بازدید 2781
اولویت‌های فرهنگی مجلس دهم
کاظم جلالی
حضور پرشور مردم در پای صندوق‌های رای در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در 7 اسفند ماه و 10 اردیبهشت، زمینه‌ساز مجلسی شد که 8 خرداد ماه، زنگ آغاز به کار آن نواخته شد. مجلسی که از ابتدای کار هدف خود را بر مبنای تقنین و نظارت در راستای تسریع در رفع مشکلات معیشتی مردم و همچنین تحقق اهداف اقتصادی به ویژه اقتصاد مقاومتی بنا نهاده است. روند انجام برنامه افتتاحیه مجلس دهم، تعیین هیات رییسه موقت، بررسی اعتبارنامه نمایندگان و انتخاب هیات رییسه اجلاسیه اول، بیانگر عزم جدی نمایندگان دوره دهم جهت ورود به فرایند قانونگذاری و وظایف نمایندگی در دوره جدید فعالیت خانه ملت است.
دوره‌ای که تعیین اولویت‌ها و الزاماتی برای آن می‌تواند نقشه راهی پیش روی مجلس دهم ایجاد کند که حرکت در آن به ریل‌گذاری مناسب خانه ملت جهت حرکت بهتر و سریع‌تر دولت کمک خواهد کرد.
پیام ارزشمند و مهم رهبر معظم انقلاب به مجلس شورای اسلامی به خوبی کمک‌کننده تعیین الزامات و تبیین نقشه راه مجلس دهم بود. دو مقوله اقتصاد مقاومتی و فرهنگ اسلامی، موضوعاتی بودند که از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان اولویت کاری مجلس شورای اسلامی در نظر گرفته شدند.
اما تحقق فرهنگ اسلامی به عنوان یک اصل که در کلام و پیام مقام معظم رهبری به مجلس شورای اسلامی بدان اشاره شده بود، مستلزم در نظر گرفتن موارد و مبانی در مجلس جدید است که باید مدنظر نمایندگان مردم در خانه دهم ملت قرار بگیرد.
نخست آنکه تحقق فرهنگ اسلامی نیازمند تشکیل کمیسیون فرهنگی موثر و توانمند در مجلس است چراکه کمیسیون‌ها زیرساخت اصلی انجام امور در مجلس محسوب می‌شوند و براین اساس نمی‌توان از اقدام موثر در حوزه فرهنگی سخن گفت بدون آن که زیرساخت موردنیاز وجود نداشته باشد.
یکی از مشکلاتی که در چند دوره قبلی مجلس شورای اسلامی وجود داشت عدم تمایل نمایندگان به حضور در کمیسیون فرهنگی بود به طوری که در برخی ادوار گذشته کمیسیون فرهنگی از حیث میزان علاقمندی نمایندگان برای حضور در آن در رتبه های آخر قرار داشت تا جایی که در مواردی حتی به زحمت تعداد اعضای این کمیسیون به حد نصاب مورد نیاز می‌رسید.
هرچند در طول سال‌های اخیر برخی چهره‌های مطرح حاضر در کمیسیون فرهنگی با علاقه در این کمیسیون حاضر بوده‌اند و انتخاب اول آنها این کمیسیون بوده است ولی فقدان انگیزه کافی باعث شده است تا کمیسیون فرهنگی نتواند آن طور که باید به اهداف موردنظر در حوزه فرهنگ دست پیدا کند. که البته به نظر می‌رسد انجام برخی اصلاحات در شرایط حضور در کمیسیون‌ها و به طور خاص تدوین شرایط احراز عضویت در کمیسیون‌ها با توجه به مدارک تحصیلی و سابقه فعالیت بتواند تا حدی این مشکل را حل کند.
همچنین حضور داوطلبانه یکی از نواب رییس در کمیسیون فرهنگی می‌تواند وزن این کمیسیون را برای پیشبرد فعالیت‌های قانونگذاری و نظارت به ویژه در حوزه موضوعات فرهنگی ارتقا دهد. در هر حال نخستین اولویت مجلس دهم در حوزه فرهنگ فراهم ساختن زیر ساخت مناسب برای فعالیت از طریق تشکیل کمیسیون فرهنگی قوی است.
نکته دومی که باید به آن اشاره شود اولویت بندی در پیگیری عملی مطالبات فرهنگی است. در سال های اخیر هم از سوی مقام معظم رهبری و هم از سوی اسناد و سیاست های بالادستی، مطالباتی در حوزه‌هایی همچون فرهنگ عمومی، سبک زندگی، زبان فارسی، کودک و نوجوان، مد و لباس و مواردی از این دست بیان شده است که در بسیاری از آنها اقدام خاص و عملگرایی صورت نگرفته و عملا این مطالبات روی زمین مانده است.
