی قابل‌توجهی برخوردار است و حتی توانایی شناسایی مشخصات فنی گوشی تلفن همراه مزاحم را نیز دارد.

یکی از ضعف‌های سیستم قضایی در این بخش، فقدان سازمان رسمی کارشناس مخابراتی است. در حال حاضر داسرا و دادگاه‌ها از کارشناسان رسمی راه و ساختمان، خط‌، آتش‌نشانی و... در تصمیم‌گیری‌ها کمک می‌گیرند ولی حضور کارشناس رسمی مخابراتی در محاکم قضایی، به صورت موردی و با دعوت مبتکرانه برخی بازپرس‌ها یا قضات صورت می‌گیرد. این نکته به‌ویژه از آن جهت اهمیت دارد که مطابق قانون، صدای ضبط شده نمی‌تواند در دادگاه‌ها مورد استناد قرار گیرد. خلأ قانونی در مورد انواع جدید مزاحمت‌ها، به‌ویژه مزاحمت پیامکی نیز موجب شده دستگاه قضایی نتواند با سرعت و دقت لازم به این نوع پرونده‌ها رسیدگی کند.

جدال نمایشگر با مزاحمان

با آغاز کار شرکت همراه اول، نمایشگر شماره تلفن در سیستم مخابراتی ایران فعال شد. در گام‌های بعدی، تلفن‌های ثابت نیز به سرویس نمایشگر مجهز شدند و بدین‌ترتیب بخش مهمی از مزاحمان تلفنی از این حرفه استعفا دادند. عباسعلی ابوالفضلی مدیرکل روابط عمومی شرکت همراه اول به «خبر» می‌گوید: اغلب مزاحمان تلفنی نمی‌خواهند هویت‌شان فاش شود و به همین دلیل سرویس نمایشگر شماره تلفن، 80درصد ازحجم مزاحمت‌های تلفنی کاست.

از او می‌پرسیم که «این روزها کارت‌های ویژه مخفی کردن شماره تلفن تماس گیرنده و پیامک‌فرست در بازار رایج شده است که تعداد مزاحمان را افزایش می‌دهد. شرکت‌های مخابراتی برای مقابله با این پدیده چه برنامه‌ای دارند؟» و او در پاسخ می‌گوید: «چنین کارت‌هایی راتا به حال ندیده‌ایم. هرچند امکان نوشتن نرم‌افزارهای مخفی کردن شماره تلفن وجود دارد که در صورت وقوع، راهکار مناسب آن را پیدا می‌کنیم.»

ابوالفضلی در مورد روش شکایت از مزاحمان تلفنی می‌گوید: «فرد شاکی می‌تواند با مراجعه به هر یک از مراکز دولتی شرکت ارتباطات سیار، فرم ویژه شکایتنامه را دریافت و با درج مشخصات خود و نوع شکایتش تحویل دهد. پس از دریافت این فرم، تلفن مورد نظر تحت مراقبت قرار می‌گیرد و در صورت اثبات مزاحمت، مجازات‌های پله‌ای در انتظار مزاحم تلفنی خواهد بود. این مجازات‌ها به ترتیب شامل هشدار، قطع یک هفته، قطع یک ماه، قطع سه‌ماهه و در نهایت لغو اشتراک و ارسال پرونده به مراجع قضایی است.»

وی افزود: «در رسیدگی به شکایت مزاحمت، فرقی بین مکالمه تلفنی و پیامک وجود ندارد. همچنین در مواردی که مزاحمت از نوع بدخیم بوده و موجب مشکل جدی باشد، نحوه رسیدگی و نوع مجازات‌ها، تفاوت می‌یابد.»

