قضاوتي آماري بر كميسيون‌هاي تخصصي مجلس

با گذشت چند هفته از آغاز به کار مجلس دهم بالاخره تکلیف کمیسیون ها با اعضا و هیئت رئیسه آنها مشخص شد. نظر به ماهیت وظایف کمیسیون ها که پیگیری و نظارت بر بخش های تخصصی است، مسئله مهم و قابل بررسی این است که هر کدام از کمیسیون های مجلس تا چه حد از ترکیب متناسبی در رابطه با تخصص و وظایف کمیسیون ها برخوردار هستند.

در هفته جاری نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسیدگی به تعیین وضعیت و اعضای 13 کمیسیون تخصصی مجلس را در دستور کار خود قرار دادند. در این جریان تکلیف اعضای تمام کمیسیون های تخصصی مجلس و نیز هیئت رئیسه این کمیسیون ها که عبارتند از:  آموزش و تحقیقات، اجتماعی، اقتصادی، امنیت ملی و سیاست خارجی، انرژی، برنامه، بودجه و محاسبات، بهداشت و درمان، شوراها و امور داخلی کشور، صنایع و معادن، عمران، فرهنگی، قضایی و حقوقی و کشاورزی، آب و منابع طبیعی مشخص شد.

یکی از مسائل مهمی که در رابطه با کمیسیون ها وجود دارد، موضوع وظایف و دستورالعمل هایی است که این کمیسیون ها در مجلس بر عهده دارند، همچنین موضوع دیگر تناسب میان نوع و سطح تخصص اعضای کمیسیون ها و به ویژه هیئت رئیسه مجلس با وظایف و کارکردهایی است که در کمیسیون ها بر عهده گرفته اند.

«تابناک» در ادامه بر آن است تا ضمن معرفی اجمالی کارکردهای هر کدام از کمیسیون های مجلس همچنین نسبت میان تخصص اعضای هیئت رئیسه کمیسیون ها با  کارکردهای هر کمیسیون را مورد بررسی قرار دهد.

کمیسیون آموزش و تحقیقات

 براساس ماده 34 هدف از تشکیل کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی برای انجام وظایف محوله در محدوده آموزش و پرورش عمومی، آموزش فنی و حرفه‌ای، آموزش عالی، تحقیقات و فناوری است.
در انتخاب هیئت رئیسه این کمیسیون برای مجلس دهم محمدمهدی زاهدی با 13 رأی به عنوان رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس دهم شورای اسلامی انتخاب شد. همچنین داوود محمدی(فرزند مراد) و محمود نگهبان سلامی نیز به ترتیب با 13 رأی و 12 رأی به عنوان نایب اول و دوم رییس انتخاب شدند.بر اساس این گزارش، علیرضا سلیمی با 15 رأی دبیر اول و فاطمه سعیدی با 11 رأی دبیر دوم این کمیسیون شدند. همچنین حمایت میرزاده نیز با 12 رأی به عنوان سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات حائز رأی شد.
وضعیت تناسب تخصص اعضای هیئت رئیسه با وظایف کمیسیون

اكثر اعضاي اين كميسيون به ويژه اعضاي هيئت رئيسه آن از سابقه كافي فعاليت در بخش آموزش و پرورش يا موسسات آموزش عالي برخوردار هستند و براي مثال رئيس اين كميسيون «محمد مهدي زاهدي» ضمن سابقه نمايندگي همچنين سابقه فعاليت به عنوان وزير علوم را نيز دارد.

به نظر می رسد، ترکیب هیئت رئیسه کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و تخصص اعضای آن که وظیفه اصلی آن نظارت بر ساختار آموزشی و پژوهشی کشور است، با توجه به تخصص و سابقه کاری نمایندگان مذکور تا حدود زیاددی با یکدیگر تناسب دارد و می تواند نوید بخش یک دوره قابل قبول برای این کمیسیون باشد.

کمیسیون اجتماعی

هدف از تشکیل کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، انجام وظایف محوله در محدوده امور اداری و استخدامی، کار، اشتغال، روابط کار و تعاون است.

