یکی از هدفهای اصلی گسترش تحریمها از سال ۲۰۰۶ به بعد، هدف گرفتن سیستم بانکی ایران بود. در واقع امریکاییها در طراحی خود به این نتیجه رسیده بودند که برای فلج کردن سیستم اقتصادی ایران نیاز است که دو بال اقتصاد ایران یعنی تولید نفت و همچنین مراودات بانکی ایران را نشانه گیری نمایند.
به گزارش «تابناک»، در همین زمینه با بستن سیستم سوئیفت و همچنین تحریمها و جریمه ای سنگین علیه بانکهای دیگر کشورهایی که با ایران همکاری میکردند، سعی نمودند، سیستم بانکی جهانی را علیه مراودات بانکی با ایران بسیج کنند.
در برجام یکی از موضوعات اساسی که طرف مقابل تعهد کرده است که تحریمها در آن حوزه در موضوع هستهای را به طور کامل برچینند، برداشتن تحریمهای بانکی علیه سیستم مالی کشور است؛ اما با اینکه برجام اجرا و عملاً تحریمها روی کاغذ برداشته شده است، هم اکنون می بینیم که ایران هنوز نتوانسته از مزیت مراوده با بانکهای بزرگ اروپایی بهرهمند شود. به نحوی که به تازگی آقای عراقچی رئیس ستاد اجرای برجام اعلام کرده که بانکهای بزرگ اروپایی روابط با بانک های ایران را آغاز نکردهاند. هرچند وی اعلام کرده است که بانکهای کوچک اروپایی مرواده با ایران را آغاز کردهاند.
در همین زمینه در چند روز پیش، جان کری، وزیر امور خارجه امریکا در نشستی در لندن با مسئولان برخی بانکهای اروپایی در این باره به گفتوگو نشست تا از بابت رابطه بانکی با ایران در موضوعات مجاز خیال آنها را راحت نماید. با این حال، مقامهای بانکهای اروپایی بعد از دیدار روز پنجشنبه با جان کری میگویند، اظهارات وی آنها را درباره ازسرگیری مبادله با ایران متقاعد نکرده است. در واقع نماینده این بانکها ابراز میکند که امریکا از یک سو معامله با ایران را تهدید آمیز میخواند و از سوی دیگر از ایران میخواهد با ایران رابطه برقرار کنند.
البته ذکر این نکته نیز ضروری است که بر اساس تحریمهای اولیه مؤسسات مالی امریکایی و همچنین بانکهای امریکایی از تعاملات اقتصادی با ایران محروم هستند؛ اما سایر بانک های غیر امریکایی از این محرومیت در امان هستند؛ هرچند آنها هم نمیتواند با دلار با ایران مراوده داشته باشند.
در رابطه با اینکه چرا بانکهای اروپایی حتی بعد از اجرای برجام نیز در تعاملات اقتصادی با ایران با شک روبرو هستند، تحلیلهای فروانی وجود دارد. با این حال، سه تحلیل در این باره از اهمیت بیشتری برخوردار است.
نخست؛ بعد از اینکه بانکهای اروپایی در دوران تحریمها با تنبیه شدید مالی از سوی امریکا مواجه شدهاند، این بار نیز نمیخواهند با تنبیه امریکاییها روبه رو شوند. به همین دلیل، از امریکاییها تضمین کتبی در رابطه با تعامل مالی با ایران در خواست کردهاند. از سوی دیگر، انتخابات در امریکا نیز مزید بر علت است. اروپاییها هنوز این تضمین را ندارند که دولت بعدی امریکا نیز در رابطه با تعامل با ایران راه دولت اوباما را طی کنند؛ بنابراین، به احتمال زیاد این حالت تردید در میان بانکهای اروپایی تا انتخابات امریکا ادامه پیدا خواهد کرد.
دلیل بعدی این است که اروپاییها در رابطه با آینده دولت در ایران نیز با دیده شک و تردید مینگرند. به عبارت دیگر آنها معتقدند در صورتی که در سال آینده مخالفان برجام در انتخابات ایران پیروز شوند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
از سوی دیگر، بانکهای اروپایی معتقدند چگونه است که امریکاییها بانکهای اروپایی را به مراوده با ایران تشویق میکنند؛ اما خود بانکهای امریکایی و یا سرمایه گذاران امریکایی از این اقدام استنکاف میکنند.
در همین زمینه، امروز یک منبع آگاه در گفتوگو با روزنامه جوان ادعای بزرگی را مطرح کرده است که در صورت تأیید، اروپاییها رشوه میلیاردی از ایران برای از سرگیری دوباره رابطه بانکی طلب کردهاند. این روزنامه امروز در گزارشی با اشاره به گفتوگو با یک منبع آگاه بیان کرده است، برخی از این بانکداران از مجاری غیررسمی به ایران پیام دادهاند که حاضرند مبادلات بانکی با ایران را از سر بگیرند، البته به این شرط که تهران حاضر شود جریمههای میلیاردی امریکا بر این بانکها را جبران کند؛ مبلغی که برای جبران جرایم امریکا از ایران درخواست شده، چیزی حدود ۱۵ میلیارد دلار است. بانکهای اروپایی همچنین طرفهای ایرانی را مطلع کردهاند برای از سرگیری مبادلات، باید تضمینهایی هم برای جبران تنبیههای احتمالی امریکا در آینده بدهد.
در صورت صحت این خبر مشخص است که داستان بازگشت اقتصاد ایران به دوره قبل از تحریمها حکایت طولانی دارد و به این زودیها نتایج ملموس آن قابل مشاهده نخواهد بود. حال باید منتظر ماند تا اینکه مبادی رسمی بانکی نسبت به این خبر واکنش نشان دهند.