تأثیر کودتای ترکیه بر روابط ایران با آمریکا و اروپا

پس از شکست کودتای 15 جولای ترکیه، واکنش دولت های مختلف دوست، دشمن یا رقیب ترکیه به این کودتا مورد توجه رسانه ها و ناظران قرار گرفت. در این میان واکنش ایران، آمریکا، روسیه و عربستان سعودی، بیش از سایر بازیگران مورد توجه قرار گرفت؛ واکنش هایی که می تواند بر روابط ترکیه با این کشورها تأثیرات مثبت یا منفی داشته باشد.
 
به گزارش «تابناک»، در این رابطه، چند روز پیش پایگاه آمریکایی «المانیتور» در مطلبی نوشته بود، واکنش بموقع ایران به واقعه کودتا در ترکیه و حمایت از دولت اردوغان در مقابل کودتا، می تواند به نزدیکی و تقویت روابط میان ترکیه و ایران منجر شود.
 
در همین زمینه، پایگاه آمریکایی «لوب لاگ»، در مطلبی به بررسی این مسأله و تأثیرات کودتا بر روابط ایران و ترکیه و فراتر از آن پرداخته و معتقد است، حمایت ایران از دولت ترکیه و محکوم کردن کودتا توسط مقامات ایرانی، مسأله مهمی است که می تواند افق جدیدی در روابط تهران-آنکارا ایجاد کند.
 
پرسش اینجاست که چرا به رغم روابط سردی که میان ایران و ترکیه در چند سال گذشته وجود داشته، ایران با کودتا مخالفت و از دولت اردوغان حمایت کرد؟
 
در پاسخ، این پایگاه آمریکایی می نویسد، یکی از دلایل این است که ایران مخالف هرگونه ابزار غیرقانونی برای تغییر شخصیت یک دولت دموکراتیک به دولتی نظامی است.
 
لوب لاگ مدعی است، دلیل دوم این بود که ایران از هویت کودتاگران مطمئن و آگاه نبود. اگر توطئه گران کمالیست ها بودند، ایران نمی توانست انتظار بهتری از رفتار آن ها نسبت به اردوغان در قبال ایران داشته باشد، چون رهبران ایران دهه های 1980 و 1990 را به خوبی به یاد دارند که قدرت در دست ژنرال ها و نظامیانی بود که هیچ نگاه مثبتی به ایران نداشتند. تنها استثنایی که وجود داشت دولت اربکان(ژوئن 1996 تا ژوئن 1997) بود.
 
همچنین، اگر همان طور که اردوغان ادعا می کند، کودتاگران از جنبش فتح الله گولن بوده باشند، در صورت پیروزی کودتا، روابط ایران و ترکیه بدون شک با بحران روبه رو می شد. گولن علاوه بر تمایلات ضد شیعه، تمایلات ضد ایرانیِ افراطی و قوی دارد. به طوری که گولن گفته است، اگر« مسیر بهشت از ایران بگذرد، حاضر به رفتن به بهشت نیست»!
 
بنابراین به دلیل نفرت گولن و طرفدارانش نسبت به ایران، قدرت گرفتن او در ترکیه به معنای دشمنی با ایران، نزدیکی به دشمنان منطقه ای ایران و تضعیف موقعیت منطقه ای ایران در کوتاه مدت شود.
 
این رسانه آمریکایی در ادامه می نویسد، یکی دیگر از دلایل حمایت ایران از دولت ترکیه می تواند این باشد که ایران تصور کرده، سیاست خارجی اردوغان به ویژه در قبال سوریه و بشار اسد در چند ماه اخیر دچار تغییراتی شده که می تواند برای سیاست های منطقه ای ایران مفید باشد.
 
در مقابل حمایت های ایران از دولت ترکیه و محکوم کردن کودتا، آیا ترکیه پاسخ مثبتی به این رویکرد ایران خواهد داد یا به سیاست های گذشته برخواهد گشت؟
 
لوب لاگ در پاسخ می نویسد که احتمالا حداقل در زمینه های اقتصادی می توانیم شاهد تقویت روابط میان دو کشور باشیم. سرمایه گذاری های مشترک اقتصادی در پروژه های گازی و صنعتی می تواند توسط دو کشور دنبال شود.
 
از طرف دیگر، روابط بهتر ایران و ترکیه می تواند موضع ایران در مقابل عربستان و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس را تقویت کند. در واقع، از آنجایی که ممکن است برخی از کشورهای عربی در تلاش برای کودتا در ترکیه دخالت داشته باشند، ترکیه نیز ممکن است از آن ها فاصله بگیرد و روابط بهتری با ایران برقرار کند.
 
با این حال، محدودیت ها و موانعی در روابط تهران-آنکارا و همکاری های منطقه آن ها وجود دارد. کودتا ممکن است نگاه فرقه گرایانه اردوغان به ایران را تغییر نداده باشد و اردوغان همچنان در مقابل ایران انگیزه های رقابتی دارد. از طرف دیگر، اردوغان باید روابط خود با غرب را همچنان حفظ کند و تغییر سیاست های اردوغان به ویژه در سیاست های منطقه ای و در قبال ایران می تواند این روابط را به خطر اندازد.
 
فراتر از پیامدها و تأثیرات بالقوه ای که کودتا در ترکیه بر روابط ترکیه و ایران داشت، این کودتا می تواند رویکرد اروپا نسبت به ایران را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در واقع، باتوجه به اینکه حداقل در کوتاه مدت، ترکیه وارد یک آینده نامطمئن و دشوار شده است، شاید اروپا تمایل بیشتری به همکاری با ایران و به ویژه در زمینه های اقتصادی نشان دهد.
 
رویدادهای ترکیه همراه با تحولات دیگر خاورمیانه از جمله بحران اجتناب ناپذیر جانشینی در عربستان سعودی از جمله نشان هایی است که باید اروپایی ها را برای قرار دادن تخم مرغ هایشان در یک یا دو سبد منصرف کرده و آن ها را متوجه کند که در این موقعیت ریسک رابطه با ایران استراتژی بهتری می تواند باشد.
 
در نهایت لوب لاگ می نویسد، کودتا در ترکیه بر روابط ایران و آمریکا تأثیری نخواهد گذاشت، چون مخالفان رابطه بهتر با ایران در آمریکا بسیار قوی تر از مخالفان در اروپا هستند.