در انتخاب هیئت رئیسه این کمیسیون برای مجلس دهم و با برگزاری انتخابات سلمان خدادادی نماینده مردم ملکان با 11 رای به عنوان رئیس این کمیسیون انتخاب شد.بر این اساس علی رستمیان و سهیلا جلودارزاده به ترتیب با 9 رای و 8 رای به عنوان نایب رئیس اول و نایب رئیس دوم کمیسیون اجتماعی انتخاب شدند.همچنین ناهید تاج الدین و روح الله بابایی به ترتیب با 9 رای و 7 رای به عنوان منشی اول و دوم انتخاب شدند، همچنین جلیل مختار نیز با 9 رای به عنوان سخنگوی این کمیسیون برگزیده شد.
وضعیت تناسب تخصص اعضای هیئت رئیسه با وظایف کمیسیون

اكثر اعضاي هيئت رئيسه اين كميسيون تخصص و تحصيلات مرتبط با ماهيت كميسيون ندارند. از اطلاعات تحصيلي دقيق و مستند رئيس اين كميسيون «سلمان خدادادي» اطلاعات در دسترس نيست و او يكي از جنجالي ترين نماينده هاي سابق مجلس است كه بر سر تأييد اعتبار نامه اش در دوره قبل حاشيه هاي فراواني به پا شد. ديگر اينكه ديگر اعضاء مانند «جلودارزاده» تحصيلات مهندسي دارد و «تاج الدين» نيز زيست شناسي خوانده است. ضمن اينكه تعداد زيادي از اعضاي اين كميسيون سابقه نمايندگي در دوره هاي قبل را نيز ندارند و لذا مي توان گفت نقش تجربه نيز در اين ميان محل نگراني است.

کمیسیون اجتماعی را می توان به عنوان یکی از مهم ترین کمیسیون های مجلس معرفی کرد که حضور فعال و نظارت ثمر بخش آن در فضای مدیریتی و اجتماعی کشور امری ضروری است. مروری کوتاه بر سوابق و تحصیلات اعضای هیئت رئیسه این کمیسیون نوعی بیم و نگرانی را ایجاد می کند که این کمیسیون نتواند در دوره آتی به هماهنگی و اثربخشی قابل قبول دست یابد. با این وجود امید این است که احتمالات روی کاغذ با آنچه در واقع رخ خواهد داد همسان نباشد.

کمیسیون اقتصادی

کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی برای انجام وظایف محوله در محدوده اقتصاد و دارایی، بازرگانی داخل و بازرگانی خارجی تشکیل می‌شود.

انتخابات هیات رئیسه کمیسیون اقتصادی دوره دهم مجلس شورای اسلامی برگزار و ترکیب اعضای هیئت رئیسه کمیسیون مشخص شد. در جلسه امروز محمدرضا پورابراهیمی با 11 رای به عنوان رییس کمیسیون تعیین شد و همچنین سیدناصر موسوی لارگانی با 8 رای ،سیدفرید موسوی با 6 رای به عنوان نواب رییس اول و دوم،سیدحسن حسینی شاهرودی با 6 رای ،علی اسماعیلی با 6 رای به عنوان دبیر اول و دوم و کاظم دلخوش اباتری با 7 رای سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، انتخاب شدند.
وضعیت تناسب تخصص اعضای هیئت رئیسه با وظایف کمیسیون

كميسيون اقتصاد نيز يكي از كميسيون هاي ناهمسان مجلس دهم خواهد بود. مروري به تحصيلات اعضاي هيئت رئيسه اين كميسيون نشان مي دهد تنها سخنگوي اين كميسيون يعني «دلخوش اباتري» كارشناسي ارشد اقتصاد دارد و برخي ديگر نظير «موسوي لارگاني» و «فريد موسوي» تحصيلاتشان در چارچوب علوم حوزوي و الهيات است.

