هیات‌رئیسه موقت و دائم مجلس چه تفاوت‌هایی دارند؟

روز گذشته انتخابات هیائت‌رئیسه موقت مجلس برگزار شد و علی لاریجانی در رقابت با محمدرضا عارف بر کرسی ریاست مجلس تکیه زد؛ اما هنوز مجلس در انتظار تعیین ترکیب دائم هیات‌رئیسه است که پس از تایید اعتبارنامه دو سوم از نمایندگان انجام می‌شود.

به گزارش خبرنگار پارلمانی ایسنا،‌ با وجود این‌که طبق عرف دوره‌های گذشته مجلس، تغییرات چندانی در ترکیب هیات‌رئیسه اتفاق نمی‌افتد، در نحوه انتخابات و وظایف این‌دو تفاوت‌هایی وجود دارد.

هیات‌رئیسه موقت

بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس، انتخاب هیأت رئیسه موقت در دومین جلسه علنی انجام می‌شود؛ ترکیب و طرز انتخاب آن مانند هیأت رئیسه دائم است، به جز اینکه اکثریت نسبی در انتخاب رئیس کافی خواهد بود.

وظایف هیأت رئیسه موقت اداره جلسات مجلس تا زمان تأیید اعتبارنامه دوسوم نمایندگان و اجرای انتخابات هیأت رئیسه دائم و تمشیت امور اداری مجلس است.

هیات رئیسه دائم

پس از قرائت گزارش کلیه شعب پانزده‌گانه و تصویب اعتبارنامه حداقل دوسوم مجموع نمایندگان، هیأت رئیسه موقت اقدام به انتخاب هیأت رئیسه دائم می‌کند، اعضای هیأت رئیسه دائم برای یک‌ سال انتخاب می‌شوند. مبنای تجدید انتخابات سالانه، سالروز انتخابات هیأت رئیسه قبلی بوده و در صورتی ‌که با تعطیلات مصادف شود، در جلسه قبل از آن انجام می‏‌شود و مسؤولیت هیأت رئیسه جدید از سالروز انتخابات قبل تفویض خواهد شد.

انتخاب رئیس در نوبت اول با اکثریت مطلق آراء نمایندگان صاحب رأی است و انتخاب نواب رئیس، دبیران و ناظران هر کدام جداگانه و با اکثریت نسبی و رأی مخفی و با ورقه خواهد بود. در صورتی‌ که در انتخاب رئیس در نوبت اول اکثریت مطلق حاصل نشود، در نوبت دوم اکثریت نسبی کافی خواهد بود. چنانچه آراء برای رئیس، نواب رئیس، دبیران، ناظران با یکدیگر برابر باشد، به قید قرعه تعیین می‏ شوند.

نواب رئیس به ترتیب تعداد آراء به عنوان نائب رئیس اول و نائب رئیس دوم و در صورت تساوی آراء با قید قرعه انتخاب می‌شوند و در غیاب رئیس مجلس به ترتیب، وظایف و اختیارات او را برعهده خواهند داشت. رئیس مجلس می‏ تواند حتی هنگام حضور خود، اداره جلسه رسمی را به ترتیب به ‌عهده نواب رئیس بگذارد.

آیین‌نامه مجلس در صورت فوت یا استعفای اعضای هیات‌رئیسه هم تمهیداتی را در نظر گرفته است؛ اگر رئیس مجلس پیش از انقضای مدت از ریاست استعفاء دهد یا فوت شود نواب رئیس به ترتیب تقدم، جلسه را منعقد و متن استعفاءنامه را قرائت یا فوت را اعلام می‌کنند. در مورد فوت به احترام متوفی جلسه ختم می‏‌شود و در هر صورت در جلسه بعد نائب رئیس جلسه را تشکیل می‌دهد و رئیس جدید طبق آیین‏ نامه داخلی مجلس انتخاب می‌شود.

در مورد استعفاء بعد از اعلام و قرائت متن استعفاءنامه در مجلس و استماع توضیحات رئیس مستعفی و مذاکراتی که نمایندگان لازم بدانند، چنانچه استعفاء پس گرفته نشود، انتخاب رئیس جدید در جلسه بعد به عمل می‌آید، حداکثر توضیحات رئیس، سی دقیقه و سه نفر نماینده هر کدام ده دقیقه است.

در مورد فوت یا استعفاء سایر اعضای هیأت رئیسه نیز باید بدون تشریفات در جلسه بعد انتخاب فرد یا افراد جدید به عمل آید؛ انتخاب رئیس و هریک از اعضای هیأت رئیسه جدید برای مدت باقیمانده از یک ‌سال خواهد بود.

بر اساس آیین‌نامه مجلس، وظایف و اختیارات رئیس مجلس عبارتند از:

- اداره جلسات مجلس به‏ شرح مواد این آیین ‏نامه

- اداره کلیه امور اداری، مالی، استخدامی و سازمانی مجلس

- امضای کلیه احکام استخدامی براساس آیین‏ نامه استخدامی کارکنان مجلس و سایر قوانین و مقررات

- امضای کلیه نامه‏ های مربوط به امور قانونگذاری و پارلمانی مجلس

- حضور در نهادهای قانونی که رئیس مجلس عضو آنها است.

- ارائه گزارش کامل از تصمیمات و اقدامات هیأت رئیسه در رابطه با مسائل مختلف مربوط به مجلس و واحدهای تابعه آن هر سه ماه یک ‌بار به نمایندگان

همچنین، وظایف دبیران عبارتند از:

- مراقبت در ضبط و تحریر صورت مذاکرات و چاپ و توزیع آنها

- قرائت طرح‌ها و لوایح، پیشنهادها، نوشته‏ ها و مطالبی که باید به اطلاع مجلس برسد.

- تنظیم پیشنهادهای واصله از طرف نمایندگان به ترتیب وصول با قید شماره

- ترتیب اجازاتی که نمایندگان در جلسه برای نطق می‏ خواهند، با رعایت حق تقدم و قید شماره ترتیب

آیین‌نامه مجلس، وظایف و اختیاراتی را نیز برای هیأت رئیسه درنظرگرفته که عبارتند از:

- نظارت بر کلیه امور اداری، مالی، استخدامی و سازمانی مجلس

- تصویب بودجه پیشنهادی سالانه مجلس و ارجاع آن به کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس جهت طی مراحل قانونی

- تصویب حقوق مالی نمایندگان طبق این آیین‏ نامه

- انتظام و حفظ انضباط جلسات مجلس

- نظارت بر انجام امور مربوط به گزارش‌ها و چاپ و توزیع آنها

- تهیه و تنظیم برنامه هفتگی مجلس

- مسؤولیت و نظارت بر رعایت اوقات و مهلت‌های قانونی مذکور در این آیین ‏نامه

- تصمیم‌گیری در خصوص دعوت از اشخاص حقیقی و حقوقی و موافقت با حضور اشخاص متقاضی جهت شرکت و یا اظهارنظر در مجلس

- اعلام مراتب رد اعتبارنامه یا استعفای نمایندگان به وزارت کشور

- بررسی و حل و فصل مسائل و مشکلات کمیسیون‌ها و شعب و اتخاذ تصمیم در موارد اختلافی یا عدم رعایت آیین‌نامه

- حفظ شأن و منزلت و اقتدار مجلس و دفاع از حقوق و جایگاه قانونی نمایندگان

- تصویب سازوکار لازم جهت بهبود روش‌های نظارتی و ساماندهی امور ناظران منتخب مجلس و کمیسیون‌ها درمجامع و شوراها و دریافت گزارش آنان