برای مثال در سال 1373 یعنی بیش از 20 سال پیش مقام معظم رهبری در خصوص ضرورت صیانت از زبان فارسی مطالبه صریحی داشته‌اند و دو سال بعد یعنی در سال 1375، مجلس وقت قانون ممنوعیت بکارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه را تصویب کرد. با این حال عدم نظارت بر اجرای قانون باعث شد تا رهبر معظم انقلاب در سال 1393 در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص همین موضوع بار دیگر این مطالبه را مطرح نمایند. این روند نشان می‌دهد که در حوزه فرهنگ از یک‌سو اقدام برای عمل مشخص است و از سوی دیگر هم زیر ساخت قانونی وجود دارد و با ایجاد یک عزم راسخ برای پیگیری این موارد می‌توان اقدامات موثری در این حوزه انجام داد.
با این حال تنوع و تعدد موضوعات، اولویت‌بندی را در این حوزه ضروری می‌کند و از همین‌رو مجلس دهم باید اولویت‌های فرهنگی خود را به روشنی اعلام کند.
در این میان توجه به مطالبات اصناف فرهنگی به خصوص مطالبات قانونی هنرمندان و اهالی فرهنگ باید مورد توجه قرار گیرد.
همچنین ایجاد بسترهای قانونی برای حمایت از آثار فرهنگی به خصوص موضوع مالکیت معنوی و تلاش برای تامین حداقل نیازهای معیشتی هنرمندان از طریق تقویت صندوق حمایت از هنرمندان از جمله مواردی است که مجلس دهم باید در حوزه فرهنگی در اولویت فعالیت خود قرار دهد.
و اما نکته مهمی که باید از سوی مجلس دهم در حوزه فرهنگ مورد توجه قرار گیرد پرهیز از مناقشه در موضوعات فرهنگی است. موضوعات فرهنگی یکی از مهم‌ترین موارد اختلاف‌نظر در میان جریان‌های سیاسی است و استعداد لازم برای تشدید این منازعات میان جریانی در سطح جامعه وجود دارد.
با توجه به فضای کلی کشور مبنی‌بر ضرورت حفظ آرامش کشور و اتخاذ تدابیر عقلانی برای حل مشکلات کشور، باید از هرگونه ورود به مناقشه در حوزه فرهنگ به خصوص در سطح رسانه‌ای و عمومی پرهیز شود. قانون اساسی، سند سیاست فرهنگی کشور و سیاست‌های کلی ابلاغ شده، چهارچوب های لازم برای فعالیت را حوزه فرهنگی را مشخص کرده است که فعالیت در چارچوب این سیاست های می تواند از بسیاری از مناقشات بی‌حاصل جلوگیری کند.
هرچند در این نگاره مطالب و نیازهایی در حوزه تقنینی مربوط به موضوعات فرهنگی به ویژه فرهنگ اسلامی بیان شد اما گستره و وسعت بسیار موضوع فرهنگی با توجه به رویکرد اسلامی آن مجال بررسی، فعالیت و ارائه راهکار بسیاری را به همراه دارد که هرکدام براساس و مبنای بیانات رهبر معظم انقلاب به ویژه پیام ایشان به مناسبت افتتاحیه مجلس دهم و همچنین اسناد بالادستی می‌توانند به عنوان یک شاخصه و اولویت کاری مجلس دهم در حوزه فرهنگی مورد توجه قرار بگیرند.
دوره‌ای که تعیین اولویت‌ها و الزاماتی برای آن می‌تواند نقشه راهی پیش روی مجلس دهم ایجاد کند که حرکت در آن به ریل‌گذاری مناسب خانه ملت جهت حرکت بهتر و سریع‌تر دولت کمک خواهد کرد.
پیام ارزشمند و مهم رهبر معظم انقلاب به مجلس شورای اسلامی به خوبی کمک‌کننده تعیین الزامات و تبیین نقشه راه مجلس دهم بود. دو مقوله اقتصاد مقاومتی و فرهنگ اسلامی، موضوعاتی بودند که از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان اولویت کاری مجلس شورای اسلامی در نظر گرفته شدند.
اما تحقق فرهنگ اسلامی به عنوان یک اصل که در کلام و پیام مقام معظم رهبری به مجلس شورای اسلامی بدان اشاره شده بود، مستلزم در نظر گرفتن موارد و مبانی در مجلس جدید است که باید مدنظر نمایندگان مردم در خانه دهم ملت قرار بگیرد.
نخست آنکه تحقق فرهنگ اسلامی نیازمند تشکیل کمیسیون فرهنگی موثر و توانمند در مجلس است چراکه کمیسیون‌ها زیرساخت اصلی انجام امور در مجلس محسوب می‌شوند و براین اساس نمی‌توان از اقدام موثر در حوزه فرهنگی سخن گفت بدون آن که زیرساخت موردنیاز وجود نداشته باشد.
یکی از مشکلاتی که در چند دوره قبلی مجلس شورای اسلامی وجود داشت عدم تمایل نمایندگان به حضور در کمیسیون فرهنگی بود به طوری که در برخی ادوار گذشته کمیسیون فرهنگی از حیث میزان علاقمندی نمایندگان برای حضور در آن در رتبه های آخر قرار داشت تا جایی که در مواردی حتی به زحمت تعداد اعضای این کمیسیون به حد نصاب مورد نیاز می‌رسید.