با توجه به وجود مشکلات عدیده اقتصادی از جمله بیکاری، گرانی و رکود در کشور و محور بودن اقتصاد در برنامه های کلان ملی به نظر می رسد ترکیب اعضای هیئت رئیسه کمیسیون اقتصاد مجلس با توجه به تخصص و سابقه کاری که دارند، آنچنان که باید و شاید نتواند در نظارت دقیق و نافذ بر برنامه های اقتصادی دولت نقش داشته باشد.

کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی

وظیفه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی انجام وظایف محوله در محدوده سیاست و روابط خارجی، سیاست داخلی، شوراها، شهرداریها، اطلاعات و امنیت داخلی، دفاع و امنیت خارجی و ثبت احوال است.

علاءالدین بروجردی با کسب 15 رای به عنوان رییس کمیسیون تعیین شد و همچنین مصطفی کواکبیان که برای ریاست کمیسیون کاندیدا شده بود موفق به کسب 8 رای شد. بر اساس این گزارش کمال دهقانی و ابوالفضل حسن بیگی نیز به عنوان نواب رییس این کمیسیون انتخاب شدند. سید حسین نقوی حسینی به عنوان سخنگوی و به ترتیب جمالی و سید محسن علوی به عنوان دبیران کمیسیون انتخاب شدند.
وضعیت تناسب تخصص اعضای هیئت رئیسه با وظایف کمیسیون

اگرچه رئيس اين كميسيون «بروجردي» تحصيلات تخصصي مرتبط ندارد ولي سابقه كاري فراواني در اين حوزه چه در مجلس و چه در عرصه مديريت سياسي دارد و جز اين نكته ديگر اينكه حضور برخي اعضاي متخصص نظير «دهقاني، حسيني و حسن بيگي» مي تواند به افزايش كارايي اين كميسيون كمك كند. با اين حال تخصص «جمالي نوبندگاني» كه پزشك است و حضور فرزند وزير اطلاعات «سيد محسن علوي» كه تجربه آنچناني ندارد در اين كميسيون كمي نسبت به توفيق اين كميسيون در مقايسه با ساير كميسيون ها كمي ترديد ايجاد مي كند.

با اين حال نظارت بر روند دیپلماسی ملی، تحولات منطقه و جهان و اثرات آن بر ایران و نیز نظارت بر تمامی مسائل مرتبط با حوزه امنیت ملی در حیطه کاری این کمیسیون قرار دارد. تجربه چندین ساله رئیس این کمیسیون در اداره آن و تحصیلات مرتبط اکثر اعضای کمیسیون و هیئت رئیسه این امید را ایجاد می کند که این کمیسیون نیز بتواند، کار نامه موفقی در نهایت از خود به جای بگذارد.

کمیسیون انرژی

کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی پیگیری وظایف محوله  در محدوده نفت، گاز، برق، سدها و نیروگاه‌های آبی و برقی، انرژی اتمی و انرژی‌های نو را بر عهده دارد.

در جلسه امروز کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی فریدون حسنوند با 21 رای به عنوان رییس کمیسیون تعیین شد و همچنین حسین امیری خامکانی با 20رای،علی ادیانی راد با 19 رای به عنوان نواب رییس اول و دوم،کرم پور با 18 رای و خدری با 17 رای ،به عنوان دبیر اول و دوم واسدالله قره‌خانی با 20 رای سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، انتخاب شدند.
وضعیت تناسب تخصص اعضای هیئت رئیسه با وظایف کمیسیون

رئيس، نائب اول و دوم اين كميسيون از تجربه نمايندگي برخوردار هستند و اين موضوع مي تواند براي اين كميسيون نقطه مثبتي باشد، اما از آن سو رابطه ميان تحصيلات اعضاء با وظايف و حيطه علمي آنها به مسائل نوعي نگراني در رابطه با عملكرد آتي اين كميسيون ايجاد مي كند.

به نظر می رسد در کمیسیون انرژی نوعی پراکندگی تخصص و سابقه کاری وجود دارد، عدم در دسترس بودن اطلاعات دقیق در مورد سابقه کاری، تحصیلات و تجربیات اعضای این کمیسیون قضاوت در مورد عملکرد آتی این کمیسیون را دشوار ساخت و لذا باید در طول زمان منتظر عملکرد این کمیسیون بود تا بر اساس واقعیت در مورد عملکرد آن قضاوت کرد.

کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات

کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی یکی از کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی است که در محدوده برنامه، بودجه، نظارت برنامه و بودجه و دیوان محاسبات و امور مالی مجلس و آمار و خدمات عمومی فنی و همچنین نظارت و مراقبت بر اجرای مقررات بودجه و امور مالی مجلس و نحوهٔ هزینه کردن آنها، رسیدگی به عملکرد بودجه سالیانه مجلس و ارائه گزارش آن حداکثر تا پایان شهریور ماه سال بعد جهت چاپ و تفریغ بین نمایندگان و بازرسی و رسیدگی دقیق و نظارت در مورد کلیه اموال و اشیا منقول و غیرمنقول مجلس شورای اسلامی و ارائه گزارش سالیانه جهت چاپ و توزیع بین نمایندگان تشکیل می شود.

انتخابات هیأت رئیسه کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس نیز امروز عصر برگزار شد، در این انتخابات غلامرضا تاجگردون با 21 رای به عنوان رئیس، جهانبخش محبی‌نیا با 13 رای به عنوان نایب رئیس اول، هادی قوامی با 11 رای به عنوان نایب رئیس دوم، محمدمهدی مفتح با 21 رای به عنوان سخنگو، محمد فیضی با 11 رای به عنوان دبیر اول و محسن بیگلری با 8 رای به عنوان دبیر دوم انتخاب شدند.
وضعیت تناسب تخصص اعضای هیئت رئیسه با وظایف کمیسیون

تخصص و سابقه فعاليت نمايندگان اين كميسيون تا حدودي با وظايف كميسيون تناسب دارد. حضور «تاجگردون» به عنوان يك نماينده مجرب و با سابقه كه داراي تحصيلات اقتصادي نيز هست در اين كميسيون جاي اميدواري ايجاد مي كند. ضمن اينكه تحصيلات عالي و سابقه تدريس در دانشگاه ها مي تواند بر كيفيت عملكرد اين كميسيون بيفزايد.

بدون شک کمیسیون برنامه و بودجه یکی از مهم ترین کمیسیون های مجلس است که نظارت بر برنامه و بودجه کلان ملی و نحوه هزینه کرد آن را بر عهده دارد. این موضوع اهمیت فعالیت این کمیسیون را دو چندان می کند چرا که به نوعی بر عملکرد سایر بخش های ملی نیز اثر مستقیم دارد. بررسی تخصص و سابقه کار نمایندگان در این حوزه از هر لحاظ این امید را ایجاد می کند که این کمیسیون بتواند در دوره چهار ساله آتی عملکرد قابل قبولی از خود بجای بگذارد.

کمیسیون بهداشت و درمان

مجموعه اقدامات و فعالیت های کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای انجام وظایف محوله در محدوده بهداشت و درمان، امداد، بهزیستی، تامین اجتماعی و بیمه‌های اجتماعی و هلال احمر است.

علی نوبخت با 13 رای ریاست کمیسیون بهداشت و درمان به دست آورد. بر اساس رای گیری صورت گرفته در نشست امروز عصر سیدمرتضی خاتمی و محمدحسین قربانی به ترتیب با 18 رای و 16 رای به عنوان نایب رئیس اول و نایب رئیس دوم انتخاب شدند. گفتنی است یعقوب شیویاری و بشیر خالقی به ترتیب با 22 رای و 11 رای به عنوان منشی اول و دوم انتخاب شدند، همچنین محمدنعیم امینی فرد نیز با 16 رای به عنوان سخنگوی این کمیسیون برگزیده شد.
وضعیت تناسب تخصص اعضای هیئت رئیسه با وظایف کمیسیون

همه اعضاي هيئت رئيسه و غالب اعضاي ديگر كميسيون متخصص امور پزشكي، بهداشتي و درمان هستند و لذا اين كميسيون را مي توان از جمله يك دست ترين و تخصصي ترين كميسيون ها معرفي كرد.