اعتباری‌ها و آدم‌های بی‌اعتبار

هرچند سرویس نمایشگر موجب کاهش چشمگیر مزاحمت‌های تلفنی در سال‌های اخیر شده است ولی تلفن‌های اعتباری، به رواج مجدد این پدیده کمک کرده‌اند. بیشترین مزاحمت‌ها از طریق خطوط اعتباری ایرانسل صورت می‌گیرد. این مسئله صرف‌نظر از تعداد بسیار زیاد سیم‌کارت ایرانسل در جامعه، به شرایط ناقص فروش خطوط اعتباری ایرانسل در سال‌های پیش نیز ربط دارد. نمایندگی‌های فروش ایرانسل تا سال گذشته دقت عمل لازم در ثبت مشخصات خریدار سیم‌کارت را نداشتند که این مسئله موجب شکل‌گیری حدود یک میلیون خط اعتباری ایرانسل رجیستر نشده شد. هرچند ایرانسل در گام‌های بعدی، ضمن اصلاح روش فروش خود، در جهت ثبت مشخصات صاحبان سیم‌کارت اقدام کرد ولی همچنان ده‌‌ها هزار سیم‌کارت ایرانسل بی‌هویت در جامعه وجود دارد که می‌تواند در خدمت افراد ماجراجو و مزاحم قرار گیرد.

این مشکل در تلفن‌های اعتباری همراه اول در پایین‌ترین سطح ممکن قرار دارد. مدیر روابط عمومی همراه اول می‌گوید: «سیم‌کارت‌های اعتباری همراه اول،‌همگی رجیستر شده هستند و حتی یک تلفن بدون مشخصات صاحب خط وجود ندارد.»

کلاهبرداران در چت‌روم‌ها

یکی از امکانات خطوط اعتباری ایرانسل، امکان انتقال اعتبار از یک سیم‌کارت به سیم‌کارت دیگر است. این مسئله باعث شده تا برخی افراد سودجو از طریق ارسال پیامک‌های فریبکارانه یا تبلیغات اغوا کننده عمدتاً جنسی در چت‌روم‌های یاهو، اعتبار تلفنی افراد کم‌اطلاع را سرقت کنند. شرکت ایرانسل بدون آن‌که اطلاع‌رسانی کافی در مورد این پدیده کرده باشد، در مقابل مالباختگان از خود سلب مسئولیت کرده و آنها را به دادستانی و نیروی انتظامی ارجاع می‌دهد.

عرق ریختن برای یک شکایت ساده

در حال حاضر فردی که دچار مزاحمت تلفنی شده، ناچار است برای ردیابی قانونی مزاحم، به دفاتر حقوقی شرکت‌های مخابراتی یا دادسراها مراجعه کند. طبیعی است برخی شهروندان ترجیح می‌دهند در چنین شرایطی از شکایت صرف‌نظر کنند و به روش‌هایی همچون پاسخ ندادن به تماس‌های ناشناس، خرید گوشی پیامگیردار و استفاده از گوشی‌ همراه با قابلیت‌ تنظیم‌های ویژه روی بیاورند.

تیمور کرمی مدیر کل وقت بازرسی شرکت ارتباطات سیار سه سال پیش وعده داده بود که این شرکت، مرحله آزمایشی درخواست کشف مزاحم تلفنی از طریق اینترنت و پیامک را به زودی فعال می‌کند.

این سخنان را مقایسه کنید با مصاحبه تلفنی روز گذشته «خبر» با مدیر روابط عمومی شرکت ارتباطات سیار که می‌گوید: «امکان شکایت اینترنتی از مزاحمان تلفنی با مراجعه به پورتال شرکت در آینده‌ای نزدیک امکان‌پذیر می‌شود. مشترکان همراه اول می‌توانند با دریافت کلمه رمز (پسورد) از دفاتر مخابراتی، خدماتی همچون شکایت از مزاحم تلفنی را با سرویس اینترنت دریافت کنند. زیرا با داشتن کد کاربری و کلمه رمز، هویت فرد شکایت‌کننده برای ما محرز می‌شود.»

از این سخنان می‌توان به تأخیر سه‌‌ساله در امکان شکایت اینترنتی از مزاحمان تلفنی پی برد. سه‌سال، وقت کمی نیست.