هرچند در طول سال‌های اخیر برخی چهره‌های مطرح حاضر در کمیسیون فرهنگی با علاقه در این کمیسیون حاضر بوده‌اند و انتخاب اول آنها این کمیسیون بوده است ولی فقدان انگیزه کافی باعث شده است تا کمیسیون فرهنگی نتواند آن طور که باید به اهداف موردنظر در حوزه فرهنگ دست پیدا کند. که البته به نظر می‌رسد انجام برخی اصلاحات در شرایط حضور در کمیسیون‌ها و به طور خاص تدوین شرایط احراز عضویت در کمیسیون‌ها با توجه به مدارک تحصیلی و سابقه فعالیت بتواند تا حدی این مشکل را حل کند.
همچنین حضور داوطلبانه یکی از نواب رییس در کمیسیون فرهنگی می‌تواند وزن این کمیسیون را برای پیشبرد فعالیت‌های قانونگذاری و نظارت به ویژه در حوزه موضوعات فرهنگی ارتقا دهد. در هر حال نخستین اولویت مجلس دهم در حوزه فرهنگ فراهم ساختن زیر ساخت مناسب برای فعالیت از طریق تشکیل کمیسیون فرهنگی قوی است.
نکته دومی که باید به آن اشاره شود اولویت بندی در پیگیری عملی مطالبات فرهنگی است. در سال های اخیر هم از سوی مقام معظم رهبری و هم از سوی اسناد و سیاست های بالادستی، مطالباتی در حوزه‌هایی همچون فرهنگ عمومی، سبک زندگی، زبان فارسی، کودک و نوجوان، مد و لباس و مواردی از این دست بیان شده است که در بسیاری از آنها اقدام خاص و عملگرایی صورت نگرفته و عملا این مطالبات روی زمین مانده است.
برای مثال در سال 1373 یعنی بیش از 20 سال پیش مقام معظم رهبری در خصوص ضرورت صیانت از زبان فارسی مطالبه صریحی داشته‌اند و دو سال بعد یعنی در سال 1375، مجلس وقت قانون ممنوعیت بکارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه را تصویب کرد. با این حال عدم نظارت بر اجرای قانون باعث شد تا رهبر معظم انقلاب در سال 1393 در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص همین موضوع بار دیگر این مطالبه را مطرح نمایند. این روند نشان می‌دهد که در حوزه فرهنگ از یک‌سو اقدام برای عمل مشخص است و از سوی دیگر هم زیر ساخت قانونی وجود دارد و با ایجاد یک عزم راسخ برای پیگیری این موارد می‌توان اقدامات موثری در این حوزه انجام داد.
با این حال تنوع و تعدد موضوعات، اولویت‌بندی را در این حوزه ضروری می‌کند و از همین‌رو مجلس دهم باید اولویت‌های فرهنگی خود را به روشنی اعلام کند.
در این میان توجه به مطالبات اصناف فرهنگی به خصوص مطالبات قانونی هنرمندان و اهالی فرهنگ باید مورد توجه قرار گیرد.
همچنین ایجاد بسترهای قانونی برای حمایت از آثار فرهنگی به خصوص موضوع مالکیت معنوی و تلاش برای تامین حداقل نیازهای معیشتی هنرمندان از طریق تقویت صندوق حمایت از هنرمندان از جمله مواردی است که مجلس دهم باید در حوزه فرهنگی در اولویت فعالیت خود قرار دهد.
و اما نکته مهمی که باید از سوی مجلس دهم در حوزه فرهنگ مورد توجه قرار گیرد پرهیز از مناقشه در موضوعات فرهنگی است. موضوعات فرهنگی یکی از مهم‌ترین موارد اختلاف‌نظر در میان جریان‌های سیاسی است و استعداد لازم برای تشدید این منازعات میان جریانی در سطح جامعه وجود دارد.
با توجه به فضای کلی کشور مبنی‌بر ضرورت حفظ آرامش کشور و اتخاذ تدابیر عقلانی برای حل مشکلات کشور، باید از هرگونه ورود به مناقشه در حوزه فرهنگ به خصوص در سطح رسانه‌ای و عمومی پرهیز شود. قانون اساسی، سند سیاست فرهنگی کشور و سیاست‌های کلی ابلاغ شده، چهارچوب های لازم برای فعالیت را حوزه فرهنگی را مشخص کرده است که فعالیت در چارچوب این سیاست های می تواند از بسیاری از مناقشات بی‌حاصل جلوگیری کند.
هرچند در این نگاره مطالب و نیازهایی در حوزه تقنینی مربوط به موضوعات فرهنگی به ویژه فرهنگ اسلامی بیان شد اما گستره و وسعت بسیار موضوع فرهنگی با توجه به رویکرد اسلامی آن مجال بررسی، فعالیت و ارائه راهکار بسیاری را به همراه دارد که هرکدام براساس و مبنای بیانات رهبر معظم انقلاب به ویژه پیام ایشان به مناسبت افتتاحیه مجلس دهم و همچنین اسناد بالادستی می‌توانند به عنوان یک شاخصه و اولویت کاری مجلس دهم در حوزه فرهنگی مورد توجه قرار بگیرند.