بدون هیچ تردیدی کمیسیون بهداشت و درمان را باید به عنوان یک دست ترین کمیسیون مجلس معرفی کرد که اعضای آن و به ویژه اعضای هیئت رئیسه آن تخصص و سابقه کاری مرتبط با حوزه فعاللیت کمیسیون را دارند. اما نکته ای که اینجا نگران کننده است و ممکن است بر عملکرد این کمیسیون اثر بگذارد، بحث سابقه و تجربه فعالیت سیاسی است که می تواند بر عملکرد این کمیسیون اثر منفی بگذارد.

کمیسیون شوراها و امورداخلی کشور

کمیسیون سیاست داخلی و شوراهای مجلس شورای اسلامی یکی دیگر از کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی است که پیگیری مسائل مرتبط با مجلس و نمایندگان مجلس را پیگیری می کند.

بر این اساس برگزاری انتخابات هیات رئیسه، محمد جواد کولیوند با 12 رای به عنوان رییس کمیسیون تعیین شد و همچنین پروانه مافی با 11 رای و حمید رضا کاظمی 8 رای به ترتیب به عنوان نواب رییس اول و دوم انتخاب شدند. علاوه بر این حسین مقصودی 8 رای به عنوان سخنگوی، اصغری سلیمی با 17 رای و سهراب گیلانی با 13 رای به ترتیب دبیر اول و دوم کمیسیون انتخاب شدند.
وضعیت تناسب تخصص اعضای هیئت رئیسه با وظایف کمیسیون

در رابطه با اين كميسيون و امكان پيش بيني عملكرد آن بايد بيشتر به سابقه كاري نمايندگان توجه كرد. چرا كه اين كميسيون به نوعي يك كميسيون فراگير است. با اين وجود اكثر اعضاي اين كميسيون به ويژه اعضاي هيئت رئيسه از تجربه نمايندگي برخوردارد نيستند و اين موضوع مي تواند در رابطه با عملكرد چهار ساله آن موثر باشد. البته قابل ذكر است كه رئيس كميسيون سابقه نمايندگي در دوره ي گذشته را نيز دارد.

این کمیسیون وظیفه رسیدگی به امور داخلی مجلس را بر عهده دارد و لذا لزوم وجود تخصص مشخص در آن زیاد محل بحث نیست و از سویی نیز سابقه کاری نمایندگان آنچنان که آمده است می تواند برای این کمیسیون کارنامه موفقی را امید داشت.

کمیسیون صنایع و معادن

کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی برای انجام وظایف محوله در محدوده صنایع، پست، مخابرات، معادن، پتروشیمی، صنایع هوافضا و ارتباطات تشکیل می‌شود.

در انتخابات هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن عزیز اکبریان با 13 رای به عنوان رییس کمیسیون تعیین شد و همچنین داریوش اسماعیلی با 14 رای و فریدون احمدی با 9 رای به عنوان نواب رییس اول و دوم،سید جواد حسینی‌کیا با 12 رای دبیر اول و سیده حمیده زرآبادی با 12 رای دبیر دوم وسعید باستانی با 10 رای به عنوان سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، انتخاب شدند.
وضعیت تناسب تخصص اعضای هیئت رئیسه با وظایف کمیسیون

در اين كميسيون «اسماعيلي، زرآبادي و باستاني» از جمله اعضاي هيئت رئيسه هستند كه تحصيلات مرتبط دارند و «اسماعيلي» سابقه حضور در اين كميسيون در دور قبل را نيز دارد. با اين وجود «اكبريان، احمدي و حسيني كيا» تحصيلات مرتبط با حيطه كاري ندارند و اين موضوع در رابطه با عملكرد يكي از كميسيون هاي حساس و مهم نوعي نگراني ايجاد مي كند.
کمیسیون صنایع و معادن یکی از کمیسیون های مجلس است که در حال حاضر اگرچه محور نگرانی ها و دغدغه های کلان ملی نیست ولی عملکرد موفق این کمیسیون در انجام وظایف محوله می تواند نوید بخش فضاهای جدیدی از توانمندی ملی و تقویت پایه های اقتصاد ملی باشد که ترکیب اعضای این کمیسیون نیز اگرچه یکسان نیست ولی با توجه به تجربه کاری اعضای هیئت رئیسه امید است بتواند در صحنه عمل موفق ظاهر شود.

کمیسیون عمران

حوزه فعالیت کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در محدوده راه و ترابری، مسکن، عمران شهری و عمران روستایی تشکیل است.

در انتخابات امروز هیات رئیسه کمیسیون عمران مجلس محمدرضا رضایی کوچی با کسب 10 رای به عنوان رئیس، علی یارمحمدی با کسب 11 رای به عنوان نایب رئیس اول وهچنین سیدهادی بهادری با کسب 7 رای نایب رئیس دوم، صدیف بدری با کسب 14 رای سخنگو، حسین نیازآذری،با کسب 13 رای دبیر اول، شادمهر کاظم‌زاده با کسب 14 رای دبیر دوم کمیسیون انتخاب شدند.
وضعیت تناسب تخصص اعضای هیئت رئیسه با وظایف کمیسیون

اين كميسيون نيز اگرچه سه عضو متخصص و با تحصيلات مرتبط همچون «بدري، كاظم زاده و بهادري» را در هيئت رئيسه دارد ولي عدم تناسب ميان رشته ساير اعضاي هيئت رئيسه و نيز عدم تجربه حضور در مجلس در گذشته براي اكثر اعضاء مي تواند نقطه ضعف آن باشد.

به نظر می رسد کمیسیون عمران مجلس نیز تا حدود زیادی یک دست و از اعضایی تشکیل شده است که تخصص مرتبط با وظیفه محوله را دارند. لذا این امید در رابطه با این کمیسیون نیز وجود دارد که در صورت عزم جدی  در اعضای برای نظارت و ارائه راهکار برای حل مشکلات بخش های عمرانی کشور شاهد توفیقاتی در این عرصه برای مردم ایران بود.

کمیسیون فرهنگی

کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی فعالیت در محدوده فرهنگ و هنر، ارشاد و تبلیغات، صدا و سیما و ارتباطات جمعی، تربیت بدنی ، جوانان ، زنان و خانواده را دنبال و زیر نظر خود دارد.

نصرالله پژمان فر با 9 رأی در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی ریاست کمیسیون فرهنگی شد و احمد سالک با 10 رأی و جمشید جعفرپور با 9 رأی به ترتیب به‌عنوان نایب رییس اول و دوم انتخاب شدند. همچنین علی ابراهیمی با 9 رأی و سیده فاطمه ذوالقدر با 9 رأی نیز به‌عنوان دبیران کمیسیون فرهنگی، معرفی شدند و احد آزادی‌خواه نیز با 10 رأی در جایگاه سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس دهم شورای اسلامی قرار گرفت.
وضعیت تناسب تخصص اعضای هیئت رئیسه با وظایف کمیسیون

بررسی وظایف محوله به این کمیسیون و تخصص نمایندگان عضو هیئت این رئیسه این کمیسیون و نیز تجربه کاری نشان مي دهد كه در این بخش نگرانی هایی وجود دارد. این احتمال وجود دارد كه در آينده این کمیسیون به یکی از پر تنش ترین کمیسیون ها تبدیل شود. چرا كه اکثر اعضای هیئت رئیسه کمیسیون فرهنگی دارای تحصیلات حوزوی هستد و از نظر سیاسی نیز وابسته به جریان اصول گرا هستند.

اصولاً فرهنگ از آن جنس موضوعاتی است که مدعی فراوان دارد و نقد در این حوزه آسان است و به عبارتی برای آن حساب وکتابی نیست. بررسی وظایف محوله به این کمیسیون و تخصص نمایندگان عضو هیئت این رئیسه این کمیسیون و نیز تجربه کاری آنها نیز می تواند این امید را ایجاد کند که مسائل در این بخش نیز به خوبی پیش رود. اما در این بخش نگرانی هایی وجود دارد که این احتمال را ایجاد می کند در آینده این کمیسیون به یکی از پر تنش ترین کمیسیون ها تبدیل شود. اکثر اعضای هیئت رئیسه کمیسیون فرهنگی دارای تحصیلات حوزوی هستد و از نظر سیاسی نیز وابسته به جریان اصول گرا هستند. این موضوع سبب می شود تا دو نگرانی ايجاد شود: 1- اعضای هیئت رئیسه این کمیسیون نگاه جامع و فراگیری به نیازهای همه جامعه نداشته باشند. 2- به دلیل تفاوت پایگاه فکری با منش سیاسی دولت این انتظار وجود دارد که در آینده بین دولت و این کمیسیون اختلافاتی پیش آید.

کمیسیون قضائی و حقوقی

کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی یکی دیگر از کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی است که رسیدگی به تمامی امور مرتبط با حیطه قضایی و حقوقی بر عهده این کمیسیون است.

 در این کمیسیون الهیار ملکشاهی نماینده مردم کوهدشت به ریاست این کمیسیون انتخاب شد. وی در مجلس نهم هم ریاست کمیسیون حقوقی و قضائی را برعهده داشت.
با این وجود کمیسیون قضایی برای انتخاب هیأت رئیسه به دلیل اینکه تعداد اعضای کمیسیون به حد نصاب نرسیده، برگزار نشد. اعضای کمیسیون قضایی در شرایط فعلی 13 نفر است که این میزان باید به 19 نفر افزایش یابد.
وضعیت تناسب تخصص اعضای هیئت رئیسه با وظایف کمیسیون

در رابطه با اين كميسيون دو نكته مثبت وجود دارد؛ يكي اينكه اكثريت اعضاي هيئت رئيسه تحصيلات حقوقي قضايي دارند و ديگر اينكه اكثريت از تجربه حضور در مجلس و يا دستگاه قضا برخوردارند.

به عبارتي کمیسیون قضایی مجلس نیز یکی از یک دست ترین و متخصص ترین کمیسیون ها است که حضور اعضای مجرب و متخصص در آن می تواند آینده خوبی برای آن ایجاد کند.

کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی

کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در محدوده کشاورزی، منابع آب، دام و طیور، شیلات، محیط زیست و هواشناسی فعالیت می کند و نظارت بر دستگاه های ذی ربط را بر عهده دارد.

انتخابات هیأت رئیسه کمیسیون کشاورزی ،اب و منابع طبیعی مجلس برگزار شد، در این انتخابات علی محمد شاعری 10 رای به عنوان رئیس، جلال محمود زاده با15 رای به عنوان نایب رئیس اول، نظر افضلی با12 رای نایب رئیس دوم، علی وقف چی به عنوان سخنگو، محمدباقر سعادت به عنوان دبیر اول و علی بختیاری به عنوان دبیر دوم انتخاب شدند.
وضعیت تناسب تخصص اعضای هیئت رئیسه با وظایف کمیسیون

مروري بر تخصص اعضاي هيئت رئيسه اين كميسيون نيز نويد بخش دوره موفقي براي اين كميسيون است. «شاعري» رئيس اين كميسيون نماينده سابق، استاد دانشگاه و متخصص كشاورزي و فعال سابق در وزارت جهاد كشاورزي است. جداي از رئيس اكثريت اعضاء تحصيلات مرتبط با كميسيون را دارند.

این کمیسیون نیز یکی دیگر از کمیسیون هایی است که نمایندگان و اعضای آن به ویژه اعضای هیئت رئیسه آن از توان و تخصص کافی در رابطه با موضوع اصلی وظایف برخوردار هستند و شاید تنها مشکل این کمیسیون حضور نیروهای جدید باشد که شاید در عملکرد این کمیسیون اختلالاتی ایجاد کند.

کمیسیون اصل نودم قانون اساسی

کمیسیون اصل نود یکی از کمیسیون‌های مهم و تخصصی مجلس شورای اسلامی است که وظیفه محول شده به مجلس در اصل نودم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را انجام می‌دهد. بر اساس مفاد اصل نود قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:

«هرکس شکایتی از طرز کار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضائیه داشته باشد، می‌تواند شکایت خود را کتباً به مجلس شورای اسلامی عرضه کند. مجلس موظف است به این شکایات رسیدگی کند و پاسخ کافی دهد و در مواردی که شکایت به قوه مجریه و یا قضائیه مربوط است رسیدگی و پاسخ کافی از آنها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعلام نماید و در موردی که مربوط به عموم باشد به اطلاع عامه برساند.

با توجه به اصل ۹۰ قانون اساسی و سایر قوانین مربوط، وظایف و اختیارات قانونی این کمیسیون عبارت است از:

-سامان دادن و کارآمدسازی مجلس و نمایندگان
-بررسی طرزکار قوای مجریه و قضائیه و مجلس براساس برنامه‌های مدون سالانه و مصوب کمیسیون
-رسیدگی به شکایت‌های مربوط به طرز کار مجلس، قوه مجریه و قوه قضائی
-مطالبه پاسخ کافی از مجلس، قوه مجریه و قوه قضائیه
-ارائه و اعلام نتیجه رسیدگی کمیسیون به اشخاص ذی‌نفع
-اعلام نتیجه رسیدگی کمیسیون به عموم در مواردی که مربوطه به عموم باشد
-ارائه و اعلام نتیجه رسیدگی‌کمیسیون به مجلس در موردگزارش‌های قرائت شده‌کمیسیونهای تخصصی ازتریبون مجلس‌حسب تقاضای‌آن کمیسیون

-مکاتبه با قوای سه‌گانه، وزارتخانه‌ها، ادارات، بنیادها، نهادهای انقلابی، شرکتهای دولتی و مؤسساتی که به نحوی از انحاء به یکی از قوای فوق‌الذکر مرتبط می‌باشند و نیز مراجعه به آنها

-اعلام تخلف مسئولین دستگاه‌ها (در عدم پاسخگوئی به کمیسیون یا عدم پاسخ صحیح به آن یا عدم اجابت دعوتهای مربوطه) به مراجع صالحه قضائی جهت پیگیری و اعمال مجازات‌های قانونی

-اعزام بازرس یا بازرسان جهت انجام تحقیق و بررسی شکایات
اعلام تخلف عملی دستگاه‌ها به مراجع صالحه قضائی برای رسیدگی خارج از نوبت
-اقدام قانونی نسبت به گزارش نهایی تحقیق و تفحص‌ها
-ارائه گزارشهایی که مربوط به عموم باشد به هیئت رئیسه مجلس و قرائت آن در جلسه علنی مجلس

-تقاضای انجام بازرسی فوق‌العاده از سازمان بازرسی کل کشور
-عضویت دو نفر از اعضاء کمیسیون در هیئت مرکزی نظارت بر امر انتخابات شوراهای اسلامی کشوری (به انتخاب مجلس شورای اسلامی)

بر اساس آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی رئیس کمیسیون اصل 90 قانون اساسی با پیشنهاد هیات رئیسه مجلس با رای مستقیم نمایندگان در صحن علنی مشخص می شود.
بر اساس جلسه سه شنبه 1 تیر داود محمدی به موجب تبصره  یک ماده 48 آیین نامه داخلی مجلس با رأی مجلس شورای اسلامی به عنوان رئیس کمیسیون اصل 90 انتخاب شد. به نظر می رسد با بررسی تناسب میان تخصص و تجربه اعضای هیئت رئیسه کمیسیون های مجلس با وظایف هر کمیسیون، کمیسیون های بهداشت و درمان، قضایی و حقوقی، کشاورزی، آب و منابع طبیعی می توانند از نظر عملکرد جزء موفق ترین و فعال ترین کمیسیون های مجلس دهم و کمیسیون های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیز ممکن است جزء ناهماهنگ ترین و ضعیف ترین کمیسیون های مجلس باشند.